OCAK – MAYIS

Üretim Adedi Satış Adedi Satış Kıymeti (YTL) Buzdolabı 2.238.315 2.163.817 862.612.456 Çamaşır Makinesi 2.119.427 2.015.338 601.039.374 Bulaşık Makinesi 969.419 925.908 343.120.124 Fırın 1.021.909 984.086 293.119.745 Toplam 6.349.070 6.089.149 2.099.891.699

Kaynak: Dayanıklı Tüketim ve Yatırım Malları Üretim ve Satış Rakamları http://www1.iso.org.tr ,Erişim: 03.06.2008

1.3.2. Elektronik Sektörü

Yaklaşık 50 yıllık bir geçmişi olan elektronik sanayi uzun süre montaj ağırlıklı işledikten sonra 80’lerin sonuna doğru hız kazanarak giderek olgunlaşmış ve önemli birikim ve yatırımları olan bir sanayi kolu haline gelmiştir. PTT yatırımlarının hız kazanması, renkli TV yayınına geçilmesi ve iletişimdeki devrim niteliğindeki gelişmelerin bu sektörün gelişmesindeki ivmenin artmasında etkisinin büyük olduğu söylenebilir.

Dünya ve Türkiye'de tüketici elektroniği pazarının en önemli konu başlığı tüplü televizyondan LCD televizyona geçiş süreci olmuştur. Ayrıca Uzak Doğu’lu şirketler, tüketici elektroniği ve özellikle cep telefonu pazarındaki başarılarını beyaz

eşya alanında da tekrar etmeyi hedeflerken, uluslararası şirketler marka portföylerini azaltıp ana ve global markalarına odaklanmaktadır. (www.arçelikas.com.tr, Erişim: 02.06.2008)

1.3.2.1. Elektronik Ürünler Tüketicisi Profili

Elektronik eşya tüketicisi profili de giderek değişmektedir. En önemli değişim yaş grubu ile ilgilidir. Çocukların elektronik alışverişlerinde marka ve model kararına etkileri giderek artmaktadır. 2002’de %5,9 iken 2008’de %21 gibi önemli bir paya sahip olmalarından dolayı da dünya da çocuklara yönelik iletişim çabaları artmaktadır. Ayrıca yapılan araştırmalara göre görme ve deneme yoluyla edinilen izlenim ve deneyimler, mağazaların iyi kullanımları ve en önemlisi ağızdan ağza reklam; yani konuşuluyor olmak tüketiciler için tercih yaparken daha önemli hale gelmiş durumdadır. (IPSOS KMG, Alışveriş Eğilimleri Seminer Notları, 02.06.08)

Elektronikte online alışveriş oranı giderek artmaktadır. Uzun süredir hem genel olarak hem online olarak elektronik ürün alışverişinde erkekler önde iken kadınların karar verme ve satın alma yüzdeleri artmaktadır. Online alışverişin pratiklikten ziyade sağladığı fiyat avantajı tüketicilerin tercih sebebi olmaktadır. (IPSOS KMG, Alışveriş Eğilimleri Seminer Notları, 02.06.08)

Önemli bir başka eğilim; elektronik sektöründe tüketicilerin elektronik ürün satın almak için bayi arayışlarında azalma ve bunun yerine çok markalı mağaza arayışlarında artma izlenmektedir. Araştırma sonuçlarına göre tüketicilerin markaya ait herhangi bir bayi arayışları %20, tanıdıkları bayiden satın alma istekleri % 45, çok markalı alışveriş merkezlerini tercih etme oranları ise önceki dönemlere göre artarak %25 e ulaşmıştır. (IPSOS KMG, Alışveriş Eğilimleri Seminer Notları, 02.06.08)

1.3.2.2. Elektronik Sektörü Üretim ve Đthalat-Đhracat Rakamları

Elektronik Sektöründe sanayi odalarında kayıtlı yaklaşık 500 imalatçı firma mevcuttur. Đstihdam edilen kişi sayısı ise yaklaşık 45.000 kadardır. Türk Elektronik sanayicileri Derneği’nin verilerine göre 2006 yılında Türkiye’nin elektronik sanayi toplam üretimi 9,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup tüketici elektroniği alt sektörü %55,5 payla birinci sırada yer almaktadır. Elektronik sektörü düşük yerli

hammadde oranına sahip olduğu için bileşenler alt sektörünün üretimdeki payı 352 milyon dolar gibi bir rakamla en az paya sahiptir. Türkiye Elektronik sanayi özellikle iki alt sektöre yoğunlaşmış olup, bunlar tüketici elektroniği ve telekomünikasyon ekipmanı alt sektörleridir. Tüketici elektroniği alt sektöründe ne önemli ürün grubu renkli televizyonlardır. Ancak renkli televizyon üretimi geçen yıla göre %23,ihracatı ise %24 azalmış ve 2007 yılında 12.823 adede düşmüştür. Đhracatın büyük çoğunluğunun gerçekleştirildiği Avrupa pazarında gözlenen dijital ürünlere geçiş süreci bu daralmanın ana sebebidir. Satış rakamlarına bakılacak olursa da 2007 yılında Türkiye pazarı %22 daralmış, toplam 2,2 milyon adet TV satılmıştır. Üretimdeki düşüş tüplü televizyonların ticaretindeki ömrünü doldurmuş olmasından kaynaklanmaktadır. Tüketiciler tüplü televizyon yerine LCD ve plazma televizyonları tercih etmeye başlamışlardır. Bu tercih yurt içi pazarda bile kendini göstermektedir; 2007 yılında, yurt içi pazarda LCD televizyon satışlarının toplam TV satışlarındaki payı 10 puan artış göstererek %17'ye çıkmıştır. Ancak bu değişimin hızına yerli üretim hızıyla da ulaşabilmek zor görünmektedir çünkü LCD ve plazma televizyonların üretiminde Türk üreticiler hala uzak doğuya bağımlı durumdadırlar (www.koc.com.tr , www.igeme.com.tr , Erişim: 02.06.2008)

