Tasvir 13 Sultan II Murad Han

Tasvir 13 Sultan II. Murad Han

Nakkaşı: Ressam Nakşî

Konusu: Sultan Mehmed Çelebi oğlu Sultan II. Murad Han (M 1421- 1444) Yazma Eserde Bulunduğu Sayfa: 60 a

Eserin ebatları: 30 x 17,8 cm., (Minyatürün Ebadı 9,5 x 13 cm. ) Tekniği: Ezilmiş altın, su bazlı boya

Minyatürün Hattı: İki satırı üstte ve tek satırı da minyatürün alt kısmında cetvelle ayrılmış alana olmak üzere üç satır halinde, siyah mürekkep kullanılarak ta’lik hattıyla yazılmıştır.

Renk Açısından İncelenmesi:

Tasvirde yer alan kişi 1421-1444 tarihleri arasında hüküm sürmüş olan, Sultan Mehmed Çelebi oğlu Sultan II. Murad Han’dır.

Sayfa düzeninde minyatürle birlikte üst ve alt pencere yazıları için kullanılacak alan, dış sınırda 2 mm. kalın ve onun iç kısmında 0,5 mm. iki ince altın cetvelle belirlenmiştir. Altın cetvellerin arasında ince 1 mm.lik iplikler, turuncu ve küf yeşili renkle çekilmiştir. 1 mm boşluk sonrası her sayfada çekilen lacivert iplikle cetvel çizgileri sona ermektedir.

Diğer Sulan tasvirli minyatürde olduğu gibi (Tasvir 9, s. 103) burada da kompozisyon, mimari bir yapı formuna oturtulmuştur. Sıvama sarı altın gökyüzünde sağ ve sol tarafta bulut kümeleri çalışılmış, gölgelemeleri ve tahrirleri koyu kahverengi ile çekilmiştir. Hemen alttaki tabaka açık eflatun toprak zemindir. Tepe kısımlarında sulu lacivertle ve kıvamlı beyazla gölgeleme ve ışık çalışılmış, oldukça kalın çizgilerle tepe kontürleri çekilmiştir.

Mimari yapının üçgen formundaki sıvama gümüş çatısı, kompozisyonu ortalayarak üst yazı cetveline değmektedir. Sivri uç kısmında sıvama sarı altın tepe kısmı mevcuttur. Çatılarda, paralel dik çizgilerle oluşturulan desen çalışması bulut tahririndeki koyu kahverengi ile yapılmıştır. Çatının hemen altında yer alan, açık somon dikdörtgen duvar cephesinin geometrik desenlerinde çizgiler daha koyu bir tonuyla çalışılmıştır. Bunun altında az yüksekte uzun ikinci çatı yer almaktadır. Çatının altında, birbirine paralel üç dik parçadan oluşan bir duvar bulunmaktadır. Bunlardan ortadaki parça eflatun olup, üzerindeki geometrik geçmeli süslemelerde lacivert kullanılmış, beyaz çizgilerle de derinlik artırılmıştır. Eflatun duvarın sağ ve solunda küf yeşili ince uzun duvarlarda da yine geçmeli farklı geometrik desenler kullanılıp tahrirleri lacivertle çekilmiş, orta boşluklarına sarı altın noktalar yerleştirilmiştir. Kompozisyonda, bu iki yeşil duvarın sağ ve solunda arka planda kalan duvarlarda, sayfada daha önce kullanılan aynı renk somonla zemin boyanıp, üzerindeki geometrik desenler, daha koyu bir tonla çalışılmıştır. Burada da desen orta boşluklarında, altın noktalar yerleştirilmiştir. Sultanların tasvir edildiği minyatürlerde genellikle kullanılan tepelik formundaki, sur benzeri desen burada da kullanılmıştır. Sağ ve soldaki somon rengi duvarların üzerinde sıvama altından zencerek desenli bir ara pervaz sonrası, yine sıvama altınla bu tepelik formundaki desenler çalışılmıştır. Kontürler ve içine yerleştirilen çift tahrir desenlerde koyu kahverengi kullanılmıştır. Kompozisyonun tam ortasında dizüstü otururken tasvir edilen Sultan Murad Han’ın altındaki taht üzerinde turuncu bir halı serilidir. Üzerindeki rumi ve çift tahrir süslemeler yine lacivertle yapılmıştır. Tahtın iki yanındaki dendanlı ayak kısımlarında

