Tasvir 10 Molla Yakub b İdris Niğdevî el-Hanefi

Tasvir 10 Molla Yakub b. İdris Niğdevî el-Hanefi

Nakkaşı: Ressam Nakşî

Konusu: Molla Yakub b. İdris Niğdevî el-Hanefi talebesiyle ders yaparken. Yazma Eserde Bulunduğu Sayfa: 50 a

Eserin ebatları: 30 x 17,8 cm., (Minyatürün Ebadı 9,5 x 12 cm. ) Tekniği: Ezilmiş altın, su bazlı boya

Hattı: İki satırı üstte ve iki satırı da minyatürün alt kısmında cetvelle ayrılmış alana olmak üzere dört satır halinde, ta’lik hattıyla yazılmıştır.

Renk Açısından İncelenmesi:

Sayfa düzeninde minyatürle birlikte üst ve alt pencere yazıları için kullanılacak alan, dış sınırda 2 mm. kalın ve onun iç kısmında 0,5 mm. iki ince altın cetvelle belirlenmiştir. Altın cetvellerin arasında ince 1 mm.lik iplikler, turuncu ve küf yeşili renkle çekilmiştir. 1 mm boşluk sonrası her sayfada çekilen lacivert iplikle cetvel çizgileri sona ermektedir.

Tasvirde yer alan kişi, Sultan Çelebi Mehmed devri (M 1413- 1421) tanınmış âlimlerinden, Molla Yakub b. İdris Niğdevî el-Hanefi olup, Kara Yakub lakabıyla meşhurdur. Minyatürde Molla Yakub’un elinde beyaz sayfalarıyla temiz bir defter, karşısında ise, elindeki yazı setini hocasına uzatan bir talebe yer almaktadır. Diğer minyatürlerde olduğu gibi yine, sıvama altın kullanılan bir gökyüzü en üst kısımda yer almaktadır. Sağdaki geniş olan tarafta koyu kahverengi tahrirlerle bulut kümesi çalışılmıştır.

Üst yazı cetveline bitişik toprak zeminde eflatun kullanılmıştır. Üzerindeki benekler lacivertle yapılmış, tepenin sağ ve sol yamaçlarındaki kontürler ve kuru ağaçlar koyu kahverengi ile çalışılmıştır. Sağ köşede tepenin ardında çatısında minik bacası görünen bina üç katlı olarak çizilmiştir. Fildişi beyazı binanın duvarlarındaki taş döşemesinin tahrirleri ve sulu gölgelemeleri, açık kahverengi ile yapılmıştır. Çatılar sıvama gümüştür ve tahrirleri siyahla çekilmiştir.

Üst kattaki kare iki pencere ve alt kattaki uzun dikdörtgen pencereler siyahtır. Kapı kısmından içeriye perspektif olarak uzanan görüntü, XVII. yy. minyatürlerine Ressam Nakşî ile giren bir yeniliktir. Uzaklık kavramını yansıtan diğer bir görüntü ise kapının alt kısmında siyah bir silüet olarak seçilen minik insan tasviridir. Yine tepenin yamacında ve aşağıdaki derenin kenarında hayvan ve insan suretinde çizilmiş kayalar da Ressam Nakşî’ye has çizginin yansımalarıdır.

Sol cetvel çizgisine yakın açık somon rengi ağaç, koyu kahverengi ile kontürlenmiştir. Üzerindeki bahar dallarında kullanılan çiçekler beyazdır. Orta meşimelerinde kirli sarı kullanılmıştır. Yapraklar küf yeşilidir. Ağacın alt kısmındaki kaya parçalarında ve kayanın dibinden akarak uzayan sıvama gümüş derenin kenarındaki kayalarda açık mavi, somon ve küf yeşili kullanılmıştır. Dere minyatürde sol alt köşeden başlayıp, sağ köşeden çıkarak son bulmaktadır.

