Akademik araştırmalar, ilgili alanlardaki düşünce sistemlerinin ile- ri götürülmesinin yanı sıra iş hayatındaki problemlerin aşılması ve sü- rekli gelişimin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yapı- lan araştırmalarda başarılı ve amaca yönelik sonuçlar alınabilmesi için araştırma ile uygun yöntemin kullanılması temel unsurdur. Bu sebeple yapılan araştırmalarda bulunan sonuç kadar kullanılan yönteme de dikkat edilmelidir (Koşan, 2007:106).
Bu bölümde, araştırma yöntemi türleri genel olarak tanımlanarak bu araştırma yöntemi türlerinden birisi olan ve araştırmada kullanılan olay çalışması yöntemi detaylı olarak incelenecektir. Bu çerçevede öncelikle olay çalışması yöntemi tanımlanacak, türleri açıklanacak ve daha sonra avantaj ve dezavantajları ortaya konulacaktır. Ardından, araştırma yöntemi olarak neden olay çalışması yönteminin seçildiği açıklanacaktır.
4.2.1. Sosyal Bilimlerde Kullanılan Araştırma Yöntemleri
Araştırma yöntemi türleri beş başlık altında toplanabilir (Yin, 1992:4-9; Spicer, 1994:10):
1. Laboratuar ve saha deneyleri: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı, araştırma yöntemidir
2. Anketler: “Kim”, “Ne”, “Nerede” ve “Ne Kadar” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir.
3. Arşiv Bilgilerinin İstatistiksel Analizi: “Kim”, “Ne”, “Nerede” ve “Ne kadar” sorularının sorulduğu ve güncel ve tarihi olayların araş- tırıldığı araştırma yöntemidir.
4. Tarihi analizler: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve
tarihi olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir.
5. Olay çalışması: “Nasıl” ve “Niçin” sorularının sorulduğu ve güncel olayların araştırıldığı araştırma yöntemidir
Bu yöntemler arasında sadece “Laboratuvar ve saha deneyleri” araştırma yönteminde araştırmacının olaylar üzerinde kontrolü bulun- maktadır.
4.2.2. Olay Çalışması Yöntemi
Sosyal bilimler alanındaki çalışmalarda yaygın olarak kullanılmak- ta olan araştırma yöntemlerinden birisi de Olay Çalışması yöntemidir. Olay çalışması yöntemini, belirli bir olay veya durumun derinle- mesine incelendiği bir araştırma yöntemidir. Temel olarak ”nasıl” ve- ya “niçin” sorularına cevap aramaktadır. Araştırmacının olaylar üze- rinde kontrolünün olmadığı bir yöntemidir. Genel olarak güncel olay- ların incelendiği durumlara uygundur (Macpherson, 2000:52).
Olay çalışmasının temelini bir olayın uygun bir yöntemle derinle- mesine incelenmesi oluşturmaktadır. Benzer başka olaylarında olduğu göz önünde bulundurularak sadece tek bir olayı araştırmak yeterli ol- maktadır. Benzer çalışmalar ile sonuçların desteklenmesi sonuçların güvenirliğini arttırmaktadır.
Örnek olay çalışması; bir metot olmasının yanı sıra bir araştırma stratejisini de ifade eder. Bu yöntemde hem nitel hem de nicel çalış- malar yer alabilir. Olay çalışmasında gözlem, görüşme, doküman in- celemesi ve arşiv kayıtları veri toplama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu yöntemler problemin türüne göre tek başlarına veya birlikte olarak kullanılabilirler (www.sakarya.edu.tr, 2005)
b) Örnek gösterici olay çalışmaları; kurumlar veya işletmeler ta-
rafından geliştirilen yeni uygulamaları detaylı olarak inceleyen ve ba- şarılı alanlarını örnek göstermeyi amaçlayan çalışmalardır.
c) Açıklayıcı olay çalışmaları; uygulamalardaki belirli alanların
nedenlerini açıklamayı hedeflemektedir. Bu çalışmalarda belirli bir olay seçilerek odak noktası olarak belirlenir ve bu noktanın özel ola- rak açıklanması hedeflenir. Açıklayıcı olay çalışmaları, olaylar arasın- da ortaya çıkan neden sonuç ilişkisini de açıklamaktadır.
d) Tanımlayıcı olay çalışmaları; değişik uygulamalarda kullanı-
lan sistem, model, süreç ve prosedürleri tanımlamayı amaçlayan olay çalışmalarıdır.
e) Deneysel olay çalışmaları; Uygulamalara faydalı olacak prose-
dür ve teknikleri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmalar deneye dayalı olduğu için bazı durumlarda önerilerin uygulanması da güçlük- lerle karşılanabilinir. Deneysel olay çalışmaları yeni önerilerin uygu- lama güçlüklerini araştırmak ve elde edilen faydaları değerlendirmek amacıyla da kullanılabilmektedir.
