3.2. ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ YÖNTEMİYLE TEDARİKÇİ SEÇİMİ
3.2.3. AHP Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi Uygulaması
Uygulamada 3 adet tedarikçi sıralamaya sokulmuştur. Sözü geçen ürünün tedariğini sağlayabilecek 15 adet işletmenin bulunduğu ancak bu 15 adet işletmenin 12 adeti eşit kalitede olduğu ve bu işletmelerin ihtiyaçlarını karşılayamayacakları için kendileri için seçim sürecinde kararsız kaldıkları 3 tedarikçi kıyaslamaya tabi tutulmuştur.
Belirlenen ana kriterler ve alt kriterler ekseninde hazırlanan EK-1’de yer alan anket işletme yöneticisi ile birlikte doldurulmuş ve Super Decisions 2.0.8 programı ile veri girişi gerçekleştirilerek “Katı Dolum Makinesi Tedarikçi Seçim Problemi” çözülmüştür.
İzleyen aşamalarda problemin çözüm aşamaları teker teker ele alınıp tedarikçi değerlendirme sonuçları ortaya konmuştur.
Tablo 3.8. Ana Kriterin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
ANA KRİTERLER İşletme Servis Desteği Maliyet Ürün Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri İşletme 1 1/3 1/3 1/5 0,075 Servis Desteği 3 1 2 1/4 0,217 Maliyet 3 1/2 1 1/3 0,163 Ürün 5 4 3 1 0,546 CR 0,06 1 ≤0,10
Ana kriterlerin karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.8.’e göre İşletme kriteri Servis Desteği kriterine göre 1/3 oranda, Maliyet kriterine göre 1/3 oranda ve
Ürün kriterine göre 1/5 oranda; Servis Desteği kriteri Maliyet kriterine göre 2 kat ve Ürün kriterine göre 1/4 kat; Maliyet kriteri de Ürün kriterine göre 1/3 oranında daha önemlidir.
Ana kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,546 ile Ürün kriteri en önemli ana kriter olmaktadır. Ana kriterler matrisinin 0,06 tutarlılık oranı ile Ana kriterlere ilişkin matrisin tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.9. İşletme Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
İŞLETME İmaj İşletmenin Ünü ve Pozisyonu
Performans
Geçmişi Haberleşme Sistemi
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri İmaj 1 1 1/8 1/6 0,065 İşletmenin Ünü ve Pozisyonu 1 1 1/5 1/7 0,070 Performans Geçmişi 8 5 1 1 0,431 Haberleşme Sistemi 6 7 1 1 0,434 CR 0,01 1 ≤0,10
İşletme kriterine ait alt kriterlerin karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.9.’a göre İmaj alt kriteri İşletmenin Ünü ve Pozisyonu alt kriterine aynı oranda, Performans Geçmişi alt kriterine göre 1/8 oranında, Haberleşme Sistemi alt kriterine göre 1/6 oranında; İşletmenin Ünü ve Pozisyonu alt kriteri Performans Geçmişi alt kriterine 1/5 oranında, Haberleşme Sistemi alt kriterine 1/7 oranında ve Performans Geçmişi alt kriteri ise Haberleşme Sistemi alt kriteri ile aynı oranda öneme sahiptir.
İşletme alt kriterleriyle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,434 ile Haberleşme Sistemi alt kriteri en önemli alt kriter olmaktadır. İşletme kriterleri matrisinin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.10. Servis Desteğinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması SERVİS DESTEĞİ Satış Sonrası Servis Orijinal Parça Değişimi Eğitim Yardımcı Malzemeleri Garanti Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Satış Sonrası Servis 1 2 1/5 3 1/2 0,126 Orijinal Parça Değişimi 1/2 1 1/9 3 1/6 0,076 Eğitim Yardımcı Malzemeleri 5 9 1 5 2 0,484 Garanti 1/3 1/3 1/5 1 1/3 0,057 Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi 2 6 1/2 3 1 0,257 CR 0,08 1 ≤0,10
Servis Desteği kriterine ait alt kriterlerin karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.10.’a göre Satış Sonrası Servis alt kriteri Orijinal Parça Değişimi alt kriterine 2 oranında, Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriterine 1/5 oranında, Garanti alt kriterine 3 oranında, Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterine 1/2 oranında; Orijinal Parça Değişimi alt kriteri Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriterine 1/9 oranında, Garanti alt kriterine 3 oranında, Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterine 1/6 oranında; Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriteri Garanti alt kriterine 5 oranında, Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterine 2 oranında; Garanti alt kriterinin Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterine 1/3 oranında öneme sahiptir.
