Kamu İhale Kurumu’nca, ana faaliyet konusundaki sözleşme bedelinin, 2006 yılından itibaren her yıl için belirlenen limitleri aşmayan; muhtelif, trafo, pano
59 modüler hücre, kesici, parafudr, sigorta, ayırıcı, iletken, direk ve elektrik dağıtımı ile ilgili diğer tüm AG/OG malzemeleri, telsiz, sekonder, röle ve harici tip fider yönetim sistemi alımı ile kiralık araç çalıştırma, trafo tamiratı, harita, plan, CBS hizmetleri, elektrik dağıtım şebekesinin bakım ve onarımı, AG/OG kablo arıza yeri tespit cihazı bakım ve onarımı ile her türlü etüt ve proje hizmet alımları 4734 sayılı Kanunun 3/g maddesi gereği istisna kapsamında mal ve hizmetler olarak sayılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 (g) maddesi gereğince, “Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğünün 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 3 üncü Maddesinin (g) bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımları Hakkında Yönetmelik” 06.02.2007 tarih ve 26426 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik 10.04.2008 tarih ve 14-130 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile değiştirilmiş ve 07.05.2008 tarih ve 26869 sayılı Resmi Gazete’de “Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğünün 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (g) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” olarak yayımlanmıştır. Daha sonra yönetmeliğin bazı maddeleri Yönetim Kurulu’nun 17.06.2008 tarih ve 18-208 sayılı kararı ile tekrar revize edilmiştir.
14.11.2008 tarih ve 32-361 sayılı TEDAŞ Yönetim Kurulu kararı ile, söz konusu yönetmeliğin 15 ve 16. maddelerine istinaden yapılacak mal alımları için
“Çerçeve Anlaşma” metinleri ile tip idari şartname, sözleşme vb. dokümanlar da onaylanmıştır.
4734 sayılı Kanunun “istisna” başlığını taşıyan 3 üncü maddesine, 25.06.2009 tarih ve 5917 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle (o) bendi ile “Elektrik üretimi, iletimi, ticareti ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüslerinin bu faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yapacakları enerji ve yakıt alımları” ibaresi eklenmiştir. Bu maddeye göre de, Şirketin diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yaptığı/yapacağı enerji ve yakıt alımları da 4734 sayılı Kanunundan istisna tutulmuştur.
Yapılan bu değişikliklerle, KİT’lerin ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan mal ve hizmet üretiminde veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli belli bir limiti aşmayan mal ve hizmet alımları İhale Kanunu kapsamı dışında bırakılmak suretiyle bu kuruluşlara önemli bir kolaylık getirilmiştir.
İstisnanın parasal sınırının; 21.01.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2010/1 Numaralı Kamu İhale Tebliğine göre, 01.02.2010-31.01.2011 dönemi için
60 5.372.854,- TL olarak, 23.01.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2011/1 Numaralı Kamu İhale Tebliğine göre ise, 01.02.2011-31.01.2012 dönemi için 5.849.426,- TL olarak, tespit edilmiştir.
İçinde satınalma oluru verme, satınalma işlemini yapma hususuları da olmak üzere satış, dahili fon hasar ödeme, 3. şahıslara verilen zararların tazminine dair mali mesuliyet vb. konularda Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcıları ve bazı daire başkanlıklarına tanınan yetki limitleri TEDAŞ Yönetim Kurulunca yıllık fiyat artışları, 2003=100 ÜFE Aylık Endeks Sayıları ve birbirleriyle uyumluluk bağlantıları da gözetilerek güncellenmekte ve yıllık olarak belirlenmektedir.
Bu bağlamda, yetki limitleri tablosu, TEDAŞ Genel Müdürlüğü yönetim kurulunun 03.02.2011 tarih ve 4-28 sayılı kararı ile yeniden düzenlenmiştir.