Bağdaş kurarak ağacın gölgesi altında oturan Molla Yakub’un altındaki halı bulanık koyu kahverengidir. Üzerinde dönen helezon ve desenler vişne rengidir. Molla Yakub’un başındaki tac mint yeşilidir. Başındaki büyük sarık beyazdır. İçindeki entari bulanık siyah renktedir ve tahrirleri daha koyu siyahla çekilmiştir. Üzerindeki cübbe küf yeşilidir, kontürleri ise lapis lacivertle çekilmiştir. Yaka ve kol ağızlarında

kahverengi kürklü kısımları bulunmaktadır. Elindeki defterin altına destek olsun diye dizine yerleştirilmiş olan yastık aşı kırmızısıdır.

Sol yanda dizüstü oturan talebenin entarisi laciverttir, kontürleri ise siyahla çekilmiştir. Belindeki kuşak gülkurusudur. Ayak kısımlarındaki kumaş kıvrımlarında görünen astar rengi beyazdır. Başındaki sarık ta yine aynı şekilde beyazdır. Elinde tuttuğu yazı takımı sıvama altın olarak çalışılmıştır.

Ç. 10 (D.S. 2012)

Kompozisyon Açısından İncelenmesi:

Kompozisyonda 1 numara, üstte görünen sıvama altın gökyüzüdür. Gökyüzünde sağ boşlukta çalışılmış olan bulut kümesi 2 numaradır. Sağ köşede yapılan üç katlı beyaz

binanın ince altın cetvelleri 3, beyaz kargir duvarları yukardan aşağı doğru 4, 5 ve 6; siyah pencereleri 7, 8 numaralardır. En üstteki gümüş çatı ve bacası 9, orta sıradaki çatı 10, solundaki minik baca 11, en alt çatı 12, iç içe gölgelendirmelerle perspektif hissi verilen kapı 13 numaralardır. Tepe noktası üst yazı cetveline değen açık eflatun toprak zemin 14, üst sınırlarında çekilen koyu kahverengi tahrirler ve kuru ağaç dalları 15 numaradır. Sayfanın sol kenar çizgisine yakın çizilmiş olan somon rengi ağaç 16, bahar dalı çiçekleri ve yaprakları ise 17 numaradır.

Ağacın alt kısmında kayaların dibinde görünen geniş yapraklar 18, görünen açık mavi kayalar 19, somon rengi insan suretindeki kaya ise 20 numaradır. Evin alt kısmında sağda yer alan üzerinde hayvan figürü bulunan açık kahverengi kaya kümesi 21, koyu kahverengi tahrirleri ve üzerinde görünen kuru dallar 22 numaradır.

Molla Yakub’un altındaki halının ince altın cetveli ve bulanık mat kahverengi halı 23 numara, üzerindeki çift tahrir desenler 24 numaradır. Molla Yakub’un yüzündeki ten rengi 25, başındaki sarığın tacı 26, beyaz kısmı 27 numaralı çalışmalardır. İçindeki siyah entari ve belindeki kuşak 28, yeşil kaftanın soldaki diz kısmı 30, kucağındaki kırmızı yastık 31, kaftanın diğer kısımları ve kürklü yaka ve kol ağızları 32, elindeki beyaz defter 33 numaradır. Eller 34 ve 35 numara olarak çalışılmıştır. Kıyafetin üzerine inen sakallar ve yüz ise 36 numaradır.

Solda oturan talebe figürünün yüzü 37, başındaki ufak sarık 38, üzerindeki lacivert entari 39, belindeki gülkurusu kuşak 40, elinde tuttuğu sıvama altın kalemlik 41, elleri 42, ayak kısmındaki beyaz astar kumaş 43 numaralı çalışmadır. Sağdaki kavak ağacının mavi tonlu küf yeşili 44, ağacın sol tarafı 45, sağdaki farklı tonu 46 numaralı kısımdır. Soldaki ağacın dibindeki kayaların altından çıkan gümüş rengindeki dere 47, kenarlarında yerleştirilmiş hayvan suretleri de bulunan taşlar 48 ve 49, taşların diplerindeki yeşil yapraklar 50 numaralı çalışmalardır. Sağdaki kavak ağacının dibinde yer alan kayalar 51 ve etrafındaki yapraklar 52 numara olarak çalışılmış ve kompoziyon tamamlanmıştır.