Servis Desteği alt kriterleriyle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,484 ile Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriteri en önemli alt kriter olmaktadır. Servis Desteği kriterleri matrisinin 0,08 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.11. Maliyet Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
MALİYET Fiyat Ödeme Kolaylığı Teslimat Masrafı Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Fiyat 1 8 6 0,761
Ödeme Kolaylığı 1/8 1 1/3 0,073
Teslimat Masrafı 1/6 3 1 0,166
CR 0,07 1
≤0,10
Maliyet kriterine ait alt kriterlerin karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.11.’e göre Fiyat alt kriteri Ödeme Kolaylığı alt kriterine 8 oranında, Teslimat Masrafı alt kriterine 6 oranında; Ödeme Kolaylığı alt kriteri Teslimat Masrafı alt kriterine 1/3 oranında öneme sahiptir.
Maliyet alt kriterleriyle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,761 ile Fiyat alt kriteri en önemli alt kriter olmaktadır. Maliyet kriterleri matrisinin 0,07 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.12. Ürün Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması ÜRÜN Kalite Sorunsuz Kullandığı
Teknoloji
Katalog Servisi
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Kalite 1 1 3 9 0,410 Sorunsuz 1 1 2 8 0,352 Kullandığı Teknoloji 1/3 1/2 1 9 0,203 Katalog Servisi 1/9 1/8 1/9 1 0,036 CR 0,05 1 ≤0,10
Ürün kriterine ait alt kriterlerin karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.12’ye göre Kalite alt kriteri Sorunsuz alt kriteriyle eşit, Kullandığı Teknoloji alt kriterine 3 oranında, Katalog Servisi alt kriterine 9 oranında; Sorunsuz alt kriteri Kullandığı Teknoloji alt kriterine 2 oranında, Katalog Servisi alt kriterine 8 oranında; Kullandığı Teknoloji alt kriteri Katalog Servisi alt kriterine 9 oranında öneme sahiptir.
Ürün alt kriterleriyle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,410 ile Kalite alt kriteri en önemli alt kriter olmaktadır. Ürün kriterleri matrisinin 0,05 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.13. İmaj Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
İMAJ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 3 7 0,669
Tedarikçi Y 1/3 1 3 0,243
Tedarikçi Z 1/7 1/3 1 0,088
CR 0,01 1
≤0,10
İmaj alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.13’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye göre 3 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 3 oranında öneme sahiptir.
İmaj alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,669 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.14. İşletmenin Ünü ve Pozisyonu Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
İŞLETMENİN ÜNÜ ve
POZİSYONU Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Tedarikçi X 1 1 3 0,443 Tedarikçi Y 1 1 2 0,387 Tedarikçi Z 1/3 1/2 1 0,169 CR 0,01 1 ≤0,10
İşletmenin Ünü ve Pozisyonu alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.14’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye eşit oranda, Tedarikçi Z’ye göre 3 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 2 oranında öneme sahiptir.
İşletmenin Ünü ve Pozisyonu alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,443 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir
değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.15. Performans Geçmişi Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
PERFORMANS GEÇMİŞİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 1 7 0,487
Tedarikçi Y 1 1 5 0,435
Tedarikçi Z 1/7 1/5 1 0,078
CR 0,01 1
≤0,10
Performans Geçmişi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.15’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye eşit oranda, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 5 oranında öneme sahiptir.
Performans Geçmişi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,487 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.16. Haberleşme Sistemi Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
HABERLEŞME SİSTEMİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 2 8 0,604
Tedarikçi Y 1/2 1 5 0,326
Tedarikçi Z 1/8 1/5 1 0,070
CR 0,01 1
≤0,10
Haberleşme Sistemi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.16’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 2 oranda, Tedarikçi Z’ye göre 8 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 5 oranında öneme sahiptir.
Haberleşme Sistemi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,604 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.17. Satış Sonrası Servis Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
SATIŞ SONRASI SERVİS Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 5 7 0,731
Tedarikçi Y 1/5 1 3 0,188
Tedarikçi Z 1/7 1/3 1 0,081
CR 0,06 1
≤0,10
Satış Sonrası Servis alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.17’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 5 oranda, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 3 oranında öneme sahiptir.
Satış Sonrası Servis alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,731 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,06 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.18. Orijinal Parça Değişimi Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
ORİJİNAL PARÇA
DEĞİŞİMİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Tedarikçi X 1 1 5 0,481 Tedarikçi Y 1 1 3 0,405 Tedarikçi Z 1/5 1/3 1 0,114 CR 0,03 1 ≤0,10
Orijinal Parça Değişimi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.18’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y ile eşit oranda, Tedarikçi Z’ye göre 5 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 3 oranında öneme sahiptir.
