Şirketin pazarlama faaliyetleri, satın alınan elektrik enerjisinin alım yerinden tüketim noktalarına ulaştırılması, abonelerle gerekli irtibatların sağlanması,
83 sayaçların kontrolü, endekslerin okunması ile faturalama ve tahsilat gibi işlemleri kapsamaktadır.
Şirketin pazarlama faaliyetleri, EPDK tarafından hazırlanan yönetmelik, tebliğ ve bu Kurulun aldığı kararlar çerçevesinde yürütülmektedir.
Özelleştirmeye hazırlık çalışmaları kapsamında elektrik dağıtım faaliyetlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak ülke genelinde bölgeler oluşturulmuştur.
Bu bölgelerdeki elektrik dağıtım ve satış faaliyetleri, daha önce özelleştirilmiş olan Kayseri ilini kapsayan bölgede bir özel şirket ve geriye kalan 20 dağıtım şirketinden inceleme tarihi itibariye (Ağustos 2012), Başkent EDAŞ, Sakarya EDAŞ, Meram EDAŞ, Osmangazi EDAŞ, Uludağ EDAŞ, Çamlıbel EDAŞ, Çoruh EDAŞ, Fırat EDAŞ, Menderes EDAŞ, Göksu EDAŞ, Trakya EDAŞ ve Yeşilırmak EDAŞ’ın devirleri yapılmıştır.
TEDAŞ ve bağlı şirketlerine, enerji piyasasında elektrik dağıtım ve satış faaliyetlerini sürdürmeleri için 4628 sayılı Kanun gereği EPDK tarafından elektrik dağıtım lisansları ile perakende satış lisansları verilmiştir.
TEDAŞ genelindeki elektrik dağıtım ve satış faaliyetleri, her bölge için ayrı lisansın verildiği 01.09.2006 tarihine kadar yukarıda bahsedilen lisanslar çerçevesinde sürdürülmüştür.
Bağlı şirketlerin yönetim kurulları, kendilerine yeni lisansların verilmesi veya mevcutlarda gerekli tadilatların yapılması ve tarifelerinin hazırlanarak onaylattırılması hususlarında EPDK nezdindeki işlemlerin yürütülmesi için TEDAŞ Genel Müdürlüğü’ne yetki vermişlerdir.
Bu doğrultuda, TEDAŞ Genel Müdürlüğünce, özelleştirmeye hazırlık çalışmalarına da esas olmak üzere, illerdeki dağıtım tesisleri ve hatları, abone, enerji, personel, giderler vb. gibi mevcut veriler dağıtım bölgeleri bazında düzenlenmiş, oluşturulan muhtelif modellerle anılan veriler esas alınarak kayıp-kaçak oranları, talep tahminleri, gelir gereksinimi, maliyet tabanlı tarife gibi hususlar her bölge için belirlenmiş ve bunların ileriye doğru projeksiyon çalışmaları yapılmıştır. Söz konusu çalışmalar, hizmet alımı da yapılarak TEDAŞ Genel Müdürlüğü, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, EPDK ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği içerisinde sürdürülmüştür.
TEDAŞ’ın pazarlama faaliyetleri, satın alınan elektrik enerjisinin alım noktalarından tüketim mahalline ulaştırılması, gerekli irtibatın yapılarak bu enerjinin abone tüketimine sunulması ile tüketimin ölçülmesi, bedelinin ilgililere fatura edilmesi ve tahsilâtı gibi işlemleri kapsamaktadır. Söz konusu faaliyetler,
84 EPDK’ca verilmiş lisans doğrultusunda, EPDK tarafından hazırlanan yönetmelik, tebliğ, usul ve esaslar ve Kurul Kararları çerçevesinde sürdürülmektedir.
1- Satışlar :
a) Satışların program ve uygulaması :
TEDAŞ Genel Müdürlüğü olarak doğrudan satışı bulunmamakta olup, enerji satış faaliyetleri bağlı şirketleri tarafından yürütülmektedir.
TEDAŞ topluluğunun konsolide net satış miktarı ve tutarı ile ortalama satış fiyatlarına ait 2011 yılı verileri dağıtım bölgeleri bazında, program ve önceki yıl değerleri ile birlikte aşağıdaki çizelgede verilmiştir.
