Tedarik Zinciri Yönetiminin Tanımı

Günümüzde işletmeler TZY faaliyetlerini lojistik yönetimi ile eş kavramlar olarak tutmaktadır. Bu bağlamda iki kavramın birbirinden ayrıldığı noktalara değinip TZY hakkında yapılan tanımlara değinmek yararlı olacaktır.

Günümüzde önemli bir rekabet aracı haline gelmiş olan TZY, lojistiğin bir kısmı değildir; ancak TZY ve lojistik hem işletme içinde hem de zincir içindeki işletme süreçleri dolayısıyla kesişmektedirler. Bu bağlamda lojistik; pazarlama, satış, üretim ve finansmanda TZY problemlerine çözümler bulmak için ortak hareket etmektedir (Aydın, 2007: 2).

Lojistik terimi kavramsal olarak canlıların doğada var olması ile eş zamanlı olarak görülmekte olup sadece üretim sektöründe değil insanoğlunun ihtiyaçlarını belirlenmesi ile başlayan süreç, ihtiyaçların giderilmesinden sonra elden çıkarılması veya gerekiyorsa geri gönderilme ile son bulan operasyonların yönetilmesi sürecidir (Keskin, 2009: 33-34).

Lojistik; fiziksel ürünlerin bir yerden bir yere taşınması manasına gelmektedir. Çok uzun yıllar önce büyük piramitlerin yapılışı esnasında çalışan insanların malzemeleri inşaat alanına lojistik faaliyetiyle taşımışlardır. Lojistik Yönetimi Konseyi lojistik kavramını; ürünlerin depolanmasını, servis edilmesi ve müşteri ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirilecek sevkiyat hakkında düzgün bir bilgi akışı sağlanmasının planlama, uygulama ve kontrol etme yolu süreci olarak tanımlamaktadır (Lummus vd., 2001: 426).

Lojistik tedarikçi-üretici veya üretici-müşteri arasındaki iki noktadaki tüm taşıma, depolama, gümrük vb. faaliyetlerin entegre bir şekilde yapılması sürecidir. TZY ise tedarikçinin tedarikçisinden, müşterinin müşterisine olan tüm faaliyetleri,

üretimi de içine alacak şekilde yönetmektir. TZY, lojistik yönetiminden farklı olarak tedarik lojistiğini, üretim ve dağıtım lojistiğini bütünleşmiş bir şekilde yönetmektir (Yüksel, 2010: 80).

Lummus ve arkadaşlarının 2001 yılında yapmış oldukları çalışmada Fortune 500 listesinde yer alan üretici, perakendeci ve üçüncü parti lojistik işletmelerinin tedarik zincirini, lojistiği nasıl tanımladıklarına ve bu iki kavram arasındaki ilişkiyi açıklamak için seçtikleri ikişer işletmenin yanıtları kavramların birbirinden ayrılan yönlerini ve birbirleri arasındaki ilişkiyi açıklamada yardımcı olacaktır (Lummus vd., 2001: 429-430):

Tablo 1.1. Tedarik Zinciri ve Lojistik Kavramları ve Aralarındaki İlişki

İşletme tipi Tedarik zincirini nasıl _{tanımlarısınız?} Lojistik kavramını nasıl _{tanımlarsınız?} Bu iki kavram arasında ne _{tür bir ilişki kurarsınız?}

Üretici - 1

Tedarikçiden başlayıp müşteride sonlanan bir süreç

Taşıma, depolama ve fiziksel dağıtım sürecin tedarik zinciri bünyesinde gerçekleştirilmesi

Lojistik tedarik zincirinin bir alt kümesidir. Etkin bir zincir için, lojistik süreçleri iyi tanımlanıp, uygun maliyetli olmalıdır

Üretici - 2

Satın alma, üretim ve tedarikçiden üreticiye, üreticiden bayilere, bayilerden son kullanıcılara ulaştırma fonksiyonlarını kapsayan bir sistemdir.

