Tasvir 3 Sultan Yıldırım Bayezid Han ve Molla Muhammed Fenari

Tasvir 3 Sultan Yıldırım Bayezid Han ve Molla Muhammed Fenari

Konusu: Şemseddin Muhammed b.Hamza b. Muhammed Fenari’nin yanına bir konuda bilgi almak için giden, Sultan Yıldırım Bayezid Han.

Yazma Eserde Bulunduğu Sayfa: 22 a

Eserin ebatları: 30 x 17,8 cm., (Minyatürün Ebadı 9,5 x 12 cm. ) Tekniği: Ezilmiş altın, su bazlı boya

Hattı: İki satırı üstte ve iki satırı da minyatürün alt kısmında cetvelle ayrılmış alana olmak üzere dört satır halinde, ta’lik hattıyla yazılmıştır.

Renk Açısından İncelenmesi:

Kompozisyonda yer alan kişiler, dönemin Sultanı Yıldırım Bayezid Han (M 1389- 1402) ve Arapça ve kıraat ilimleri haricinde başka ilimlerde de maharet sahibi, Molla Şemseddin Muhammed b.Hamza b. Muhammed Fenâri’dir. Oldukça varlıklı olduğu halde sıradan elbiseler giyip başına küçük bir sarık takan Molla Fenâri, Bursa’da kadılık yapmış ve Osmanlı devleti’nin fetva makamı olarak vazifede bulunmuştur. Sultan Yıldırım Bayezid’i cemaatten ayrı kaldığı için uyardığında, Sultan sarayın karşısında bir camii yaptırarak bir daha cemaati terk etmemiştir49. Minyatürde Sultan Bayezid’in arkasında mekân olarak görünen yer bu cami olabilir.

Sayfa düzeninde minyatürle birlikte üst ve alt pencere yazıları için kullanılacak alan, dış sınırda 2 mm. kalın ve onun iç kısmında 0,5 mm. iki ince altın cetvelle belirlenmiştir. Altın cetvellerin arasında ince 1 mm.lik iplikler, turuncu ve küf yeşili renkle çekilmiştir. 1 mm boşluk sonrası her sayfada çekilen lacivert iplikle cetvel çizgileri sona ermektedir.

Kompozisyonda zemin rengi olarak küf yeşili kullanılmıştır. Yeşil alanın hemen altında minyatürün üst kısmında klasik bir uygulama olarak sıvama altın görünmektedir. Ağaç kahverengi zemin üzerine yer yer beyazla ışık etkisi verilip, siyaha yakın koyu kahverengi ile de tahrirlenmiştir. Ağacın dallarında öbekler halinde çizilmiş olan yapraklı kısımlarda açıklı koyulu, sarı karışık yeşil kullanılmıştır. Ağacın hemen altında oturan Molla Fenâri’de de görünen baskın renk ağaçtaki kahverengiyle aynıdır. Beyazla ışık verilmiş ve tahrirleri ağaçtaki gibi koyu kahverengi ile çekilmiştir. Kıyafete canlıklık katan omzundaki sarı şal turuncu çizgilerle detaylandırılmıştır. Boyun kısmında açık pembe bir yaka görünmektedir. Yakanın altında kıyafetin üst kısmına ait beyaz düğümlü ip ile, elindeki mendil aynı renktedir. Yine başında yeşil tac üzerine sarılı görünen sarığı da beyazdır ama diğer minyatürlerde göreceğimiz sarıklara göre daha küçüktür. Sakalı az ve beyazdır. Sultan Bayezid Han’ın arkasındaki fonda görünen yapının çatısı sıvama gümüştür. İki sıra halinde tasarlanıp çatı deseni uygulanan bu kısım bir cami kubbesine benzememektedir. Çatıda solda görünen minik bir minare benzeri görüntü, sonraki bazı kompozisyonlarda da karşımıza çıkacaktır. Muhtemelen baca olarak yerleştirilen figür beyazdır, üzeri açık kahverengi ile tuğla deseni şeklinde tahrirlenmiştir. Yine minik olan külahı çatıyla aynı sıvama gümüştür. Çatıda yer alan başka bir obje üzeri iri benekler çizilerek süslenmiş küçük, somon rengi bir sandıktır. Çatının bitim