85
Enerji satışları
2010 yılı 2011 yılı Enerji satış Cari yılla ilgili çeşitli değerler
Net enerji satışı (gerçekleşen) Program (revize) Gerçekleşme artış veya azalış
Kr/kWh Kr/kWh Kr/kWh
86 30.11.2011 tarihinde alıcısına devredildiğinden yılsonu itibarıyla konsolideye dahil edilmeyen Trakya EDAŞ hariç, TEDAŞ topluluğu 8 şirket olarak cari yıl içerisinde 87.075,6 GWh elektrik enerjisi satın almış, bu miktarın %25,09 oranında 21.849,8 GWh’ını şebeke kaybı ve kaçak ve 65.225,8 GWh’ını da satış olarak tahakkuk etmiştir. 2010 yılında kayıp-kaçak oranı %20,34 iken cari yılda bu oran 4,75 puan artarak %25,09’a yükselmiştir.
TEDAŞ topluluğunun cari yıldaki enerji satış miktarı, önceki yıla göre %13,8 oranında 10.445,4 GWh azalırken, revize programın da %8,0 oranında 5.666,4 GWh noksanı ile 65.225,8 GWh olarak gerçekleşmiştir. Önceki yıla göre %13,8 oranında düşüşün nedeni dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesinden ve tüketimlerde görülen azalıştan kaynaklanmıştır.
TEDAŞ bünyesinde kalan dağıtım şirketlerinin ( Trakya ve Göksu EDAŞ hariç olmak üzere) satışları bir önceki yıl ile birlikte değerlendirildiğinde, 2010 yılında toplam enerji satışları 66.920,8 GWh iken aynı dağıtım şirketlerinin 2011 yılı satışları
%2,5 oranında 1.695 GWh düşerek 65.225,8 GWh olarak gerçekleşmiştir.
Geçen yıl, dağıtım şirketlerinin enerji satışlarında MWh olarak, Dicle EDAŞ’ta
%11,1, Akdeniz EDAŞ’ta %6,5, Toroslar EDAŞ’ta %5,0, Boğaziçi EDAŞ’ta %3,3 ve İstanbul Anadolu Yakası EDAŞ’ta %2,7 oranında düşme olmuş iken, 2011 yılında MWh olarak Vangölü EDAŞ’ta %26,3, Aras EDAŞ’ta %7,4 ve Gediz EDAŞ’ta da
%2,8 oranında artış olmuştur.
TEDAŞ’ın net satış hasılatı özelleştirme süreci devam eden elektrik dağıtım şirketleri toplamında, revize programa göre %0,3 oranında 35,9 bin TL fazlasıyla gerçekleşmiştir. Net satış hâsılat toplamında, önceki yıla göre %5,3 oranında 799,6 milyon TL’lik azalış olmuştur. Net satış hâsılatında önceki yıla göre düşüşün nedeni özelleştirmelerden kaynaklanmıştır.
TEDAŞ bünyesinde kalan dağıtım şirketleri arasında satışlar tutar olarak bir önceki yıl ile değerlendirildiğinde, 2010 yılında satışları toplam 13,5 milyar TL iken aynı dağıtım şirketlerinin 2011 yılı satışları %5,5 oranında artışla 14,2 milyar TL olmuştur.
2011 yılında miktar olarak en fazla satışı %25,6 oranında Boğaziçi EDAŞ ve sırasıyla %21,5 oranında Toroslar EDAŞ ve %19,9 oranında Gediz EDAŞ gerçekleştirmiştir.
Önceki yıl 19,87 kr/kWh olan ortalama enerji satış fiyatı, 2011 yılında 21,82 kr/kWh olarak gerçekleşmiştir. Enerji satış fiyatında %9,8 oranında artış olmasına
87 rağmen TEDAŞ bünyesinde kalan dağıtım şirketlerinin sayısı 8 adede düşmüş ve hem satış miktarı hem de toplam satış hâsılatı azalarak 14,2 milyar TL’ye gerilemiştir.
Birim fiyat artışlarının yanı sıra; abone grubu değişiklikleri, üç zamanlı tarife uygulamaları, güç ve güç aşım bedeli tahakkukları ile reaktif enerji kullanımları gibi hususlardaki dönemler arasındaki farklılıkların yanı sıra serbest tüketici uygulamaları da bu değişimlerde etkili olmuştur.
Çizelgeden de görüleceği üzere, TEDAŞ verilerinden alınan bazı oranlar, bölgelere göre oldukça farklılık göstermiştir.