Lojistik taşıma ve depolama işlerinin bir araya

getirilmesidir

Lojistik çalışmaları malzemelerin taşınması tedarik zinciri vasıtası ile düşük maliyetli taşınmasıdır

Perakendeci – 1

Bir noktadan diğer noktaya ürünün bayiden müşteriye

ulaştırılmasında sınıfının en iyisi olacak sonuçlara odaklanması ve ticareti yapılan mamulün tam zamanında felsefiyle akışının sağlanmasıdır.

Lojistik tedarik zinciri boyunca ticari malların fiziksel hareketine konu olan bir kaynak grubudur. Bu grup taşımayı, dağıtım merkezi operasyonlarını, ihracat ve bayi ilişkilerini içermektedir.

TZY ve lojistik birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Güzel ilişkilerin kurulması gereklidir ve her birinin kendi

yönetimlerinden güçlü destek almak zorundadırlar

Perakendeci – 2

Açıkça görülen yönetim hareketlerinin bir özeti olmakla birlikte tüm iletişim hatlarının ürün hareketliliği, servis, finans ya da bilgi sistemleriyle doğrudan ilişkili olmasıdır

Yönetime değer katacak senkronize olmuş yönetim sistemi ve taşıma esnasında ardışık olarak değişkenlerle, olaylarla eş zamanlı ve eş coğrafyada gerçekleştirilmesi sanatı ve bilimidir

Lojistik planlama sürecini destekleyen, sıraya koyan ve ürünleri mağazaya

götürülmesi sürecini bir şemsiye gibi kapsar. Tedarik Zinciri Yönetiminin ise stratejik lojistik kapasitesinin arttırılması, planlamaya rehberlik etmesi, lojistik faktörünü işletmenin tedarik sürecine dâhil etme gibi üç fonksiyonu vardır

Üçüncü parti lojistik sağlayıcısı – 1

Ürün veya ticari malın üretilmesinde hammaddelerin elde edilip, ürünün üretilip nihaî kullanıcıya ulaştırılmasına ilişkin gerekli bütün prosesler ve yönetim sistemidir.

Lojistik tedarik zinciri sürecini başarıyla sonlandırma ve fiziksel hareketinin sağlanmasının uygulanmasıdır

Lojistik tedarik zinciri sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Lojistik tedarik zinciri işinin kusursuz planlı bir şekilde zincir içinde akışını ve hareket etmesini sağlar Üçüncü parti lojistik sağlayıcısı - 2 Ürün proses sürecinin hammaddelerden sağlanıp en son kullanıcıya ulaştırılmasında çoklu organizasyon sisteminin kullanılmasıdır.

Bir organizasyonun iç operasyonlarına ait müşteriye ait satın alma, operasyonlar, distribütörlük ve bitmiş ürünlerin taşınması işlemlerine ait tüm tahminlerdir

Tedarik zinciri nihaî süreçler için birçok işletmeyi bir arada tutmaktadır. Lojistik ise işletme bünyesinde bitmiş uygulanabilir bölüm sürecidir

Kaynak: Lummus vd., 2001: 430.

Tedarik zincirinin başlangıç dönemi tekstil sektöründe Hızlı Cevap (Quick Response – QR) programı ve ardından Tüketici Cevaplarında Etkinlik (Efficient Consumer Response – ECR) sisteminin marketçilik pazarına yerleşmesiyle başlamıştır (Lummus vd., 2001: 427).

Tedarik Zinciri Yönetiminde kritik nokta, tüm tedarik zincirini eş zamanlı durumda tutarak zincirdeki tüm düğümler arasındaki bağlantının yönetilmesi (Yüksel, 2010: 79) ile birlikte toplam maliyetin asgariye indirilmesine yönelik yapılan çalışmalardır (Dağdeviren ve Eraslan, 2008: 69).

TZY ürün veya hizmetlerin müşterilere ulaşmasını sağlayıp, bu sürecin işletme bazında sürekli bir şekilde gelişmesini sağlayan bileşenlerinin bilimsel ve sanatsal bir kombinasyonudur (Wailgum ve Worthen, 2008).

TZY bilgi paylaşımı, teknolojik gelişmeler, ürün geliştirme süresinin kısalması, geri dönüş süresinde kısalma, stoklarla çalışma tarzı yerine akış sisteminin benimsenmesi, müşteri istek ve ihtiyaçlarına etkin ve etkili bir şekilde cevap verebilme, maliyetleri düşürme ve müşteri tatminini yükseltilmesi sürecinin senkronize ve koordineli bir şekilde yürütülmesidir (Russell, 2007: 58).

