Teknoloji Marketleri (Tekno Marketler)

Dayanıklı tüketim malları Perakendeciliğinin Türkiye’deki mevcut durumunun doğru anlaşılabilmesi için pazardaki oyuncuların ve rekabet durumlarının incelenmesinde fayda görülmektedir.

Türk Perakende sektörünün teknoloji marketleri segmentinde rekabet gün geçtikçe artmaktadır. Uluslararası markalardan Darty ve Electro World’ün kısa süre önce girdiği pazara son olarak Media Markt da 2007 Eylül ayında adım atmıştır. Artık şirketler arasında en fazla çeşit ve markada ürünü satma savaşı yaşanmaya başlamıştır. Yaklaşık 10 milyar dolarlık bir pastayı ifade ettiği düşünülen elektronik pazarının payı, yerli ve uluslar arası markalar arasında paylaşılmaktadır. Yerli markaları Teknosa ve Teknolojix gibi markalar temsil ederken yabancıların Türkiye’ye ilgisi giderek artmaktadır (Mağaza, Ocak-Şubat 2008: 16)

2.2.1.1. Media Markt

1979 yılında ilk mağazasını Almanya'nın Münih kentinde açan Media Markt, Avrupa'nın en büyük elektromarket zinciri olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Media Markt Grup, 2006 yılında 15,2 milyar Euro'luk cirosu ile Avrupa'nın en büyük, dünyanın ise iki numaralı elektronik perakendecisi konumundadır (Yazar, F.

Media Markt, Avrupa’nın diğer önemli elektronik mağazacılık zinciri Saturn’ün de kardeş kuruluşu durumundadır. Media Saturn Holding bünyesindeki her iki marka tamamen farklı hukuksal kimliklere, yönetim ekibine ve tedarik zincirine sahip ve birçok ülkede birbiri ile rekabet etmektedir (www.byte.com.tr , Erişim: 02.04.2008)

Avrupa’da 15 ülkede 600 mağazası olan elektronik marketi zinciri Media Markt, Türkiye’deki ilk mağazasını Đstanbul’da iki, Eskişehir, Mersin ve Ankara’da olmak üzere toplam 5 noktada açmış bulunmaktadır. Bu 5 şubesi ile toplam mağaza alanı 20.000 m² ulaşmıştır.

En yeni teknolojiyle üretilmiş ürünleri, uyguladığı sürekli düşük fiyatlarıyla tüketicinin tasarrufuna sunan Media Markt, rakiplerinin çok üzerinde gösterdiği başarıyla, sektörün eşsiz bir perakendecisidir. Öyle ki Media Markt adı, pazarda en yeni iletişim araçları, bilgisayarlar, fotoğraf makineleri, hi-fi sistemleri ve elektrik gereçleri ile eş anlamlı olarak kabul edilmektedir. Mağazada 2500-6200 m² satış alanında ortalama 45.000 kalem elektronik ürün bulunmaktadır (Gürman, 2006: 160) Teknoloji marketleri kavramı Türkiye'de 2000'lerde ortaya çıkmıştır. Büyük teknoloji mağazaları son bir iki yıldır hızlı bir gelişme içindedir. Media Markt,'ın Türkiye pazarına girmesi, tüketici elektroniğinde önemli gelişmelere neden olmuş, tüketici elektroniği pazarı genişlerken artan rekabetle birlikte fiyatlarda ucuzlamıştır (Yazar, F.www.40ikindi.com Erişim: 02.04.2008)

2.2.1.2. Electro World

Electro World Avrupa’nın önde gelen, elektrikli ürünler perakendecilik grubu olan Dixons Stores Group International (DSGi)’ye bağlıdır. DSGi, 40.000 çalışanı, Avrupa çapında 27 ülkeye yayılmış 1200’ün üzerinde mağaza ve online satış organizasyonu ile yılda 100 milyon kişiye hizmet vermektedir. Grup satışlarını son bir yılda yüzde 14 oranında arttırarak yıllık cirosunu 16,4 milyar USD'ye yükselten DSGi, aynı dönem içerisinde grup karlılığını da 610 milyon USD olarak gerçekleştirmiştir. DSGi, büyüme stratejisini, elektronik ürünleri perakendeciliğinde, uzmanlık, geniş ürün yelpazesi ve marka seçeneği ile büyük satış alanlarında hizmet verme, karlılık potansiyeli olan pazarlara açılarak büyüme, bulunulan pazarlarda en düşük maliyetli operasyonel yapıya sahip olma gibi noktalar üzerinde

kurmaktadır. (Mağaza, Ocak-Şubat 2008: 17, www.elektroworld.com.tr , Erişim: 02.04.2008)