Söz konusu oranların TEDAŞ genelindeki ortalamalarına ait değerler, enerji tüketim endeksi okunan sayaç sayısının okunması gereken sayaç sayısına oranlanması suretiyle hesaplanan sayaç okuma %93,4 oranında, söz konusu okuma sonucunda tahakkuka bağlanan enerji miktarının satın alınan enerji miktarına oranlanması suretiyle hesaplanan enerji tahakkukunda (verimlilik oranı) %90,5 oranında, vadesi geçmemiş veya geçmiş tüm enerji alacaklarının (önceki yıllar da dahil tüm alacaklar) tahsilatı ise %59,2 oranında gerçekleşmiştir. Oranlar önceki yıl oranları ile karşılaştırıldığında; sayaç okuma ve cari yıldaki tahsilât oranlarında iyileşme görülmüştür. Ayrıca cari yılda enerji tahakkuklarının faturaya bağlanma oranı da
%74,8 olarak gerçekleşmiştir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 5 inci maddesinde düzenlenen Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği 04.09.2002 tarih ve 24866 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde serbest tüketici limitlerinin EPDK tarafından her sene belirlenerek 31 Ocak tarihine kadar Resmi Gazetede yayımlanacağı belirtilmiştir.
Dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi sonucunda yeni enerji döneminin tüketiciye direkt ve en çabuk yansıyan bölümünü satış ve pazarlamada getirilen serbest rekabet sistemi oluşturmaktadır.
EPDK tarafından serbest tüketici limiti 2010 yılı için 28.01.2010 tarih ve 2408 sayılı karar ile 100.000 kWh ve 2011 yılı için 26.01.2011 tarih ve 3054 sayılı karar ile 30.000 kWh ve 2012 yılı için de 26.01.2012 tarih ve 3662 sayılı karar ile 25.000 kWh olarak belirlenmiştir.
Serbest tüketici niteliğini haiz aboneler tedarikçisini özel şirketlerden seçme imkânına kavuşmuşlardır.
Bu düzenleme sayesinde aylık yaklaşık 2.000 kWh üzerinde tüketim yapan bütün aboneler bağlı oldukları dağıtım şirketi dışında istediği özel üretici firmadan
88 enerji tedarikinde bulunabileceklerdir. Serbest tüketici limiti tek bir abone için geçerli olmayıp, bu limitin aynı unvan altındaki aboneliklerin bir araya gelmesi ile de mümkün olabilmektedir. Bu limiti aşan sanayi, ticarethane ve mesken aboneleri özel enerji şirketleri ile anlaşma yaparak elektriği bağlı oldukları tarifeden daha ucuza alabilmektedirler. Bu hizmeti alabilmek için aynı bölgedeki dağıtımcıdan alma zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Özellikle limitin 2012 yılında yıllık 25.000 kWh’ye indirilmesi ile birçok süpermarket zincirleri, bankalar, oteller ve sanayi kuruluşları gibi tüketiciler olan serbest tüketiciler tedarikçisini serbest olarak seçmek ve serbest tüketici belgesi almak için TEDAŞ’a müracaat etmeye başlamışlardır. Bu tür serbest tüketiciler elektrik enerjisini TEDAŞ’ın belirlemiş olduğu tarifeden yaklaşık olarak %30 daha ucuz elektrik enerjisi tedarik edebilmektedirler.
Bu nedenle serbest tüketiciler TEDAŞ’ın satışlarını ve dolayısıyla karlılığını gözle görülür şekilde etkilemeye başlamışlardır.
Diğer taraftan TEDAŞ’ın faaliyet alanı içerisinde serbest tüketici belgesi olan firmaların sayısı cari Aralık/2011 tarihi itibariyle 56.814 adede, yıllık tüketimleri de 10.440,7 GWh’a ulaşmıştır. Bu rakam bazı şirketlerde %25 oranına kadar çıkmışken TEDAŞ’ın yıllık satış miktarının önceki yıla göre 2 kat artarak yaklaşık olarak
%16’sına tekabül etmekte ve karlılığını önemli ölçüde etkilemektedir. 2012 yılında yıllık tüketim sınırının EPDK Kararı ile 25.000 KWh’a düşmesi ile serbest tüketici sayısının oldukça artması kaçınılmazdır.
