Tedarik Zinciri Yönetiminde Üçüncü Parti Lojistik

Son yıllarda firmalar temel faaliyetlerinin bir veya birkaçını (depo- lama, dağıtım, stok yönetimi vb) sorumluluğunu bu konularda uzman olan firmalara vermektedir. Daha önceden kendilerinin yaptığı fonksi- yonları başka bir firma üstlenmektedir. Firmalar bu yolla kendi uz- manlık alanlarına yoğunlaşarak başarılarını arttırmak istemekte ve ay- rıca düşük maliyet avantajının yakalanması istenmektedir. Burada oluşturulan işbirliği ile iki firmada ortak bir çaba içerisine girmektedir, ayrıca bu işbirliğinin konumu riskin paylaşılmasından dolayı gelenek- sel müşteri-tedarikçi ilişkisinden farklı olmaktadır.

Üçüncü Parti Lojistik (Third Party Logistics - 3PL); ‘’tedarik zin- ciri içindeki temel lojistik faaliyetlerden birkaçının (ardışık olarak en az üç farklı faaliyet – örneğin depolama, nakliye ve stok yönetimi) konusunda uzman lojistik firmaları tarafından üstlenilmesidir’’ şeklin- dedir.(www.lojistik.org, Erişim Tarihi: 25.02.2007).

Tedarik zinciri yönetiminde 3PL firmalarına yönelmenin birçok se- bebi bulunmaktadır. Piyasalardaki mevcut sorunlar, talep miktarlarında- ki dalgalanmalar firmaları yüksek maliyetli yatırımdan kaçınmaya ve maliyet düzeylerini korumaya yöneltmektedir. Firmalar öngörüde bulu- namayacakları bir gelecek için yatırım yapmak yerine, kullandığı kadar ödeme yapma yoluna gitmekte ve toplam maliyetlerini sabit maliyetler- den, değişkene çevirmeyi amaçlamaktadırlar. Firmalar için 3PL firmala- rına yönelimde finansal etkenler ise; toplam maliyetleri azaltmak, zincir içersindeki stok miktarlarını düşürmek, yatırım yapmamak, toplam çalı-

• Standart 3PL Firmaları: Bu firmalar depolama, dağıtım,

ambalajlama gibi temel fonksiyonları yerine getirmektedirler. • Hizmet Geliştirici 3PL Firmaları: Hizmet geliştirici firma-

lar, birbirinden farklı müşterilere, farklılaştırılmış hizmetler sunmak- tadır. Bu hizmetler crossdocking, özel ambalajlama gibi hizmetlerdir. Buradaki hizmetler standart faaliyetlerin müşteri istekleri doğrultu- sunda birleştirilmesi ile oluşmaktadır.

• Müşteri Adaptasyonu Sağlayıcı 3PL Firmaları: Bu firmalar

hizmette bulundukları müşterilerinin faaliyetlerinde verimliliği arttır- ma amacındadırlar. Genellikle tüm depolama ve lojistik faaliyetlerin- den sorumludurlar.

• Müşteri Geliştirici 3PL Firmaları: Müşteri faaliyetleri geliştiri- ci 3PL firmaları diğer tür firmalara göre daha gelişmiş ve zor bir yapı- ya sahiptir. Burada firmalar müşterilerinin tüm lojistik faaliyetlerinden sorumlu olacak şekilde entegre olmaktadırlar. Tedarik zincirinin koor- dinasyonundan, bilgi ve üretim metodlarına kadar birçok konuda müş- terilerle işbirliği içinde bulunulmaktadır. 3PL firması lojistik yönetimi içindeki tüm risk ve karları paylaşmaktadır. Bu tür firmalar 4PL sağ- layıcı olarak ta adlandırılabilirler.