2011 yılında dağıtım şirketlerindeki alım uygulamaları devam ederken, TEDAŞ Genel Müdürlüğünün 02.04.2012 tarihli 2012/26 numaralı genelgesinde, Şirketlerde işletme ve yatırım faaliyetlerinin daha düzenli olarak yürütülmesini teminen; elektrik dağıtım şirketlerine bağlı illerde veya işletme müdürlüklerinde yapılmakta olan ihalelerin iptal edilmesi, genelge tarihinden sonra tüm ihalelerin Şirket merkezinde yapılması, ikinci bir talimata kadar il ve işletme müdürlükleri tarafından doğrudan alım usulü dahil alım yapılmaması, belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen genelge hükümlerinin uygulanmasında, Şirket merkezi dışındaki birimlerin faaliyetlerinin yürütülmesinde önemli sıkıntılar olduğundan, TEDAŞ Genel Müdürlüğünce 22.06.2012 tarih ve 2012/44 numaralı genelgesi Şirketlere gönderilmiştir. 2012/44 numaralı genelgede, yapılan değerlendirme neticesinde; kayıp-kaçak denetimleri, tahakkuk-tahsilatı artırmaya yönelik çalışmaları, özellikle can ve mal güvenliğini ilgilendiren işletme faaliyetleriyle ilgili konularla sınırlı olmak üzere doğrudan alım limitleri dahilinde ve ilgili satınalma mevzuatı kapsamında yapılması kaydıyla ihtiyaç duyulan tüm mal ve hizmet alımlarının 2012/26 sayılı genelge kapsamı dışında bırakılması uygun görüldüğü hususları belirtilmiştir.
1- Alımlar:
a) İlk madde ve malzeme ile enerji alımları :
TEDAŞ ve dağıtım şirketlerinin 2011 yılında gerçekleştirdikleri alımları program ve geçen yıl değerleri ile birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
61
2-İşletme malzemesi 132.944 31.807 118.878 118.878 273,7
3-Yedek malzeme 66 110 22 22 (80,0)
8-Satın alınan enerji 16.438.024 4.194.215 12.324.113 12.324.113 193,8 9-Sistem kull. Bedeli 628.014 151.889 582.783 582.783 283,7 Toplam (B) 17.066.038 4.346.104 12.906.896 12.906.896 197,0 Genel toplam 17.215.252 4.384.768 13.040.180 13.040.159 197,4 TEDAŞ Genel Müdürlüğü ile bağlı dağıtım şirketleri olarak, 2011 yılında gerçekleşen malzeme ve enerji alımları geçen yıla göre %24,3 oranında azalarak 13 milyar TL olmuştur. Tüm alımların yaklaşık %99’u oranında 12,9 milyar TL’si sistem kullanım bedeli dahil enerji alımlarına, %1’i oranında 133,3 milyon TL’si de malzeme alımlarına aittir.
Yukarıdaki çizelgeden de görüleceği üzere, alım grupları itibarıyla çoğu alım kalemleri 2011 yılı program ödeneğinin son durumu ile aynı gerçekleşmiştir. Bu duruma, ek ödeneklerin ve hesaplar arasındaki ödenek aktarmalarının, harcamadan sonra ve ertesi yıl yapmak suretiyle 2011 yılındaki harcamaların tutarı kadar ödeneklerin son durumunun düzeltilmesi neden olmuştur.
Alım ödenekleri titizlikle takip edilerek ödeneksiz harcamaların önlenmesi için ek ödenek alma ve ödenek aktarma işlemlerinin zamanında ve yılı içinde yapılması gerekmektedir.
2011 yılında alınan enerji miktarı, tutarı, ortalama alım fiyatı ve enerjinin alındığı kuruluşlar itibarıyla toplamı içindeki payları, geçen yılın rakamları ile birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
62
Enerji alım miktarındaki azalmaya, özelleşen bazı dağıtım şirketlerinin 2010 yılı içinde alıcılarına devredilmesi ve TEDAŞ topluluğundan çıkmış olması neden olmuştur. Ayrıca, Trakya EDAŞ da 30.11.2011 tarihinde alıcıya devredildiğinden, yılsonu itibarıyla yapılan konsolideye dahil edilmemiştir.