Dağıtım bölgelerindeki tedarikçi bazında bütün üretim değerleri ve tedarikçilerine göre sınıflandırılmış olarak serbest tüketicilerin aylık bazdaki tüketim değerleri, elektronik ortamda ve ilgili mevzuatın gerektirdiği formatta Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi Piyasa Yönetim Sistemi yazılımına elektrik dağıtım şirketlerince on-line olarak girilmektedir. Bu nedenle, dağıtım şirketlerinin faaliyetlerini gereği gibi sürdürebilmeleri ve başta alınan enerji bedellerinin süresinde ödenmesi olmak üzere yükümlülüklerini zamanında yerine getirebilmeleri için öncelikle kayıp-kaçakların önlenmesi, tüm giderlerde tasarruf sağlanarak birim satış maliyetlerinin azaltılması, sayaç okuma oranı, enerji tahakkuk oranı ve önceki yıllardan devreden alacaklar da dahil alacakların vadelerinde tahsil edilmesi için daha fazla gayret gösterilmesi gerekmektedir.
Dağıtım şirketlerinde abone tüketiminin belirlenmesi için aboneye gidilerek elektrik tüketim sayaçları okunarak alınan değerler anında endeksöre (el bilgisayarı) girilmektedir. Abone bilgileri ve önceki tüketim değerleri endeksörde var olduğundan,
89 fatura numarası ve imza dışında enerji tüketim faturasına ilişkin tüm bilgiler anında oluşmakta ve endeksörden bu bilgileri içeren çıktı alınarak fatura bildirimi olarak aboneye bırakılmaktadır.
TEDAŞ Genel Müdürlüğüne bağlı elektrik dağıtım şirketlerinde tesisat proje, abonelik, tahakkuk, tahsilât, taksitlendirme, kısmi ödeme, kaçak, on line banka tahsilâtı, sayaç, enerji kesme/açma, endeksör entegrasyonu, şebeke işlemleri ile birlikte ilgili birimlerin veri tabanında bulunan her türlü bilgiden faydalanabilmeleri için bir karar destek sistemini de içeren web tabanlı, çok katmanlı, merkezi veri tabanı kullanılarak işlemler Abone.Net Projesi ile yürütülmektedir.
İşletime geçilen illerde tüm bankalar ve PTT şubeleri Abone.Net Sistemi ile on line olarak çalışmaktadır. Dolayısıyla dönem faturaları, kalıntı faturaları, taksit ödemeleri, talimatlı abonelerin tahsilâtları gibi işlemler on line yapıldığından tahsilâtlar arttırılmakta ve daha hızlı yapılmakta ayrıca abonelerin gecikmeli borçları için TEDAŞ veznelerine gitme zorunluluğu ortadan kalkmaktadır.
Ortalama birim net satış fiyatına ait tutarlar, bölgelere göre farklılık göstermektedir. Bu da, her bölgenin abone yapısının oldukça farklı olması ve her abone grubuna farklı satış tarifesi uygulanmasından kaynaklanmaktadır.
TEDAŞ'ın konsolide olarak abone grupları bazındaki satış miktarı, net satış hasılatı ve ortalama net satış fiyatları, program ve önceki yıl değerleriyle birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
90 Müşteri grupları
2010 2011 Programa
Gerçekleşen Program (Revize) Gerçekleşen göre
gerçekleşme
Miktar Tutar Miktar Tutar Miktarı Tutar Abone Sayısı oranı
%
MWh % Bin TL kr/kWh MWh % Bin TL kr/kWh MWh % Bin TL kr/kWh Adet % Miktar Tutar
