Perakendeciliğin Yarattığı Faydalar ve Ekonomiye Etkis

2.1.4.1. Yer Faydası

Perakendecilik normal olarak tüketicinin istediği yerde yapılmalıdır. Eğer ürünler tüketicinin istediği yerde bulunmazsa, tüketici aradığı ürün yerine ikame ürünü alabilir, o üründen tamamen vazgeçebilir veya bazı hallerde yapabilirse, ürünü kendisi üretir. Tüketici bunların hiçbirini yapamıyorsa ürünlerin bulunduğu yere gitme maliyetine katlanmak zorundadır. Bu maliyet zaman, enerji (çaba), ve ulaştırma gibi kalemlerden oluşur(Tek vd. 2006: 15)

2.1.4.2. Zaman Faydası

Perakendeci, ürünleri tüketici için uygun zamanda hazır bulundurmalıdır. Bunun için ürünlerin tedarikinin önceden gerçekleştirilip, depolanması gerekmektedir. Bununla beraber perakendeci, bu erken tedarik sebebiyle doğacak stok maliyetini de (Ürünleri stoklama süresinin uzunluğu veya kısalığı fiyatların düzeyini de etkileyecektir.) fiyata dolayısıyla müşteriye yansıtacaktır. (Bocutoğlu vd., 2002; 4).

2.1.4.3. Mülkiyet Faydası

Perakendeci, müşterilerine kredili mal satarak mülkiyet faydası sağlamaktadır. Malın mülkiyetini devreder, bedelin ödenmesini ise vadelere bağlayabilir. Bu açıdan perakendeci için kredi ya da finansman hizmetlerinin bir maliyeti vardır. Satış elemanları da bu faydanın yaratılmasına katkıda bulunurlar. Müşterilere mal hakkında bilgi verme, para tahsil etme, satış belgesi

düzenleme gibi mülkiyetin müşteriye geçirildiği belgeleri doldururlar. Perakendecinin, müşteriye kaliteli malı uygun vade seçenekleriyle kredili olarak satmak istemesi, birtakım ek finansal maliyetler yüklemektedir. Perakendeci öncelikle söz konusu ürünün mülkiyetini elde etmek için tedarikçilerle temas kurmaktadır. Bu süreç sırasında yaptığı her türlü iletişim ve seyahat masrafları, satın alınacak ürünün mağazadaki satış fiyatına yansıyacaktır. Ayrıca perakendecinin gerek ürünün mülkiyetini elinde bulundurmak, gerekse kredili satışlar nedeniyle bedelin tahsil edilmesine kadar geçen süre içerisinde birtakım finansman masraflarına katlanması söz konusudur. Bir de bunlara ek olarak yukarıda belirttiğimiz satış görevlilerin yarattığı işçilik maliyeti bulunmaktadır. Tüm bunlar mülkiyet / sahiplik faydası yaratmak için yapılmaktadır(Aydın, 2005: 17)

2.1.4.4. Şekil Faydası

Perakendeci mağazaların çoğu sattıkları mallarda bazı değişiklikler yaparlar. Örneğin oyuncakları, masaları, makineli aletleri monte ederler, konfeksiyon giysileri daraltır, boylarını kısaltırlar, resimlere çerçeve takarlar. Büyük mağazalarda bu işler için “ işleme-tadilat-komandatura atölyeleri” bulunur (Tek vd. 2006: 16).

2.1.4.5. Bilgilendirme Faydası

Perakendeciler el ilanları, gazete ve dergi reklamları yada yine gazete ve dergiler aracılığıyla dağıtılan broşürler aracılığıyla sattıkları ürünler hakkında müşterilerini bilgilendirmektedir. Daha önemli bir konu mağazalarındaki çalışanlarını ürünlerin teknik spesifikasyonları hakkında eğiterek müşterilerin ürünlerin özellikleri hakkında bilgi edinmelerini sağlamalarıdır. Bu tezin uygulama kısmında özellikle dayanıklı tüketim malları grubunda bu eğitim ve bilgilendirmenin market zincirler ve bayilik sistemi arasında ne derece etkin olabildiğine ayrıntılı olarak değinilecektir. Bayilik sistemi ile yapılan perakende satışta personele ürün eğitimi vermek satışı yapılan ürünün sınırlılığı nedeniyle daha kolay ve verimli olabilmektedir, ancak günümüzde tüm ürünlerin bulunduğu süpermarket zincirleri de artık ürün grubuna göre gruplanmakta ve dev bayilik toplulukları gibi hareket etmektedirler.

katkılarından da bahsetmek gerekir. Birçok ürünün pek çok marka altında tüketicilere ulaşmasında en önemli dağıtım biriminin perakende satış noktaları olması perakendeciliğin ekonomik sistemde yerini çok önemli kılmaktadır. Perakendeciliğin gelişimi ve ekonominin gelişimi bu sebeple bir paralellik içermektedir.

