Dükkanlı (Mağazalı) işletmeler:

Zincir Mağazalar:

Zincir mağazalar, mülkiyetin kime ait olduğuna göre yapılan sınıflandırmada yer alan, bir sahiplik altında iki veya daha fazla perakendeci mağazanın yer aldığı işletmeler zinciridir. Bunlarda sahipliğin yanında yönetimde de merkezileşme görülür; satın alma merkezidir ve tüm mağazalarda aynı mamul hatları pazarlanır.

Zincir mağazalar her türlü perakendecilikte görülmekle birlikte, en fazla departmanlı mağazalar, çeşit mağazaları, gıda maddeleri mağazaları ve kadın giyim eşyası mağazalarında bu tür örgütlenmeye gidilir. Bunların bağımsız perakende mağazalarına göre büyük avantajları vardır. Büyük ölçekli alımlar ve diğer işlemler sayesinde maliyet düşüklüğü, tutundurmada tasarruf, çok uzmanlaşmış personel istihdamı vb. (Mucuk, 1998; 259)

Süpermarket:

Gıda, çamaşır ve ev eşyaları bakımında bütün ihtiyaçları karşılamak için tasarımlanan, nispeten büyük, düşük masraflı, düşük marjinli, servisi kendinizin yaptığı marketlerdir. Süpermarketler, satışlarda sadece takriben %1 işlem karı ve net değerde de %10 kar yaparlar. (Kotler, 2000; 521)

yılda 1.000.000 dolarlık satış yapan ve tamamen reyonlara ayrılmış gıda mağazasıdır. Türkiye’de AC Nielsen’ in araştırma sonuçlarına göre, 400-2500 m2 arası satış alanı bulunan, self-servis yöntemiyle çalışan, çok sayıda ürün çeşidi bulunan mağazalara süpermarket denmektedir (Tek vd., 2006: 55).

Süpermarketler ülkeden ülkeye farklılık gösterir ve ülkemizde büyük bakkaliye dükkanları da kendilerini “süpermarket” olarak adlandırırlarsa da, aslında bunlar süpermarket değildirler. Süpermarketler, tek ve bağımsız olabileceği gibi, departmanlı mağazalar gibi zincirleme mağazalar şeklinde de olabilirler. Türkiye’de bu ikinci tipin ilk örneği Migros’dur. (Mucuk, 1998; 259)

Süpermağaza ve Hipermarketler:

Süpermağaza ve hipermarketler, diğer büyük mağaza türlerinin aksine Avrupa kökenli olup, 1980’lerde ABD’de yayılmaya başlamışlardır. Türkiye’ye ilk giren hipermarket Alman “Metro Grossmarket”, ikincisi Fransız “Carrefour” olup, bu ikincisi ABD’de şube açan ilk hiper markettir. (Bu ülkede ilk örnekleri 1970’lerde kurulmuş olsa da başarısız olup, pazardan çekilmişlerdir.

Kapalı satış alanına sahip self servis hizmet verebilen satış noktalarıdır. 2.500-16.000 metrekare alana kurulmaktadırlar. Bu yaklaşık altı futbol sahası büyüklüğüne denk düşmektedir. Minimum 50 yazarkasa bulunmaktadır ve ödemeler kasada yapılmaktadır. Gıda ve gıda dışı ürünler pazarlanmaktadır. Satışların %40’ını gıda dışı ürünler oluşturmaktadır. 25 bin ile 50 bin arasında ürün çeşidi mevcuttur. Bunların arasında kendi markalarını taşıyan ürünler de yer almaktadır. Ürün çeşidinin çok olması ve bir arada yer alması sayesinde müşteriler karşılaştırma yaparak satın alma şansına sahiptir. Genellikle şehir merkezlerinin dışındadırlar. Geniş otopark imkanları ile özellikle otomobili olan müşterilere hitap etmektedirler. Ancak otomobil sahibi olmayan müşterilerine ücretsiz otobüs servisi sunmaktadırlar. Kaliteli malların tüketicilere çekici biçimde sunulması; temiz, aydınlık, ferah iç mekanlarda rahat alışveriş imkanıyla tüketiciler tarafından çok tercih edilmektedirler. Fiyatların da süpermarket veya diğer market türü alışveriş mekanlarına oranla daha düşük düzeyde olması da tercih nedenlerindendir. Fiyatın düşük olmasının sebebi, hipermarketlerin araya aracı girmeden doğrudan üreticiden çok fazla miktarda ürün almasıdır. Düşük fiyatla büyük miktarlarda mal aldıkları için ürünün fiyatı yükselse

bile eski fiyattan uzun süre mal satabilmektedirler. Ayrıca ödemeyi faizsiz olarak aylara bölme imkanı da sunmaktadırlar. Bu uygun koşullar çerçevesinde genellikle haftalık, on günlük ya da aylık alışveriş yapılmaktadır. Süperstore ve süper- süpermarket olarak da bilinmektedirler (Beğendik, 2006: 69).