Resmi daireler 3.291.063 4,35 717.319 21,8 3.330.712 4,70 707.666 21,25 3.563.470 5,46 880.542 24,71 60.542 0,38 106,99 124,43 Belediyeler 1.448.879 1,91 299.186 20,65 2.030.653 2,86 434.271 21,39 1.311.854 2,01 238.035 18,14 21.653 0,13 64,60 54,81 KİT'ler 667.701 0,88 138.421 20,73 777.300 1,10 175.380 22,56 455.698 0,70 89.690 19,68 5.474 0,03 58,63 51,14 Sanayi 25.767.592 34,05 4.002.324 15,53 21.171.000 29,86 3.774.698 17,83 19.139.260 29,34 3.168.981 16,56 78.149 0,49 90,40 83,95 Ticarethane 12.258.300 16,20 3.121.376 25,46 12.110.000 17,08 2.664.299 22,00 10.363.850 15,89 2.778.460 26,81 2.120.250 13,20 85,58 104,28 Mesken 23.808.109 31,46 5.073.307 21,31 23.901.696 33,72 4.987.304 20,87 23.367.678 35,83 5.107.476 21,86 13.112.189 81,65 97,77 102,41 Şantiye 1.260.356 1,67 319.047 25,31 1.462.461 2,06 339.820 23,24 1.071.489 1,64 281.330 26,26 254.060 1,58 73,27 82,79 Tarımsal sulama 2.291.144 3,03 408.979 17,85 2.344.951 3,31 397.493 16,95 1.902.691 2,92 410.060 21,55 259.160 1,61 81,14 103,16 İçme ve kull. suyu 1.076.523 1,42 212.471 19,74 551.500 0,78 111.380 20,20 879.025 1,35 190.588 21,68 12.564 0,08 159,39 171,12 Hayır kurumu 288.574 0,38 62.645 21,71 516.500 0,73 104.483 20,23 225.050 0,35 51.952 23,08 18.706 0,12 43,57 49,72 Muhtelif abone 3.512.961 4,64 677.072 19,27 2.695.445 3,80 499.848 18,54 2.945.718 4,52 1.035.430 35,15 115.738 0,72 109,29 207,15 T o p l a m 75.671.202 100,00 15.032.147 19,87 70.892.218 100,00 14.196.642 20,03 65.225.783 100,00 14.232.544 21,82 16.058.485 100,00 92,01 100,25
91 TEDAŞ tarafından 2011 yılında toplam 70.892 GWh elektrik enerjisi satışı yapılacağı ve karşılığında 14,2 milyar TL net hâsılat sağlanacağı programlanmış, yıl içerisinde programın %92,01’i oranında toplam 65.225,8 GWh'lık enerji satışı yapılmış ve karşılığında programın %100,25’i oranında toplam 14,2 milyar TL net satış hâsılatı gerçekleşmiştir.
2011 yılında TEDAŞ’ca sağlanan 14,2 milyar TL net satış hasılatının; 9,7 milyar TL’sini perakende satış, 2,1 milyar TL’sini dağıtım sistemi kullanımı, 532 milyon TL’sini iletim sistemi kullanımı ve 1,9 milyar TL’sini de perakende satış hizmeti oluşturmuştur.
Önceki yılsonu itibariyle 16.974.335 olan abone sayısı 2011 yılsonu itibariyle özelleştirilerek devredilen dağıtım şirketleri ve yeni kaydı yapılan aboneler neticesinde 8.675.004 adet azalarak 16.058.485 olmuştur. Abone grupları itibariyle en fazla pay önceki yıllarda olduğu gibi %81,65 oranında 13.112.189 adet olarak meskenlere ve
%13,20 oranında 2.120.250 adet olarak da ticarethanelere aittir.
Çizelgeden de görüleceği üzere, 2011 yılında satışı gerçekleştirilen toplam enerjinin %81,1’ine karşılık gelen 52.870,8 GWh'lık kısmı mesken, sanayi ve ticarethane abone gruplarına yapılmıştır.
TEDAŞ genelindeki toplam abone sayısının %81,65 oranı, satılan toplam elektrik enerjisinin %35,8 oranını tüketen ve net satış hâsılatı toplamının da %35,9 oranını sağlayan mesken abone grubu ile ilgili bulunmaktadır. Bu abone grubuna ait değerler, abone sayısı ve hâsılat toplamlarına ait verilerde ilk sırada yer almış, enerji tüketiminde de önceki yılın aksine ilk sırayı almıştır.
Geçen yıl, 75.671 GWh tutarındaki elektriğin en fazla olarak %34,1 oranında 25.767 GWh’ını 92.601 adet sanayi abonesine satılırken, 2011 yılında en fazla elektrik enerjisi önceki yıla göre 813.948 adet azalarak 13.112.189 adedi meskenlere %35,8 oranında ve 23.368 GWh olarak satılmıştır.
Elektrik enerjisi dağıtımındaki toplam kayıp miktarı, genelde satın alınan enerji ile tüketicilere satılan enerji arasındaki matematiksel fark olarak ifade edilmiş ve kayıp oranı da bu farkın satın alınan enerji miktarına oranlanması şeklinde hesaplanmıştır.