Bir başka tanıma göre TZY, müşteriler için katma değer katan ürün, servis ve bilginin tedarikçiler vasıtası ile nihaî kullanıcılara ulaştırılmasında entegre bir iş sürecidir (Lambert vd., 1998: 504).

Global Tedarik Zinciri Forumu (The Global Supply Chain Forum)’nun tanımına göre TZY; tedarikçilerden ürün, hizmet ve paydaşlar tarafından katma değer yaratacak her türlü bilginin son kullanıcılara ulaştırılmasında anahtar rolü oynamakta olan iş süreçleri olarak tanımlanmaktadır (Croxton vd., 2001: 13).

Planlama, tedarikçi seçimi, tamamlama, ulaştırma ve geri dönüş olmak üzere beş temel bileşeni olan (Wailgum ve Worthen, 2008) TZY; tedarikçi, üretici, toptancı, bayi, müşteri zincirindeki malzeme, bilgi ve para akışını koordine etmek ve yönetmek demektir. TZY temel aldığı amaç müşteri tatminini artırırken kârı maksimize ederek daha verimli ve daha düşük maliyetle çalışmaktır (Paksoy, 2005: 436).

TZY; müşteriye, doğru ürünün, doğru zamanda, doğru yerde, doğru fiyatta tüm tedarik zinciri için mümkün olan en düşük maliyetle ulaşmasını sağlayan malzeme, bilgi ve para akışının bütünleşmiş yönetimidir. Diğer bir ifadeyle, zincir içinde

bulunan temel iş süreçlerinin entegrasyonunu sağlayarak müşteri memnuniyetini artıracak stratejilerin ve iş modellerinin oluşturulmasıdır (Şen, 2008: 4).

TZY, hammaddenin temin edilip üretilmesine ve dağıtımla son müşteriye kadar bir malın ulaşabilmesi için bir değer zincirinde yer alan tedarikçi, üretici, dağıtıcı, perakendeci ve müşteriler arasında malzeme/ürün, para ve bilginin yönetimidir (Özdemir, 2004: 89).

Değer zinciri, ürünün özelliklerinin oluşturulduğu yeni ürün geliştirilmesiyle başlar. Pazarlama ve satış talepleri müşterilerin önceliklerini yani gelecek dönemde ürün ve servislerden memnun olmasını reklam yapma yolu ile yaratır. Pazarlama ayrıca müşteri girdilerini yeni ürün gelişiminde kullanmaktadır. Ürünün yaratılmasında girdilerin çıktıya dönüştürülmesinde yeni ürün spesifikasyonları kullanılır. Dağıtım ya ürünü müşteriye ulaştırır ya da müşteriyi ürüne ulaştırır. Servis ise satış esnasında ya da sonrasında müşteri isteklerini cevaplar. Bunlar başarılı bir satışın gerçekleştirilebilmesi için temel süreç veya fonksiyonlardır. Finans, muhasebe, bilgi teknolojisi ve insan kaynakları değer zincirinin fonksiyonlarını destekler ve kolaylaştırır. Aşağıda yer alan şekilde anlatılanları gösterecek olursak (Chopra ve Meindl, 2007: 23):

Şekil 1.8. Bir İşletmede Değer Zinciri

Kaynak: Chopra ve Meindl, 2007: 23.

Lojistik Yönetimi Konseyi ise Tedarik Zinciri Yönetimi’ni bir işletmenin bünyesindeki veya irtibat halinde olduğu işletmeler arasındaki talep ve arz yönetimini birleştirirken, kaynak teminini, satın almayı, değişimi ve tüm lojistik yönetim işlemlerini kapsayan, ayrıca zincir içindeki tedarikçi, aracı, 3.parti hizmet üretenler ve müşterilerin birlikte çalışmalarını düzenleyen yönetim işlemi şeklinde tanımlamaktadır (Yıldıztekin, 2007). Yeni Ürün Geliştirilmesi Pazarlama ve

Satış Operasyonlar Dağıtım Servis Finans, Muhasebe, Bilgi Teknolojisi, İnsan Kaynakları

TZY; stok yönetiminden, lojistik yönetiminden, tedarikçi ortaklığından, tedarik eksenli hareket etmekten, yükleme stratejisinden, dağıtım yönetiminden, lojistik hattından, tedarik yönetiminden, bir bilgisayar sisteminden çok daha fazlasıdır (Lummus ve Vokurka, 1999: 15).