sıvama altın kullanılıp, üzerindeki çift tahrir süslemeler koyu kahverengi ile çalışılmıştır. Taht ayaklarının sağ ve solunda kalan kare boşluklarda, küf yeşili zemin rengi üzerine, lacivert geometrik süslemeler yapılmıştır. Tahtta oturan Sultan Murad Han’ın ellerindeki hareketliliğe bakılırsa muhtemelen bir şeyler izah etmektedir. Üzerinde, portakal rengi bir iç entari bulunmaktadır ve yakasından beline kadar altın düğmeler sıralanmıştır. Kol ağızlarından görünen ayrı bir iç gömlek de yine aynı renktedir. Kontür çizgileri turuncu ile çalışılmıştır. Kolların uç kısmında astar rengi olarak eflatun kullanılmıştır. Belindeki kalın kuşak sıvama sarı altındır. Tahrirleri koyu kahverengi ile çekilmiştir. Yaka ve kol ağızları dışında astarının da kürkle kaplı olduğu görünen, koyu kırmızı kaftan oldukça gösterişlidir. Üzerine sarı altınla kuğu desenleri çalışılmıştır. Ayrıca kaftanın yakasından aşağı doğru sık aralıklarla çizilen altın paletler de kıyafetin görkemini artırmaktadır. Başındaki sıvama altın külahın üzerine dolanan destar oldukça muntazamdır. Destarın sol tarafından sorgucun siyah tüylü ucu görünmektedir.

Ç. 13 (D.S. 2012)

Kompozisyonun geneline hâkim olan görüntü, cetvel çizimlerine dayanan mimari bir yapıdır. Bu sebeple muhtemelen, önce 0,5 mm. kalınlıktaki altın cetvellerle, her biri mimari bütünlüğün parçası duvar bölmeleri birbirinden ayrılmış, sonra renklendirmeye geçilmiştir. Bu bağlamda yukardan aşağı doğru gelişen bir numaralandırma yapılması muhtemelen en doğru sıralama şeklidir. Bunu yaparken aynı zamanda kompozisyondaki simetrik unsurların gözetilmesi önemlidir. Kompozisyonun üst sağ ve sol köşelerindeki sıvama altın zemin gökyüzü 1 ve 2 numaralardır. Solda yamaca paralel düşey duran bulutta yeşil altın gölgeleme vardır ve 3 numaradır. Sağdaki bulutlar ise 4 numaradır.

Eflatun toprak zemin sağ ve sol simetrisiyle 5 ve 6, uç noktalarda yapılan eflatun beyaz tonlamalar ise 7 ve 8 numaralardır. Sıvama altın tepelik formundaki desenler sağlı ve sollu 9 ve 10, zencirek desenli yeşil altın ara pervaz 11 ve 12, üzerinde görünen çift tahrir süsleme ve zencirek çalışması 13 ve 14 numaralı işlerdir. Yan cetvellere bitişik somon paftalar 15 ve 16, üzerindeki geometrik desenler 17 ve 18 numaralardır. Alt köşelerdeki küf yeşili paftalar 19 ve 20, üstündeki geçme desenler 21 ve 22 numaralardır.

Mimari mekânın ana yapısı, sıvama gümüş üçgen çatının altında yer alan kısımdır. İki kat halinde görünen çatılar 23 ve 24, üzerindeki paralel çizgilerden oluşan çatı deseni 25 ve 26 numaradır. İki çatı arasındaki somon rengi dikdörtgen duvar zemini 27, üzerindeki süslemeler 28 numaralı kısımlardır. İkinci çatının altındaki sağ ve solda yer alan küf yeşili dik alanlar 29 ve 30, üstündeki geometrik süslemeler 31 ve 32 numaralı çalışmalardır.

Sultan Murad’ın tam arkasında yer alan açık eflatun zemin 33, lacivertle çizilmiş geometrik geçmeli desenler 34 numaradır. Tahtın üzerinde serili turuncu halı 35, üzerindeki çift tahrir süslemeler 36, tahtın sıvama altın dendanlı ayakları 37 ve 38, üzerindeki süslemeleri 39 ve 40 numaralı çalışmalardır.

Kompozisyonun tam ortasında tek figür olarak yer alan, Sultan Murad Han’ın yüzündeki ten rengi zemin 41, başındaki sıvama altın külah 42, üzerindeki muntazam sarılmış destar ve yandan ucu görünen sorguç püskülü 43 numaralı kısımlardır. Sultanın kıyafetinde sağdaki kol hariç, kol ağzından görünen iç gömlek 44, kolun görünen eflatun iç astar kumaşı 45, portakal rengi entari 46, belindeki sıvama altın kuşak 47, koyu kırmızı kaftan kumaşı 48, kaftanın kürklü kısımları 49, üzerindeki altın kuğu desenleri 50, kaftanın yaka kısmındaki altın palet şeritler 51, kompozisyonun gelişimine göre çalışma sırası sonraya bırakılan sağda yer alan kolun, bilekteki iç gömleği 52, eflatun astar kısmı 53, portakal rengi kıyafet 54 numara olarak çalışılmıştır. Eller 55 ve 56 numaralı kısımlardır. Yakadan aşağı sarkan sakallar 57 numara olarak oldukça ince bir işçilikle taranarak, kompozisyon tamamlanmıştır.

2.2.15. Tasvir 14: Molla Ahmed b. İsmail Gürani

Tasvir 14 Molla Ahmed b. İsmail Gürani

Nakkaşı: Ressam Nakşî

Konusu: Sultan II. Murad Han (M 1421- 1444) dönemi ulemasından, Molla Ahmed b. İsmail Gürani