49

noktasında iki ince altın cetvel arasına küf yeşili bir ara pervaz yapılmıştır. Hemen altında daha kalın, üzerinde altın üç iplik rumi dönen bordo bir zemin daha yer almaktadır. Daha kalın bir altın cetvelin ardından iki köşebendin zemini, Molla Fenâri’nin omzundaki şalla aynı renk sarıdır. Üzerinde uygulanan süsleyici desen mor renkli rumilerden oluşmaktadır. Sarı köşebendlerin arkasındaki fon pembedir ve üzerinde minyatürlerde kullanılan geçmeli duvar deseni daha koyu bir pembeyle uygulanmıştır. Desenin orta noktalarında minik altın noktacıklar bulunmaktadır. Sultan Bayezid Han’ın arkasında kapıdaki kırmızı kumaş kıvrımlı yapısıyla görülmektedir. Kıvrım yerleri açık tonla ışıklandırılmış ve koyu kırmızıyla kontörler çekilerek detaylandırılmıştır. Ayrıca kumaş üzerinde altın yaldızlı minik süslemeler bulunmaktadır. Üst kısmında orta kısımda boyada hafif bir dağılma olmuştur. Sultan Yıldırım Bayezid’in oturduğu sedir ya da taht üzerindeki halı açık somon rengiyle, çatıda sandukayla aynıdır. Üzerinde uygulanan çift tahrir desenler mor ve kahverengi kullanılarak yapılmıştır. Sedirin altında iki köşede görünen ayaklarında kullanılan kırmızı yukardaki kumaş kırmızısıyla aynıdır. Orta kısımda lacivert terlikler yeşil zemin üzerinde görünmektedir. Sultan Bayezid Han’ın başındaki tac lacivert ve sarı ile karışık şekilde renklendirilmiştir. Beyaz sarık sade ve büyüktür. Herhangi bir sorguç veya süsleme bulunmamaktadır. Üzerindeki entari laciverttir. Kıvrım yerlerindeki tonlamalar, kaftandaki açık mavi ile yapılmıştır. Belinde küf yeşili sade bir kuşak görünmektedir. Üzerindeki kaftan lila rengindedir, kol, yaka ve açık duran iki kenarında siyah kürk mevcuttur. Elindeki mendilde başındaki sarıkla aynı şekilde beyazdır. Sakalları siyah renkte oldukça ince bir işçilikle taranmıştır.

Ç. 3 (D.S. 2012)

Kompozisyon Açısından İncelenmesi:

Kompozisyonun üst kısmında arka fonda yer alan 1 numaralı zemin sıvama altındandır. Bundan sonraki alt zemin 2 numara olarak açık yeşildir. Bu zeminlerin

üzerine yerleştirilen ilk obje 3 numara ile kahverengi ağaç ve 4 numara ile yeşil yapraklarıdır. Cami çatısı olduğu anlaşılan 5 numaralı zeminin üzerinde, 6 numara ile küçük baca yer almaktadır. Bacanın hemen yanında yer alan sandık 7 numaradır. İnce bir altın cetvelden sonra yer alan 8 numaralı küf yeşili pervazdan, yine altın cetvel sonrası daha kalın bordo bir pervaza geçilmiştir ve 9 numaradır. Bu bordo zemin üzerinde dönen altın üç iplik rumi 10 numaradır. Kalın altın cetvel sonrası iki köşede görünen sarı köşebendler 11, üzerindeki mor Rumiler 12 numaradır. Hemen altından görünen pembe zemin 13, üzerindeki desende 14 numaradır.

Sultan Yıldırım Bayezid’in arkasında görünen kırmızı pencere 15, kumaş kıvrımlarında uygulanan işçilik 16 numaradır. Üzerinde oturduğu sedirde yer alan kilimin zemini 17 numara, üzerindeki helezonlarda dönmekte olan mor ve kahverengi rumi ve çift tahrir formdaki desenler 18 numaradır. Bağdaş kurup otururken sohbet halinde çizilmiş olan Sultan Yıldırım Bayezid’in yüzünün alt zemini renklendirmede 19 numaradır, Başındaki sarığın beyaz kısmı büyükçedir ve 20 numaradır. Zaman zaman yapıldığı gibi burada da tepesindeki lakın 21 numara olarak sarıktan sonra çizildiği, taşan fırça darbelerinden görülmektedir. Lacivert entari 22 numara, belindeki küf yeşili kuşak 23 numaradır. Lila renkte, hafif desenli kaftan 24 numaradır. Kaftanın kürklü kısımları 25 numara, eller 26 numara sağ elindeki mendil 27 numaradır. Kaftanın kürklü yakasına gelen sakallar 28 numaradır.

Sultan Yıldırım Bayezid’in oturduğu sedirin kırmızı bacakları 29, üzerindeki altın desenler 30 numaralı iştir. Sedirin alt ortasındaki boşlukta görünen ayakkabılar 31 numaradır. Molla Fenâri’nin yüzündeki zemin rengi 32 numara, sarığın tepesindeki tac 33, beyaz sarık ise 34 numaradır. Molla Fenâri’nin entarisinin pembe yaka kısmı 35 numaradır. Entari 36, omzundaki sarı şal 37, kıyafetin yakasındaki beyaz düğümlü iplik 38, yine elindeki beyaz mendil de 39 numaradır. Eller 40, yüzdeki beyaz sakallar 41 numaralı uygulama olarak işlenmiştir.