Orijinal Parça Değişimi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,481 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,03 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.19. Eğitim Yardımcı Malzemeleri Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
EĞİTİM YARDIMCI
MALZEMELERİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Tedarikçi X 1 1 5 0,428 Tedarikçi Y 1 1 8 0,499 Tedarikçi Z 1/5 1/8 1 0,073 CR 0,01 1 ≤0,10
Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.19’a göre Tedarikçi X Tedarikçi Y ile eşit oranda, Tedarikçi Z’ye göre 5 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 8 oranında öneme sahiptir.
Eğitim Yardımcı Malzemeleri alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,499 ile Tedarikçi Y diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.20. Garanti Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması GARANTİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 1/2 7 0,353
Tedarikçi Y 2 1 8 0,586
Tedarikçi Z 1/7 1/8 1 0,061
CR 0,03 1
≤0,10
Garanti alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.20’ye göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 1/2 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 8 oranında öneme sahiptir.
Garanti alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,586 ile Tedarikçi Y diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,03 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.21. Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
MÜŞTERİ İSTEKLERİNİ
CEVAPLAMA SÜRESİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z
Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri Tedarikçi X 1 3 8 0,653 Tedarikçi Y 1/3 1 6 0,285 Tedarikçi Z 1/8 1/6 1 0,062 CR 0,07 1 ≤0,10
Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.21’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 3 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 8 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 6 oranında öneme sahiptir.
Müşteri İsteklerini Cevaplama Süresi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik
değerlerinde 0,653 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,07 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.22. Fiyat Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
FİYAT Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 1/4 3 0,205
Tedarikçi Y 4 1 8 0,717
Tedarikçi Z 1/3 1/8 1 0,078
CR 0,02 1
≤0,10
Fiyat alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.22’ye göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 1/4 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 3 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 8 oranında öneme sahiptir.
Fiyat alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,717 ile Tedarikçi Y diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,02 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.23. Ödeme Kolaylığı Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
ÖDEME KOLAYLIĞI Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 1 1/3 0,192
Tedarikçi Y 1 1 1/4 0,174
Tedarikçi Z 3 4 1 0,634
CR 0,01 1
≤0,10
Ödeme Kolaylığı alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.23’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y ile eşit oranda,
Tedarikçi Z’ye göre 1/3 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 1/4 oranında öneme sahiptir.
Ödeme Kolaylığı alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,634 ile Tedarikçi Z diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.24. Teslimat Masrafı Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
TESLİMAT MASRAFI Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 2 5 0,582
Tedarikçi Y 1/2 1 3 0,309
Tedarikçi Z 1/5 1/3 1 0,109
CR 0 1
≤0,10
Teslimat Masrafı alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.24’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 2 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 5 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 3 oranında öneme sahiptir.
Teslimat Masrafı alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,582 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.25. Kalite Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
KALİTE Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 3 6 0,644
Tedarikçi Y 1/3 1 4 0,271
Tedarikçi Z 1/6 1/4 1 0,085
CR 0,05 1
≤0,10
Kalite alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.25’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 3 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 6 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 4 oranında öneme sahiptir.
Kalite alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,644 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,05 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.26. Sorunsuz Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması SORUNSUZ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin
Öncelik Değerleri Tedarikçi X 1 1/2 7 0,353 Tedarikçi Y 2 1 8 0,586 Tedarikçi Z 1/7 1/8 1 0,061 CR 0,03 1 ≤0,10
Sorunsuz alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.26’ya göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 1/2 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 8 oranında öneme sahiptir.
Sorunsuz alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,586 ile Tedarikçi Y diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip
olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,03 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.27. Kullandığı Teknoloji Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması
KULLANDIĞI
TEKNOLOJİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 2 5 0,570
Tedarikçi Y 1/2 1 4 0,333
Tedarikçi Z 1/5 1/4 1 0,097
CR 0,02 1
≤0,10
Kullandığı Teknoloji alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.27’ye göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 2 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 5 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 4 oranında öneme sahiptir.
Kullandığı Teknoloji alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,570 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,02 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.28. Katalog Servisi Alt Kriterinin Karşılaştırma Matrisi ve Ağırlıklandırılması KATALOG SERVİSİ Tedarikçi X Tedarikçi Y Tedarikçi Z Normalize Edilmiş Matrisin Öncelik Değerleri
Tedarikçi X 1 2 7 0,592
Tedarikçi Y 1/2 1 5 0,333
Tedarikçi Z 1/7 1/5 1 0,075
CR 0,01 1
≤0,10
Katalog Servisi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle karşılaştırıldığı ve ağırlıklandırıldığı Tablo 3.28’e göre Tedarikçi X Tedarikçi Y’ye 2 oranında, Tedarikçi Z’ye göre 7 oranında; Tedarikçi Y Tedarikçi Z’ye 5 oranında öneme sahiptir.