Toplam kayıplar, teknik ve teknik olmayan kayıplardan oluşmaktadır. Teknik kayıpları, genelde, dönüşüm, dağıtım, şebeke ve bağlantı kayıpları teknik olmayan kayıpları ise, okunamayan veya muhtelif nedenlerle satış miktarına dâhil edilemeyen tüketimler ile kaçak elektrik kullanımları oluşturmaktadır.
TEDAŞ tarafından şirketler itibariyle 2011 yılında yapılmış olan kaçak taraması ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
92 Konsolide Toplam 1.757.256 101.176 5,8 710.512.491 235.770 34.216 14,5 53.483
TEDAŞ’tan alınan ve yukarıdaki tabloya yansıtılan bilgilere göre, 2011 yılında 1.757.256 abonenin taraması yapılmış ve 101.176 tutanak düzenlenmiştir. Tutanak sayısı %5,8 oranında oldukça düşük gerçekleşmiş, savcılığa bildirilen kaçak adedi ise TEDAŞ genelinde 53.483 adet olarak gerçekleşmiştir. Taranan abonelere 235.770 bin TL tahakkuk yapılmış, bu tahakkukun ancak %14,5’i oranında tahsilat yapılabilmiştir.
Genel olarak taranan abone sayılarına ve yapılan kaçak tahakkuklarına göre tutanağa bağlanma oranları, tahsilat oranları ve savcılığa bildirilme oranları düşük oranlarda gerçekleşen kaçak taramalarının amacına ulaşamadığı görüldüğünden konuya gereken önemin verilmesi, tarama yapılacak bölgelerin seçimine gereken önemin gösterilmesi, tarama yapan personelin eğitime tabi tutulması ve kaçak tarama ve sonucunda tahakkuk ile tahsilat oranlarının artırılması için her türlü önlemin alınması önerilir.
Uygulamada, yapılan kaçak enerji tüketim tespitlerinin tümünün adli merciler nezdinde kabul görmemesi, bu tespitlerin mevzuattaki tanımlamalara uygunluğunu tartışılır hale getirdiğinden, öncelikle ilgili personelin varsa mevzuat bilgi eksikliklerinin giderilmesi ve hukuki mercilere yapılacak suç duyuruları öncesi tespit tutanakları ile kaçak veya usulsüz elektrik tüketim belgelerin hukuk müşavirliklerince incelenmesi, gereksiz yere zaman kaybını önleyecektir.
Dolayısı ile kayıp kaçak ve verimlilik oranlarının sağlıklı tespiti için, kaçak elektrik kullanımlarının tespitinde, bunların tahakkuklarının yapılmasında, sayaç endeksi okuma zamanlarının ve bölgelerinin seçiminde azami özenin gösterilmesi gerekmektedir.
TEDAŞ genelinde, özelleştirme ve geçiş dönemi tarifelerinin hazırlanması çalışmaları kapsamında, orta gerilim ve alçak gerilim şebeke teknik kayıpları, şebeke
93 yapısı, şebeke uzunlukları ve coğrafi şartlar dikkate alınarak, il ve şirket bazında tespit edilmiştir. EPDK’nın 27.12.2006 tarih ve 1040 sayılı kararının yerine geçen ve 2011-2015 yıllarını kapsayan 16.12.2010 tarih ve 2932 sayılı kararı ile de onaylanan şebeke teknik kayıp oranları (Dağıtım Kayıp Katsayıları), bağlı şirketler bazında ilk yıl için
%7,12 ile %60,96 arasında değişmektedir.
Ancak, lisans sahibi dağıtım şirketlerinin, genel ifadesiyle amacı; enerjiyi yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde karlılık ve verimlilik ilkesi çerçevesinde abonelerinin kullanımına sunmak olduğu için, kaçak kullanımların önlenmesi yanında yapılacak yatırımlarla teknik kayıpların da azaltılması belirtilen hedeflere ulaşabilmek için ana gereklilik olarak görülmektedir.
Bu nedenle, tarife dokümanlarında yer alan “hedeflenen kayıp kaçak oranları” kısa vadeli hedefler olarak değerlendirilmiş ve EPDK’nın 2932 sayılı Kararı ile belirlenen enerji dağıtım şirketlerinin faaliyet bölgesindeki teknik kayıp oranları inceleme ve değerlendirmelere esas referans değer olarak alınmıştır.