Tablo 1.5. Türkiye Elektronik sektörü Đthalat ve Đhracat Toplam Rakamları (Milyon USD)

2003 2004 2005 2006 2007

Đhracat 2.833 4.029 4.445 5.062 4.937

Đthalat 6.045 8.940 10.835 11.028 11.630

Kaynak: Elektronik Sektörü 2008 Raporu. www.igeme.org.tr , Erişim: 02.06.2008

Bu tablodan da anlaşılacağı gibi ülkemizde yeni yeni montaj üssü durumundan kurtulmaya başlayan elektronik sektörü hala daha istenen düzeyde değildir . Kaldı ki yıllara göre artış eğrisine bakıldığında ihracat ve ithalat arasındaki fark bu sektörde oldukça büyümüş durumdadır.

En son teknolojik ürünlerin, Avrupa ile aynı zamanda piyasaya sunulduğu Türkiye'de, elektronik sanayi 2007 yılı ihracatı 4,9 milyar dolar olarak

gerçekleşmiştir. Elektronik sektörü ihracatının ağırlıklı olarak gerçekleştiği ülkeler; Đngiltere, Almanya, Fransa, Đtalya, ispanya, Irak, Rusya, Romanya, Suudi Arabistan, Hollanda, Kazakistan ve Đsveç olarak sıralanmaktadır. Elektronik sanayi ihracatında en büyük pay tüketim cihazları alt sektörüne aittir. Genellikle Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yapılan tüketim cihazları alt sektörü ihracatı 2007 yılında 2,1 milyar dolar seviyesindedir. En önemli ihraç kalemi renkli televizyondur. Türkiye, 2007 yılında 2 milyar dolar ve 10,6 milyon adet civarında renkli TV ihracatı gerçekleştirmiştir. Hemen hemen tüm renkli TV ihracatı Avrupa Birliği ülkelerine yapılmıştır. Türk yapımı renkli televizyonlar 2007 yılında 93 ülkeye ihraç edilmiştir. Đngiltere, Almanya, ispanya, Fransa, Hollanda, Đtalya, Romanya ve Đsveç Türkiye'nin en fazla televizyon ihracatı gerçekleştirdiği pazarlardır (www.igeme.com.tr , Erişim: 02.06.2008).

Dünya ticaretinde ithalat ve ihracat rakamlarına bakıldığında ilk sıralarda bulunan iki Ülke Çin ve ABD’dir. 2006’da ABD Đthalatta ihracatından daha fazla bir rakam 233 milyardolarla birinciyken aynı yıl ÇĐN ise hem ithalatından daha fazla elektronik ürün ihraç edebilmiş ve 227 milyar dolarla dünyanın en büyük ihracatçısı konumunu koruyabilmiştir. 2006 yılında elektronik sanayi toplam ihracatı 1,6 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Çin’den sonra ABD, Japonya, Hong Kong, Almanya ve Singapur önemli elektronik ihracatçıları konumlarındadırlar. Türkiye'nin dünya elektronik sanayi ihracatı içindeki payı yaklaşık %0,3'dür. Elektronik sanayi dünya ithalatının değeri ise 2006 yılında 1,7 trilyon dolar değerindedir. Dünya ithalatında önemli ülkeler arasında ABD, Çin, Hong Kong, Almanya, Singapur, Đngiltere, Japonya ve Meksika yer almaktadır (www.igeme.org.tr , Erişim: 02.06.2008)

1.3.3. Türkiye Dayanıklı Tüketim Malları Pazarının Yabancı Ülkelerden Farkları

Türkiye’de dayanıklı tüketim daha ağırlıklı olarak bayilik kanalıyla dağıtılmaktadır ve dolayısıyla bayilik diğer kanallara göre daha gelişmiştir. Hemen her şirketin 1000-1500 bayisi bulunmaktadır. (perakende bölümünde bu rakamlar ayrıntılı olarak verilecektir.) Bayilerin bir kısmı sadece bir markayı satarken bazıları ise değişik markaları satabilmektedir. Yurt dışında sektörsel bazda ciroların içinde reklam ve iletişime ayrılan pay Türkiye’deki paydan çok daha azdır. Türkiye’de dayanıklı tüketim perakendecisi markaların bilinirliği çok yüksektir. Araştırma sonuçları incelendiğinde ilk 10 markanın 5’i dayanıklı tüketim sektörüne ait

çıkmaktadır. Türk tüketicisi satış sonrası servis hizmetlerine de çok önem vermektedir. Yurt dışında ise kurulum bile ayrı olarak ücretlendirilir.

Türkiye’de gelir seviyesinin düşük olması sebebiyle ve beyaz eşyanın yatırım amacıyla görülmesinden dolayı tüketici “almışken en iyisini alayım” mantığıyla yaklaşmaktadır. Türkiye’de sektörün bir diğer farkı ise marka stratejisidir. Ülkemizde beyaz eşya markaları aynı zamanda elektronik markaları olarak da yer almaktadırlar. Ancak yurt dışında Sony marka bir buzdolabı yada Whirlpool markalı Tv bulunmamaktadır. (Vs., 2003:14)

ĐKĐNCĐ BÖLÜM