DSGi; Türkiye’de ilk Electro World mağazasını Esas Holding ve ODESA (Ömer Sabancı ve Demir Sabancı ortak şirketi) ortaklığı ile, Media Markt’la aynı ay içinde, Eylül 2007’de Bursa’da açmıştır. Đlk açılıştan itibaren beş ay içinde Đstanbul, Ankara ve Konya’da olmak üzere 5 mağaza daha açan electro world’ün toplam mağaza alanı yaklaşık 16.000 metre kareye ulaşmıştır.

Bu iki -güncel ismiyle “Tekno-Market”- Media Markt ve Electro world Türkiye pazarına agresif reklam ve fiyat politikalarıyla girmiş, açılışlarında izdiham yaratmışlardır. Uyguladıkları düşük fiyat politikalarıyla rekabeti zorlaştıran bu iki gruba göre Türkiye’ye girişi daha eski olan Darty de en büyükler arasında önemli bir oyuncudur.

2.2.1.3. Darty

Dokuz ülkede faaliyet gösteren Đngiliz Kesa Electricals plc grubunun markası olan Darty’nin ilk ve en büyük mağazası 2006 Aralık ayında Arçeliğin eski genel müdürü Nedim Esgin (Darty’nin Türkiye Mağazaları CEO’su) tarafından Türkiye’ye getirilerek Đstanbul’da açılmıştır. Kesa grubu, Dünya’da 821 mağaza ile 6 milyar Euro’luk bir ciroya sahiptir. Darty’nin ise 4 ülkede 222 mağazası bulunmaktadır. Türkiye’de ise henüz 3 mağazası bulunmakta fakat CEO’ları Nedim Esgin 2008’de bu sayıyı 10’a çıkartmayı hedeflediklerini belirtmektedir (mağaza, Ocak-Şubat 2008: 17, www.radikal.com.tr , Erişim Tarihi: 02.04.2008)

2.2.1.4. Best Buy ve Piyasaya Girmesi Beklenen Diğer Şirketler

Best Buy 36milyar dolarlık cirosu ve 1300 mağazası ile dünyanın önemli teknoloji marketlerinden birisidir. ABD dışında Kanada ve Çin’de mağazaları olan Best Buy’ın CEO’su Robert Willett, bir yıl içinde Türkiye’de de 20 mağazalık bir zincirle şubelerini açacaklarını ve Türkiye’nin hem üretim gücünden hem de perakende piyasasından faydalanacaklarını belirtmektedir. internetten satış sitesi de bulunan Best Buy'ın diğer markaları arasında Five Star, Future Shop, Geek Squad,

Magnolia Audio Video and Pacific Sales bulunuyor. (www.kenthaber.com , Erişim tarihi : 02.04.2008)

Perakendecilikle ilgili basında Türkiye pazarında yatırım için adı geçen diğer şirketler Ciruit City, Radiosack, CompUSA, Gamestop, Yunan Germanos, Fransız Fnac, Hollandalı Euronics, Đngiliz Maplin, Virgin Stores ve Home Retailer şeklinde geçmektedir (mağaza, Ocak-Şubat 2008: 17)

Yabancı zincirlerin hedef pazar olarak, pek çok Avrupa ülkesinden önce Türkiye’yi seçmesinin en önemli nedeni yüzde 55’i genç olan, 70 milyonu aşan nüfusudur. Ancak Türkiye serbest pazar ekonomisine yeni geçmiş bir Doğu Avrupa ülkesi değil ve perakendenin her segmentinde olduğu gibi bu alanda da ciddi yerli markalara sahiptir.