TEDAŞ bağlı dağıtım şirketleri ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş (TETAŞ) arasında 21.06.2006 tarihinden geçerli 5 yıllık “Elektrik Enerjisi Satış Anlaşması” imzalanmıştır. Anlaşmanın süresine ilişkin 3 üncü maddede süre uzatımında mutabık kalınması halinde, bu mutabakatın ek protokol ile düzenleneceği öngörülmüştür.
Aynı tarihte yine TEDAŞ bağlı dağıtım şirketleri ile 1,2 3, 4, 5 ve 6 numaralı portföy üretim şirketleri adına Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) arasında her biri için ayrı
“Elektrik Enerjisi Satış Anlaşması” akdedilmiştir.
Anlaşmalar ile öngörülen elektrik enerjisi alım miktarlarının mevcut talebi karşılamaması durumunda, alınacak ilave miktarlar ile fiyatları, 4628 sayılı Kanunun 15/b maddesi ile düzenlenen Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) aracılığı ile temin ve tayin edilmektedir.
Diğer taraftan, Yüksek Planlama Kurulunun 18.05.2009 tarih ve 2009/11 sayılı Kararı ile kabul edilen Elektrik Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesi’nde 2015 yılına kadar tüm tüketicilerin serbest tüketici olması öngörülmektedir. Bu belgede ;
“Perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri ile serbest tüketicilere enerji sağlayan tedarikçilerin elektrik enerjisi ihtiyaçlarını üreticiler ile yapılacak ikili anlaşmalarla temin etmeleri esastır.” Hükmü ile “İkili anlaşmalar piyasasını tamamlayıcı olarak, Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) tarafından işletilmekte olan mevcut dengeleme ve uzlaştırma sistemi, öncelikle gün öncesi piyasası ve gerçek
63 zamanlı dengeleme güç piyasası şeklinde gerçekleştirilecektir.” Hükmü yer almaktadır.
4628 sayılı Kanuna dayanılarak yayımlanan ve aktif elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı dengelenmesi ve uzlaştırmanın gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla “Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği” çıkarılmıştır.
Sektörde elektrik arz ve talebinin belirlendiği koşullara göre, tedarik edilecek toplam enerji miktarının, TEDAŞ ve dağıtım şirketleri için anlaşmalarla belirlenen enerji miktarlarının üzerindeki kısmı, “spot alım” olarak da nitelenebilecek bir şekilde, değişken ve genellikle yüksek fiyatların söz konusu olduğu piyasa koşullarına tabi olmaktadır.
Enerji alımlarının tüketicilere sunulması, TEİAŞ’a ait iletim hatları üzerinden yapılmakta ve karşılığında da kesilen faturalarla, genel adıyla “sistem kullanım bedeli”
olarak TEİAŞ’a ödenmektedir. Enerji dağıtım şirketlerinin TEİAŞ ile sistem kullanım ve bağlantı anlaşmaları yapmaları gerektiğinden dağıtım şirketlerinden bazıları bu anlaşmaları yapmış, bazıları ise TEİAŞ’ın talep etmiş olduğu teminatı veremediklerinden dolayı anlaşma yapamamışlardır.
Şirketlerde yapılan denetimler sırasında, Sistem Kullanım Anlaşmalarını imzalamayan dağıtım şirketlerine EPDK tarafından idari para cezası uygulandığı, bu ceza ödenmediğinden ve mevzuata aykırılığın 30 gün içinde giderilmediğinden dolayı da 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 11’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile aynı Kanunun 11’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca bir önceki ceza tutarı iki katına çıkarıldığı ve mevzuata aykırılığın 180 gün içinde giderilmesi için ihtarda bulunulması hususlarında EPDK’ca Kurul Kararı alındığı, tespitleri yapılmıştır.