4.2.2.2. Olay Çalışmasının Aşamaları
Olay çalışması yapılırken temel olarak bazı aşamaların izlenmesi- nin gerektiği belirtilmektedir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi ifade edile- bilir (Şimşek ve Yıldırım, 2003; Koşan, 2007):
1. Araştırma Sorularının Geliştirilmesi: Birçok soru türü arasın- dan olay çalışmasında kullanılan en uygun sorular “nasıl” ve “neden” olduğu belirtilmektedir. Bu sebeple araştırmacının “nasıl” ve/veya “neden” ve bu soruların çevresindeki sorulara odaklanarak çalışmayı yürütmesi gerekmektedir.
2. Araştırmanın Alt Problemlerinin Geliştirilmesi: Araştırmacının detaylı inceleme yaparak sonuçlara ulaşabilmesi amacıyla alt problem oluşturularak ilginin belirli alanlara odaklaştırması gerekmektedir.
3. Analiz Biriminin Saptanması: Bu aşamada olayın detaylı anali- zi yapılarak tanımlanması yapılmaya çalışılır. Analiz sırasında belirle- nen alt problemlerle ilgili olarak toplanacak bilgilerin tanımlanması da gerekmektedir.
4. Çalışılacak Durumun Belirlenmesi: Araştırmacının bu aşamada en iyi çalışabileceği, genel durumu yansıtacak durum veya durumları saptaması gerekmektedir. Bu durumların belirlenmesinde bütçe, za- man planı, yeterli kaynak ayrılması gibi etkenler de göz önüne alınma- lıdır.
5. Araştırmaya Katılacak Bireylerin Seçilmesi: Bu aşamada konu ile en çok ilgili, yeterli tecrübeye sahip kişilerin belirlenmesi gerek- mektedir.
6. Verinin Toplanması ve Toplanan Verinin Alt Problemlerle İliş- kilendirilmesi: Bu aşamada alt problemler de dikkate alınarak veri toplama yöntem ve yöntemleri belirlenir.
7. Verinin Analiz Edilmesi ve Yorumlanması: Elde edilen veriler alt problemlerin çözümlenmesini sağlamak amacıyla analiz edilir. Bu aşamada verilerin alt problemle ne kadar ilgili olduğu önem kazan- maktadır. Aksi takdirde hedeflenen ilişkiler kurulamayarak neden so- nuç bağlantısı kurulamayabilir. Ayrıca bu aşamada literatüre ve ya- pılmış diğer çalışmalara da uyumlu sonuçların ortaya çıkıp çıkmadığı- na da dikkat etmek gerekmektedir.
8. Olay Çalışmasının Raporlaştırılması: Olay çalışmalarında veri- lerin analizinden sonra çalışmanın raporlaştırılması gerekmektedir. Bu
lanmasına karar verilmiştir. Olay çalışmalarının belirtilen eksik yönle- rini aşabilmek amacıyla ise aşağıda belirtilen aksiyonlar alınmıştır:
Bu çalışmada örnek olay çalışması ile hızlı tüketim malları üreten küresel bir işletmenin, gözlem görüşme ve data analizlerinden fayda- lanarak tedarik zincirinin detaylı analizi yapılacaktır. Daha sonra bu alanda yeni bir model oluşturulacak, bu modelin sistem üzerinde uy- gulaması yapılacak ve sonuçlar veri analizi yöntemi ile takip edilerek yorumlanacaktır. Böylece tedarik zinciri alanında yapılan iyileştirme- lerin işletmenin finansal performansına olan etkileri incelenecektir. Bu çalışmada, sonuçları aynı veya benzer sektörde (hızlı tüketim malları) benzer koşullara sahip İşletmeler için genellenebilmesinin yanında, bundan sonra yapılacak çalışmalar için temel oluşturabilmesi hedef- lenmektedir.
4.3. ARAŞTIRMA BULGULARI