2.4.2.1.1. Üçüncü Parti Lojistiğin Gelişimi

Üçüncü parti lojistiğin gelişimini etkileyen güncel faktörlere ba- kıldığında en ön sırada küreselleşme konusunun olduğu görülmekte- dir. Küreselleşen tüm dünya pazarlarında tedarik kaynaklarının birbi- rinden farklı yerlere dağılması lojistiğin önemini arttırmaktadır. Bu süreçte daha çok karmaşık ve uzun tedarik zincirleri oluşmaktadır. Ar- tık tedarik zincirinde müşteriye odaklanma ve dış kaynak kullanımına yönelme söz konusudur. Aynı zamanda TZY’ nin bütününde enteg- rasyonu sağlama girişimlerinin de hızlanması üçüncü parti lojistiğin gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

3PL sektörü, gelişmiş lojistik hizmetlerine olan talebin artması so- nucu gittikçe ilerlemektedir. Küreselleşme, ürün teslimindeki zaman- larda azalma, müşteriye odaklanma, dış kaynak kullanımındaki artış bu ilerlemenin başlıca faktörleridir (Hertz vd., 2003:139). Daha ileri seviyelerde hizmetlere ihtiyaç duyulması, işletmenin uzmanlık alanı gerektiren işlerde yetersiz kalması, müşteri ihtiyaçlarını tam olarak karşılama gereği işletmeleri 3PL firmalarına yönlendirmektedir.

3PL gelişmesinde bir bakla faktör JIT prensibinin artan bir trend haline gelmesidir. Tam zamanında dağıtımla birlikte envanter ve lojis- tik kontrolü üretim ile dağıtım operasyonları için çok önemli hale gelmiştir. Bir JIT çevresindeki karmaşa ve işleme maliyetleri işletme- nin kendi kaynaklarının etkinliğini arttırmak için işletme dışındaki kaynakları kullanmaya yöneltmektedir (Razzaque vd., 1998:91).

Bir diğer gelişim unsuru da teknolojinin gelişmesi ve bunun işlet- meler tarafından alınarak, uygulanmasının maliyetli olması durumu- dur. Bundan dolayı işletmeler teknolojik alt yapısı gelişmiş olan ve tüm lojistik faaliyetleri bilgi sistemleri aracılığıyla gerçekleştiren 3PL firmaları tercih etmekte, ve böylece 3PL önemi de artmaktadır.

3PL gelişme sebepleri ayrıca şu şekilde de gruplandırılabilmekte- dir. (Aydın, 2005:138).

• İşletmelerin temel yetenekleri üzerinde odaklanma isteği • Daha iyi entegre olabilme fırsatı

2.4.2.1.2. Üçüncü Parti Lojistik Hizmetleri

3PL firmaları tedarik zinciri içerisindeki tüm oyunculara destek ve yardımcı olma görevinde bulunmaktadır. Sağladıkları kaynak, bilgi, yönetim ve tesisler ile tedarik zinciri içerisindeki faaliyet alanlarında stratejik görevlerde yer almaktadırlar.

3PL firmalarının tedarik zincirinde diğer taraflarla yapmış olduğu faaliyetler ve hizmetler açısından 3PL hizmetleri üç ana kategoride standartlaştırılmıştır: (Aydın, 2005:149).

• Rutin 3PL Hizmetleri: Bu tür hizmet kapsamına genel hizmetler girmektedir. Bunun sebebi ise ölçek ekonomilerinin uygulanmasıdır. Hizmetler büyük miktarlarda gerçekleşmekte ve her türlü depolama ve taşıma işlerini kapsamaktadır. Bu hizmetlerin sağlanmasını isteyen firmalar rekabetçi fiyat, hizmetin verilmesinde kolaylık, inandırıcılık ve taşıma zamanının istenen düzeyde olmasını talep etmektedirler.

• Standart 3PL Hizmetleri: Standart hizmetler basite indirgenmiş birkaç operasyonu içermektedir. Standart hizmetler, 3PL hizmeti sağ- layan firma ile tedarik zinciri oyuncuları arasında kuvvetli bir işbirliği ve koordinasyon gerektirir.

• Kişiselleştirilmiş 3PL Hizmetleri: Burada mevcut ilişkiler daha sıkı bir şekilde işlemektedir. Ortaklık seviyesinde işbirliği ve iletişim gerekmektedir. Üst düzeyde yapılan bir kişiselleştirme hizmeti, hiz- metlerin esnekliğini sağlama açısından büyük avantajlar sağlamakta- dır. Bu tür hizmetlerde alıcı ve satıcıyla işbirliğine giren tek bir hizmet sağlayıcı olmakta ve kişiselleştirilmiş 3PL hizmetleri iletişim teknolo- jileri, bilgi akışına yardımcı olan sistemler ve ortak planlama gerektir- diği için yüksek maliyetlere neden olmaktadır.