Diğer taraftan, trafo merkezleri (TM) bazında sistem kullanım ve bağlantı anlaşması yapan dağıtım şirketlerine, “aylık puant ölçümleri ile Sistem Kullanım Anlaşmalarında belirtilen güçlerin aşılması” gerekçeleri ile güç aşım cezaları uygulanmaktadır. Bu cezaların mali yükü bazı şirketlerde ciddi boyutlara ulaşmıştır.
Yine şirketlerde yapılan denetimlerde, konunun EPDK Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığına intikal ettirildiği, EPDK’nın 15.03.2012 tarih ve 3735/a numaralı kararında, “Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü fıkrasının 40 ıncı bendi ve Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ çerçevesinde İletim Sistemi Sistem Kullanım Anlaşması’nın onaylanmasına, TEİAŞ ve kullanıcılara halihazırda geçerli olan anlaşmaları yenilemeleri için yeni anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren 90 (doksan) gün süre verilmesine” denilerek karar verildiği, bu kararın eki anlaşmada
64 sistem kullanıcıları lehine bazı değişikliklerin yapıldığı, buna bağlı olarak eski anlaşmada fidere 00:00-24:00 saatleri arasında üç veya daha fazla arıza intikal ederek kesicinin açması halinde %1’i oranında ceza uygulamasının yeni sözleşmede “dört veya daha fazla arıza” olarak düzenlendiği tespit edilmiştir.
Sistem kullanımında arızalardan kaynaklanan güç aşımlarına bağlı olarak kesicinin açması nedeniyle TEİAŞ tarafından uygulanan cezalara neden olan hususların giderilmesi ve “Sistem Kullanım Anlaşmaları”nı imzalamadıklarından dolayı cezalı duruma düşen şirketlerce bu anlaşmaların imzalanması, konularında TEDAŞ Genel Müdürlüğünce ilgili şirketler nezdinde girişimlerde bulunularak gerekli tedbirlerin alınması önerilir.
Temizlik giderleri 30.708 9.755 23.376 23.372 139,6
Araç kiralama giderleri 97.696 15.295 48.032 48.024 214,0
Endeks okuma giderleri 59.962 12.770 49.600 49.600 288,4
Cereyan kesme-açma gid. 46.577 11.990 34.547 34.547 188,1
Sayaç sökme-takma giderleri 13.001 2.867 6.822 6.822 137,9
Hat ve trafo bak.onarım gid. 66.426 13.773 35.129 35.113 154,9 Sistem İşletme arıza giderleri 182.234 45.944 195.479 195.476 325,5
Özel güvenlik giderleri 29.832 8.670 27.780 27.779 220,4
Toplam 526.436 121.064 420.765 420.733 247,5
Özelleştirme çalışmaları tamamlanarak devredilen şirket sayısının artması nedeniyle son üç yılda azalma eğilimine giren hizmet alımları tutarı 2010 yılına göre de %20 oranında 105,7 milyon TL azalarak 420,7 milyon TL olmuştur.
Her yıl yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı Kararnamelerinin eki Kararlarda, kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet alımları ile ilgili olarak, 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde ihale yoluyla temin edilebileceğinden bahisle ihale yoluyla alınacak hizmetlerin usul ve esasları da belirlenmektedir.
TEDAŞ topluluğunda, temizlik, yemekhane, bahçe bakımı, ilaçlama, hamaliye ve güvenlik hizmeti alım ihalelerinde “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu”, diğer hizmet alım ihalelerinde ise “TEDAŞ Genel Müdürlüğünün 4734 sayılı Kamu İhale
65 Kanununun 3 üncü Maddesinin (g) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımları Hakkında Yönetmelik” hükümleri uygulanmıştır.