Katalog Servisi alt kriterinin tedarikçilere atanan kriterlerle oluşturulan matrisin normalize edilmesi ile elde edilen öncelik değerlerinde 0,592 ile Tedarikçi X diğer tedarikçiler için elde edilen öncelik değerlerinden daha yüksek bir değere sahip olduğu için birinci sırada yer almaktadır. Oluşturulan matrisin 0,01 tutarlılık oranı ile tutarlı olduğu görülmektedir.
Tablo 3.29. Tüm Önceliklerden Elde Edilen Sonuçlarla Oluşturulan Tedarikçilerin Sıralaması
Tedarikçi Öncelik Değeri Tedarikçi X 0,484
Tedarikçi Y 0,431 Tedarikçi Z 0,085
Matrislerden elde edilen veriler ışığında en yüksek puanı 0,484 ile Tedarikçi X, bu puanı 0,431 ile takip eden Tedarikçi Y ve sonuncu sırada ise 0,085 puan ile Tedarikçi Z yer almaktadır. Elde edilen bu sıralamalar ışığında işletme, 0,484 puan ile birinci sırada bulunan Tedarikçi X’i seçmelidir.
İşletme yöneticisine katı ürün dolum makinesi tedarikçisi seçiminde elde edilen sıralama değerleri ve bu sıralama değerlerini oluşturan her bir karşılaştırma matrisi ayrıntılı bir şekilde anlatılarak sunulmuştur.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Günümüz tüketim dünyasında satın alma süreci müşteri konumundaki insanların ihtiyaç duyduğu bir ürünü kullanmaları ile başlar. Doğan ihtiyacın karşılanması da ihtiyacını duyduğu ürünü tedarik etmesiyle tamamlanır. Bu ürünler de insanın istek ve ihtiyaçlarını gidermeye yönelik olarak kurulan işletmeler tarafından gerçekleşir.
Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını karşılayan işletmeler, müşterilerini aynı ürünü üretmekte olan pazardaki diğer işletmelere kaptırmamak için bu süreci en kısa sürede, tam zamanında ve eksiksiz yerine getirmek zorundadırlar.
Bu sebeplerden dolayı, bir işletmenin müşteri istek ve ihtiyaçlarını karşılayacak bir ürünü müşterilerine sunabilmek için öncelikle o ürünün üretilmesinde kullanılacak hammaddeleri tedarik etmesi gerekmektedir. Bu süreçte işletme ihtiyaç duyduğu hammaddeyi tedarikçileri tarafından ihtiyaç duyduğu zamanda temin edilmesini istemesinden daha doğal bir şey yoktur. Hammadde tedarikçisinin belirlenmesinde zaman faktörü çok önemli olsa da tedarikçi seçiminde zaman kadar önemli olan başka faktörler (kalite, fiyat, ürünün özellikleri gibi) de mevcuttur.
Üretim sürecine sokulacak olan hammaddenin temin edilmesi ile başlayan üretim sürecinin ardından nihaî ürünün, son kullanıcıya ulaştırılması süreci de işletme için ayrı bir öneme sahiptir. Bu süreçte üretici konumundaki işletme, ürünün müşteriye zamanında ve kusursuz bir şekilde ulaştırılması için etkin bir dağıtım ağı kurmalı ve bu ağda ilişki içerisinde bulunduğu ürünlerini müşterilerine ulaştıran tedarikçileriyle etkili bir iletişim ağı kurarak yönetmelidir.
Tedarik Zinciri Yönetimi olarak adlandırılan bu süreç, ürünün üretilmesi için ihtiyaç duyulan hammaddenin temini ile başlayan ve temin edilen hammaddenin ürün haline getirilerek nihaî kullanıcıya ulaşıncaya kadar gerçekleştirilen tüm süreçleri ifade eder. İşletmenin pazardaki başarısı ve pazarda var olması, bu sürecin etkin ve doğru bir şekilde yönetilmesi ile orantılıdır.
Tedarik Zinciri Yönetimi işletmeleri birbirleriyle sürekli irtibat halinde tutan bir sistemdir. Bu sistemde zinciri yöneten işletme merkezde olmak üzere, zincirin çevresinde bulunan tedarikçi konumundaki işletmelerin performansı, sistemin başarısını doğrudan etkilemektedir. Sistemin başarılı olabilmesi için de merkez