2.2.1.5. TeknoSa

Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. bünyesinde 2000 yılında 5 mağaza ile faaliyete başlayan TeknoSa Đç ve Dış Ticaret A.Ş., bugün Türkiye’nin 56 ilinde 206 mağazasıyla hizmet vermekte olan bir teknoloji perakende zinciridir. “Herkes için teknoloji” felsefesini benimsediğini belirten TeknoSa, yaygın mağaza ağı ile elektronikten iletişim araçlarına, kişisel bakımdan ev ürünlerine kadar her türlü teknoloji ürününü müşterilerine sunmaktadır. 2007 yılı cirosunu ise 798.307.075 YTL olarak açıklayan TeknoSa, 50.000 metrekareden fazla toplam mağaza alanı ve geniş ürün yelpazesi ile her ay 4,5 milyonun üzerinde kişiye ulaşmaktadır. 2006 yılında Romanya’nın önde gelen perakende zinciri Primex ile gerçekleştirdiği iş ortaklığıyla yurt dışına adım atan TeknoSa, Romanya’da 7 mağaza ile hizmet vermektedir. Primex şirketinin Cosmo markalı mağazaları ise TeknoSa çatısı altında hizmete devam etmektedir. Romanya mağazalarının da açılmasıyla birlikte TeknoSa’nın toplam mağaza alanı 65 bin metrekareyi geçmiştir. Romanya’daki Cosmo mağazaları ise 6 bin metrekarelik bir alanda hizmet vermektedir. TeknoSa, müşterilerinin teknoloji ürünlerindeki ihtiyacını karşılamak amacıyla iki farklı kanal, telefon ve internet satış kanalı ile de hizmet vermektedir. (www.TeknoSa.com , Erişim: 15.04.2008)

Şirket, yaygınlaşması Türkiye gibi bayilik sistemine alışık bir ülkede zor olan bu alanda 206 gibi önemli bir mağaza sayısına ulaşabilmiştir. Bu başarının en

önemli nedenlerinden biride organize perakendeciliğin yayılımı, zincir marketlerin giderek yerleşmesi ile değişen tüketici alışveriş alışkanlıkları ve teknoloji pazarının gelişmesi olmuştur. Bu süreçte TeknoSa’da önemli marka başarıları olmuştur. Bunlardan en önemlisi, teknoloji gibi bir alanda bu kadar mağazayı idare edebilecek istihdamı sağlamaktır. TeknoSa’nın burada uyguladığı yöntem şudur: Şirket, yaklaşık bir milyon dolarlık bir yatırımla Đstanbul Kartal’daki binasını TeknoSa Akademi’ye çevirerek ihtiyacı olan personeli burada yetiştirmektedir(mağaza, Ocak- Şubat 2008: 18).

Teknosa ilk yıllarında müşterilerinden büyük tepki aldığı “kutu açıldığında geri iade alınmaz” etiketleri yapıştırdığı ürünlerini gerçektende geri iade almama stratejisini değiştirerek artık 15 gün içinde “memnun kalmama” veya “kusurlu ürün” durumunda geri almaya başlamıştır.

2.2.1.6. Teknolojix

2002 yılından bu yana teknoloji perakendeciliğinde hizmet üreten Hızlı sistem Mağazaları, “Uzman teknoloji Mağazası” sloganıyla Türkiye’de 29 şehirde 35 mağazasıyla hizmet vermektedir. Data Teknik Bilişim Grubu şirketlerinden biri olan Hızlı Sistem, franchising yöntemiyle yayılmaktadır. 2010 yılı sonuna kadar orta ve büyük ölçekli Hızlı Sistem mağazalarının sayısını 150’nin üzerine çıkarmayı hedeflemektedirler. Hızlı sistem de teknolojix gibi internet üzerinden de teknoloji ürünleri perakende satışı yapmaktadır. (mağaza, Ocak-Şubat 2008: 18,

www.hs.com.tr , Erişim: 15.04.2008)

2.2.1.7. Vatan Bilgisayar

1983 yılında Đstanbul Elmadağ’da Türkiye’nin ilk bilgisayar mağazası olarak kurulmuş, 2002 yılında 3,500 m2 kapalı alanda Türkiye’nin ilk bilgisayar hiperstore'u olarak 10,000 in üzerinde ürün çeşidi ile Đstanbul Topkapı’da faaliyete geçmiştir. Şu anda Türkiye genelinde mağaza alanı 57.000 m2’ye ulaşmış durumdadır. 2007 yılını 500 milyon dolarla kapatan Vatan Bilgisayar 2008 yılında 1 milyar dolarlık ciroyu hedeflediğini belirtmektedir. Vatan Bilgisayar anlaşmalı kartlara diğer firmalardan daha azla taksit uygulayarak ve kendi belirlediği günlerde yüksek indirim oranları uygulayarak fiyat rekabeti uygulamaktadır(mağaza, Ocak-Şubat 2008: 18,

Sektördeki en önemli teknoloji market olarak yukarıda saydığımız firmalar dışında ülkemizdeki diğer oyuncuları şöyle sayabiliriz Bimeks, Gold, Smile, Tgar, EP center, Exper…

2.2.2. Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi ve Pazarlamasında Bulunan,