Tedarik Zinciri Yönetimini “Geleneksel Tedarik Zinciri Yönetimi” ve “Çağdaş Tedarik Zinciri Yönetimi” olarak ayrım yapmamız mümkündür. Geleneksel Tedarik Zinciri Yönetimi’nde bir işletmenin farklı departmanları yolu ile hammaddenin tedarikinden, ürünün müşteriye teslimine kadar olan süreçte operasyon adımlarının işletmenin iç çevresi içerisinde gerçekleştirilmesi söz konusudur. Çağdaş Tedarik Zinciri Yönetimi’nde tedarik işlemleri Geleneksel Tedarik Zinciri Yönetimi’nden farklı olarak işletme departmanları yerine, işletmeden bağımsız farklı işletmeler üstlenmektedir(Görçün, 2010: 39).

Şekil 1.9. Geleneksel Tedarik Zinciri Yönetimi ve Çağdaş Tedarik Zinciri Yönetimi

Kaynak: Görçün, 2010: 38.

TZY sayesinde maliyetlerde meydana gelen azalış işletmelerin üretim operasyonunu daha iyi yönetilmesine olanak vermekte ve bu durum sonucunda müşteri memnuniyeti artmaktadır. Hewlett-Packard tarafından geliştirilmiş olan bu sistem sayesinde Hewlett-Packard işletmesi, bu yöntemi başarılı bir şekilde kullanmış ve iyi bir şekilde uygulamakta olduğu Tedarik Zinciri Yönetimi’ni işletmenin tüm departmanlarında uygulamıştır (Davis, 1993: 35).

Daha Yavaş Karar Alma Süreçleri Daha Uzun Operasyon Yönetimi

Geleneksel Tedarik Zinciri Yönetimi Daha Hızlı ve Verimli Bir Operasyon Yönetimi

Çağdaş Tedarik Zinciri Yönetimi Hammadde

Tedariği

Hammaddelerin

Taşınması Üretim Dağıtım

Perakende Yönetimi Hammadde Tedarik İşletmesi Taşıma İşletmesi Bazı Parçaların Dışarıda Yaptırılması Dağıtım Firması Bağımsız Perakendeciler

İşletmeler, faaliyetlerinde müşterilerine vereceği hizmeti müşterilerinin istek ve ihtiyaçları doğrultusunda standartlaştırmalıdır. İşletmelerin bu faaliyetleri etkin bir şekilde gerçekleştirmesi sürdürmekte olduğu TZY politikasıyla ilişkilidir. TZY etkinliği arttıkça “Savaş benim işletmem ve rakip işletme arasında değil, benim tedarik zincirim ile rakip işletmenin tedarik zinciri arasındadır” görüşü yaygınlaşmıştır. Bu bağlamda işletme tedarik zincirindeki en zayıf halkası kadar güçlüdür ve tedarik zincirindeki herhangi bir bağın kopması durumunda siparişleri karşılayamaması durumu söz konusu olacaktır (Kaya, 2004: 12).

TZY alt tedarikçiler, tedarikçiler, işletme içi üretim faaliyetleri, ticari müşteriler, perakendeci müşteriler ve son kullanıcıdan oluşan geniş bir yelpazeye sahip olmakta olup ayrıca; malzeme, nakit ve bilgi akış yönetimini kapsamaktadır. Tedarik Zinciri Yönetimi’nde kastedilmek istenen sadece işletme süreçlerinin entegrasyonu olmamakla birlikte, zincirdeki tüm işletmelerin entegrasyonunu geliştirmek ve bütünleşik süreç yönetimi sayesinde son kullanıcılara değer yaratmaktır (Güleş vd., 2010: 15).

1.3.3. Tedarik Zinciri Yönetiminin Amacı ve İşletmelere Sağladığı