Kayıp-kaçak oranlarının Dicle EDAŞ’ta %71,37 ve Vangölü EDAŞ’ta %52,10 gibi kabul edilemeyecek boyutlara ulaştığı, diğer taraftan TEDAŞ genelindeki toplam kayıpların miktar olarak %58’i oranında Dicle EDAŞ’a, %11,3’ü Boğaziçi EDAŞ’a ve %8,1’i Toroslar EDAŞ’a ve %%8,1’i oranında ise Vangölü EDAŞ’a ait görev bölgesinde meydana geldiği görülmektedir.
Teknik kayıpları azaltmak, kaçak enerji tüketimlerinin önüne geçmek ve enerji verimliliğini artırmak için; 2011 yılında teknik kayıplar ve kaçak kullanılan enerji toplamının, satın alınan enerji içindeki payı Dicle EDAŞ’da %71,37, Vangölü EDAŞ’ta %52,10 ve Aras EDAŞ’ta %26,42 gibi oldukça yüksek oranlara yükseldiği, yine TEDAŞ genelindeki ortalama oranı da önceki yıla göre %4,75 puan artarak
%25,09 olduğu, dikkate alınarak dağıtım şirketlerinin bölgelerinde uygulayacağı hedef kayıp-kaçak oranlarını belirleyen EPDK’nın 16.12.2010 tarih ve 2932 sayılı kararında öngörülen oranlar seviyesine düşürülmesini teminen, dağıtım şirketleri ile birlikte gerekli çalışmalar yapılarak idari, hukuki ve teknik tedbirlerin zamanında alınması önerilir.
26.07.2008 tarih ve 26948 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5784 sayılı Elektrik Piyasa Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 9’uncu maddesi ile 4628 sayılı Kanun’a eklenen Geçici Madde-17’ile sokak aydınlatmaları tekrar düzenlenmiştir. Bu maddede; “Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesinde ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatmasından ve bunlara ait gerekli ölçüm
94 sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. Bu tür aydınlatmaya ve trafik sinyalizasyonlarına ait tüketim giderleri, 01.01.2009 ila 31.12.2015 tarihleri arasındaki dönem için Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.”
hükmüne yer verilmiştir.
Kamuya ait park, bahçe tarihi ve ören yerleri gibi halka açık yerler ile reklam ve benzeri amaçlı panoların genel aydınlatmalarına ilişkin giderleri, ilgisine göre ilgili belediye veya il özel idaresince karşılanır.
Güvenlik amacıyla yapılan sınır aydınlatmalarına ait tüketim giderleri, İçişleri Bakanlığı Bütçesine konulacak ödenekten, toplumun ibadetine açılmış ve ücretsiz girilen ibadethanelere ilişkin aydınlatma giderleri ise Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Aydınlatma yükümlülüğünün kapsamı, aydınlatma payının belirlenmesi, ölçüme ilişkin teknik esaslar ile ödeme, kesinti yapılmasına, uygulamaya ve denetime ilişkin esas ve usuller Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınmak suretiyle kurul tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.”
Hükmü yer almaktadır.
5784 sayılı kanunla sokak aydınlatmalarına ilişkin 2009-2015 yılları arasındaki giderlerin Hazine tarafından karşılanacağına dair yapılan düzenlemeye karşın, 2002-2008 yılları arasında tahakkuk ettirilen ancak ilgili belediyeler tarafından ödenmeyen genel aydınlatma giderlerinin tahsili hususunda yaşanan belirsizlikler 03.03.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6113 sayılı “Enerji Alanında Faaliyet Gösteren Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Alacak ve Borçlarının Düzenlenmesi Hakkında Kanun” çerçevesinde çözümlenmiştir. Kanunun 2 nci maddesi (4) numaralı bendinde;
Bu Kanunun yayımından önceki ay sonu itibarı ile tahakkuk eden ve bu Kanunun yayımı tarihi itibarı ile Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ve sermayesinin tamamı kendisine ait dağıtım şirketlerine ödenmemiş olan; İl özel idareleri ve belediyelerin genel aydınlatma bedeli, İbadethanelerin aydınlatma bedelinden alacakların Gümrük İdaresine ve Maliye Bakanlığına olan borçlarla mahsup edilebilmesi imkânı sağlanmıştır.
2012 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun E Cetvelinin 9. fıkrasında;
“20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 17 nci maddesi
“20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 17 nci maddesi