Vangölü EDAŞ ile Dicle EDAŞ’ın bazı hizmet ve yapım ihaleleri TEDAŞ Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır. Bu bağlamda, 2010 yılında ihalesi yapılarak sözleşmesi 24.12.2010 tarihinde imzalanmış olan Vangölü EDAŞ Edremit ve Gevaş ilçeleri Elektrik Dağıtım Şebekelerinin Arıza Bakım ve Onarımı hizmet alımının süresi iki yıl olup hizmet alımı devam etmektedir. 2011 yılı içerisinde, Vangölü EDAŞ Çatak ve Bahçesaray ilçeleri Elektrik Dağıtım Şebekelerinin Arıza Bakım ve Onarımı hizmet alımı ihaleleri ile Dicle EDAŞ Diyarbakır, Batman ve Siirt illeri 1 inci grup, Şanlıurfa, Mardin ve Şırnak illeri 2 nci grup ihbarname bırakma ve enerji kesme-açma hizmet alımı ihaleleri bir yıl süreli olarak TEDAŞ Genel Müdürlüğünce yapılmıştır.
2011 yılında, TEDAŞ Genel Müdürlüğünün misafirevi hizmetlerinin yürütülmesi, Genel Müdürlük Merkez Kampus ile Gölbaşı Eğitim ve Sosyal Tesislerinin koruma ve güvenlik, yine Genel Müdürlük koruma sistemlerinin ve kamera kontrol sistemlerinin bakım-onarımı, Bilgi İşlem Sunucu Sistemleri İletişim Altyapısı bakım-onarımı, asansörlerin periyodik bakım-onarımı, Bilgi İşlem Daire Başkanlığının talebi donanım, yazılım lisansları ve danışmanlık hizmet alımları ihaleleri sonuçlandırılmıştır.
Daha önceki yıllarda ihalesi yapılan temizlik hizmetlerinde 280 kişi, kreşin her türlü hizmetlerinin yaptırılması işinde 45 kişi, güvenlik hizmeti işlerinde 105 kişi, atölyelerde marangoz, boya ve badanacı, tesisatçı, vb. hizmetlerin yürütülmesi için 30 kişi, ihalesi 2011 yılında yapılan misafirevi hizmetlerinde ile diğer işlerde 80 kişi olmak üzere TEDAŞ Genel Müdürlüğünce toplam 540 yüklenici işçisi istihdam edildiği tespit olunmuştur. 2011 yılsonu itibarıyla TEDAŞ topluluğunda 15.171 yüklenici işçisi çalıştırılmıştır.
2011 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının eki Kararın “teşebbüs ile yüklenici firma ilişkisi” başlığını taşıyan 15’inci maddesinde belirtilen, özellikle yüklenicinin çalıştırdığı personelin ücretleri ile sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primleri yönünden takibi ve güvence altına alınması hususunda sözleşmelere konulan hükümlerin uygulamada da titizlikle takip edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, geçmiş yıllarda TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı dağıtım şirketleri tarafından yapılan uygulamalar nedeniyle Sayıştay denetim raporlarına konu olan ve bir kısmı ilgili teftiş kurullarınca yapılan soruşturmalarla belirlenen;
- Doğrudan temin limitine sokulmak amacıyla işin toplam tutarının bölünerek ihaleye konu edilmesi,
66 - Tekliflerin gerekli rekabet ortamını sağlayacak sayıda olması,
- Vergi ve prim borcu yoktur yazılarının ihale tarihi itibarıyla alınması,
- İhale karar metinlerinin ihale özelliklerine göre açık ve anlaşılır şekilde yazılması,
- Aşırı düşük sorgulamaların mevzuatın aradığı şartlara göre yapılması,
gibi hususların, Genel Müdürlük Teftiş Kurulu Başkanlığının normal teftişleri sırasında da üzerinde önemle durulması gerekmektedir.
2- Taşıma ve gümrükleme:
Herhangi bir dış alımı olmayan Kuruluşun iç alımlara konu malzemelerinin nakliyesi hizmet alımı suretiyle yapılmaktadır.
3- İlk madde ve malzeme stokları:
Kuruluşun 2011 yılı faaliyet dönemine ilişkin ilk madde ve malzeme stok hareketi aşağıda gösterilmiştir.