Đndirim Mağazaları:

Đndirim mağazaları self-servis sistemiyle çalışan, tanınmış markalı malları sürekli düşük fiyatlarla satmayı ilke olarak benimsemiş perakendecilerdir. Bunların bilinen mevsimlik veya diğer indirim şekillerinden temel farkı, mağazanın karakteristik özelliği olarak, sürekli bir biçimde alışılmış fiyatın veya liste fiyatının altında fiyatlarla satış yapmalarıdır.

Özellikle 1950’lerde ABD’de çok gelişen, 1980’lerde de ülkemizde ama yer yer (ama biraz farklı olarak pek tanınmayan markalı mallar satıcısı olarak) görülen indirim mağazaları genellikle şehrin dükkan kiralarının az olduğu bölgelerinde peşin parayla satış yaparlar ve olağan perakende fiyatlarına göre tüketicilere %20-30 gibi önemli fiyat avantajı sağlarlar(Mucuk, 1998; 260).

Đndirimli mağazalar; düşük fiyat, düşük kar marjları, sınırlı müşteri hizmetleri ve yüksek satış mantığı ile eden departmanlara ayrılmış, gıda ve gıda dışı ürünlerin satışının yapıldığı alışveriş merkezleri olarak tanımlanmaktadır (Orel vd., 2004; 4).

Alışveriş Merkezleri:

Serbest bir şirket formu olup müteaddidi farklı perakendecilik hatlarını ve formlarını, merkezi bir sahiplik altında birleştiren, dağıtım ve yönetimi bir ölçüde bütünleşmiş bir organizasyondur (Kotler, 2000; 523)

Genelde şehir merkezinden ve trafik sıkışıklığından uzak, şehir dışında banliyölerde kurulan ve büyük perakendecilik kurumları tek ve belirli bir plan altında bir araya getirilmiş yan yana dizili çeşitli perakendeci mağazaların oluşturduğu bir gruptur (Mucuk, 1998; 260)

Departmanlı (bölümlü) Mağazalar:

Bölümlü mağazalar; konfeksiyon ürünleri, mobilya ve ev araç gereçlerinde geniş seçenekler sunan mağazalardır. Her bir ürün hattı, uzman kişiler tarafından ayrı departmanlarda yönetilmektedir. Bu mağazalar fiziksel ve organizasyonel olarak departmanlaşmış durumdadır. Bölümlü mağazalarda tam bir hizmet sunulmaktadır. Kredi ve sevkiyat kusursuz olarak planlanmaktadır. Müşterilere iade edebilme imkanı tanınmaktadır. Bazılarında lokanta, kafeterya ve kuaför bulunmaktadır. Tüm bu hizmetler için büyük bir mekana ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da operasyon maliyetlerini yükseltmektedir. Dolayısıyla, fiyatlar indirimli mağazalardan daha yüksek kalmaktadır. Bölümlü mağazaların çoğu zincir şeklindedir veya ortaklıklara aittir (Beğendik, 2006: 67)

Kolaylık Mağazaları:

Kolaylık mağazaları, alışveriş için gidilmesi kolay, otopark sorunu olmayan, insanların acil gereksinimlerini karşılayacak ürünleri bulunduran mağazalardır. Bu mağazaların hedefi, tüketicinin haftalık gereksinimini karşılamak üzere belirli adreslerde faaliyette olmak değil, mümkün olan en yaygın hizmeti uzun sürelerde tüketiciye götürebilmektedir. Bu amaçla, tüketicinin kolay şekilde ulaşabileceği köşe başları ve petrol istasyonu gibi yerlere konumlanırlar ve uzun saatler açıktırlar (Tek vd., 2006: 60).

Özellikli Mal Satan Mağazalar:

Belirli bir mamul hattıyla, belirli bir pazar bölümüne hitap eden, ama ihtisas dalında müşterisine çok çeşit sunan, uzmanlaşmış -çoğunlukla bağımsız- küçük perakendecilerdir. Örneğin çocuk giyim eşyası, spor giyim eşyası, kürk manto, kadın ayakkabıları vb. gibi alanlarda faaliyet gösterirler; bazen zincirleme mağazalar şeklinde de olabilirler(Mucuk,1998; 261)

Süperetler:

Süperet, süpermarkete benzeyen, fakat, süpermarkete göre, tüketicilere daha yakın yerlerde kurulan, daha az çeşit bulunduran, daha pahalı, daha geç

saatlere dek açık duran ve hızlı servis ilkesine dayalı küçük self servis gıda mağazalarıdır (Tek vd., 2006: 61).