Günümüzde perakendecilik sektörü oldukça gelişmiş bir yapı sergilemektedir. Teknoloji ve Bilişimin gelişmesi, özellikle elektronik ticaretin kullanım oranının bu sektörde de artması perakendeciliğe modern bir yaklaşım getirmiştir. Ayrıca perakendecilik sektöründe artan oranda yapısal bir dönüşümün yaşandığı, geleneksel yapıdan organize perakendecilik yapısına doğru bir değişimin gerçekleştiği görülmektedir (Ayanoğlu vd., 2004; 3).

Perakendeciliğin yarattığı iş gücü imkanı ve teknoloji transferi ile beklenen ve görünen etkisinin ekonomiye olumlu olmasının yanında günümüzde ciroları ile bazı ülkelerin Milli gelirlerinin üzerinde bir finansal güce sahip uluslar arası market zincirlerinin geriye yani tedarik zincirine yönelik büyük miktarlarda satın alımları ile öncelikle ürünlerin fiyatlarının düşmesine ve tüketicilerin alım güçlerinin artmasına yaramasının karşısında bu alımlarla üretici ve toptancıların yavaş yavaş diğer küçük müşterilerinden vazgeçerek bu büyük zincirlere yönelmelerine ve küçük perakendecilerin piyasadan çekilmeleri sonucunda bu zincir marketlerin tek üreticisi pozisyonuna gelmelerine de sebep olabilmektedir.

Bunların yanında perakendecilikteki son yıllarda hızlı değişim sürecinin etkilerinden birkaçı şu şekilde açıklanabilir: Büyük ürün siparişleri yoluyla üretim sürecinde devamlılık oluşur. Üretim artışı teşvik edilir, stok riskleri azalır, raf dizayn kuruluşları, yazarkasa ve terazi üreticileri, soğutucu üreticileri, yazılımcılar gibi, yeni çalışma alanları ortaya çıkar. Tüketim eğilimlerinin, perakende satış ve fiyat endekslerinin takibi kolaylaşır, tüketici eğilimlerinin üretim kanallarına akışı yani piyasada iletişim kolaylığı sağlanır. Tüm bunlar perakendeciliğin ekonomideki katkısını belirginleştirmektedir (Bocutoğlu vd., 2002; 8).

Süper ve hipermarketlerin gelişiminin istihdam ve nitelikli işgücü dışında gayrimenkul piyasasına da etkisi olduğu görülmüştür. Kent dışında kurulan büyük mağazalar bölgenin gelişmesine arazi değerlerinin artmasına neden olmaktadır.

Ulaşım kolaylığı, nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu yeri arayan yatırımcılar bir taraftan getirdikleri sermaye ile ekonomik canlanmaya neden olurken bir yandan da gayrimenkul değerlerinin yükselmesi ile enflasyonun yükselmesine neden olmaktadırlar. Büyük mağazacılığın gelişmesi dolaylı olarak kredi kartlarının yaygın kullanımını gündeme getirmiş, bireysel bankacılığın önemini artırmıştır. Süpermarketlerin, küçük ticari işletmelerin satışlarını ve ekonomik durumlarını olumsuz yönde ve oldukça önemli düzeyde etkilediği söylenmektedir. Ancak bunun yanı sıra, süpermarketlerin yarattıkları rekabet ortamı ile bu işletmelerin daha etkin çalışmaya başladığı görülmüştür. Rekabet belli ölçülerde ekonomiye dinamizm getirmekte ve böylece yaratılan bu rekabet ortamından tüketiciler karlı çıkmaktadır. Toplam sosyal fayda düşünüldüğü zaman, süpermarketlerin yarattığı rekabet ortamının tüketicilerin yararına olduğu saptanmıştır (Pala vd., 2004; 37).