67
68 Kuruluşun diğer stokları da dahil, geçen yıldan devreden toplam 120,2 milyon TL tutarındaki ilk madde ve malzeme stoklarına, 2011 yılı içinde 133,3 milyon TL’si alım suretiyle olmak üzere toplam 347,2 milyon TL giriş, 183,9 milyon TL’si işletmede kullanılan olmak üzere toplam 276,6 milyon TL çıkış olmuş ve 2012 yılına 190,8 milyon TL stok devretmiştir.
Yukarıdaki çizelgeden de görüleceği üzere, sipariş avanslarının devir bakiyesi geçen yılın devir rakamına göre aşırı oranda artmıştır. Bu artışa, Enerji Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinin 2011 yılında uygulanması ile TEİAŞ’a ödenen enerji avanslarının tutarı neden olmuştur.
Dağıtım şirketlerince, İletim sisteminin işletme güvenliğini korumak için dengeleme sistemi katılımcılarına acil durum talimatının uygulanmasından dolayı gün öncesi piyasası gereği TEİAŞ’a enerji bedeline karşılık avans ödenmekte ve bu avansın yılsonu bakiyesi takip eden yılın TEİAŞ-PMUM’un Ocak ayındaki dengesizlik faturalarından mahsup edilmektedir.
Dağıtım şirketlerinde yapılan incelemelerde bazı şirketlerde;
-Alım ödenekleriyle karşılaştırılmadan doğrudan stok hesaplarına girişi yapılan malzemelerin bulunduğu, bu malzemelerin tutarı yukarıdaki tabloda “diğer girişler”
sütununda ve muhtelif malzemeler grubu içerisinde gösterildiği,
-İlk madde ve malzeme stok hesapları içerisinde, “Diğer malzemeler” hesap grubunda kırtasiye, bilgisayar donanım ve sarf malzemesi, kayda tabi büro malzemeleri, giyim ve temizlik malzemeleri, çeşitli elektrik direkleri ile izalatör, buşon, ayırıcı, beton travers, sigorta, lamba, hava hattı zinciri vb. malzemelerin bir arada takip edilmekte olduğu,
-İl Müdürlüklerinde açık malzeme alanlarında kullanılabilir ve kullanılamaz hurda malzemenin bir arada ve fazla miktarda bulunduğu, hurda malzemelerin “elden çıkarılacak stok ve hurdalar” hesabında takip edilmekte ise de, açık stok sahalarında mevcut hurda malzemelerin tasnifinde gecikmelerin olduğu,
- Ödünç ve imalata verilen her çeşit malzemenin veriliş gayesine göre güncellemelerinin yapılmadığı ve özellikle bilanço çıkarma döneminde verildiği yerlerle yazışma yapılarak teyitlerinin alınmadığı,
Tespitleri yapılmıştır.
İlk madde ve malzeme stoklarıyla ilgili olarak;
- Şirketlerde, İl müdürlüklerinin hesaplarında muhtelif malzeme hesabında kayıtlı her çeşit malzemenin cinslerine göre alt hesapları açılmak suretiyle takip
69 edilmesi ve yılsonu stok tutarlarının muhasebe mizanlarında yer almasının sağlanması,
-Stoklarda mevcut malzemelerin tekrar kullanma imkanlarının olup olmadığının araştırılması, elden çıkarılacak malzeme ve hurdalar tasnif edilerek usulüne uygun satışlarının yapılması, işletmeler veya yükleniciler tarafından montajı yapılan tesislerden kalan/alınan eski veya yeni direk, kablo ve benzeri tüm malzemelerin titizlikle takibi ve tasnifi yapılarak zamanında hesaplara intikal ettirilmesi,
- Ödünç ve imalata verilen her çeşit malzemenin veriliş gayesine göre güncellemelerinin yapılması ve özellikle bilanço çıkarma döneminde verildiği yerlerle yazışma yapılarak teyitlerinin alınması,
Hususlarında tüm şirket müdürlüklerine gerekli talimatın verilmesi ve uygulamaların takip edilmesi önerilir.
E- Üretim ve maliyetler :