Tasvir 24 Molla Alâeddin’in ziyaretindeki Şeyh Molla Alâeddin

Nakkaşı: Ressam Nakşî

Konusu: Molla Alâeddin’in evine tesadüfen misafir olarak gelmiş olan, Halvetiye şeyhi Alaeddin’in sohbetinden etkilenişi

Yazma Eserde Bulunduğu Sayfa: 108 a

Eserin ebatları: 30 x 17,8 cm., (Minyatürün Ebadı 9,5 x 12 cm. ) Tekniği: Ezilmiş altın, su bazlı boya

Minyatürün Hattı: İki satırı üstte ve iki satırı minyatürün altında yer alacak şekilde dört satır olarak, siyah mürekkeple ve ta’lik hattıyla yazılmıştır.

Renk Açısından İncelenmesi:

Tasvirde yer alan kişi, Sultan II. Mehmed dönemi ve sonrasında Sultan II. Bayezid dönemi âlimlerinden olan, Molla Alâeddin el-Arâbi’dir. Halvetiye Şeyhi Alâeddin’in tesadüfen, Molla Alâeddin’in evine gelişini ve onun sohbetinden, Molla Alâeddin’in etkilenişini anlatmaktadır66.

Sayfa düzeninde, minyatürle birlikte üst ve alt yazı pencereleri de dahil kullanılacak alan, dış sınırda 2 mm. kalın ve onun iç kısmında 0,5 mm. iki ince altın cetvelle belirlenmiştir. Altın cetvellerin arasında ince 1 mm.lik iplikler, turuncu ve küf yeşili renkle çekilmiştir. 1 mm boşluk sonrası her sayfada çekilen lacivert iplikle cetvel çizgileri sona ermektedir.

Üst yazı cetveline bitişik sıvama altın gökyüzünden sonra, çalışılan kısım sağdaki binalardır. Binanın genel şekli batı tarzındadır ancak ön cephede cumba benzeri iki katlı bir çıkıntı bulunmaktadır. Duvar cephelerinde farklı renkler kullanılmıştır. Tuğlalarda gölgeler tarama tekniğiyle çalışılmıştır. Bir duvarda açık somon, birinde beyaz, cumbada kullanılan renk ise daha koyu somondur. Arkada, öndeki cumba çatısının aynısı görünmektedir. Düz çatıda koyu somon, külah şeklindeki cumba çatılarında ise sıvama gümüş kullanılmıştır. İki adet yarım bacanın zemini açık pembe olup tuğla deseninde sulu vişne rengi kullanılmıştır.

Ressam Nakşî’ye özgü perspektif uygulama, iç içe devam eden ve gittikçe küçülen kemerli kapıda oldukça belirgindir. Üst katta büyük ve altta daha küçük görünen pencerelerde ise siyah kullanılmıştır. Sivri tepeleri olan, lila karışık çok açık pembe toprak zeminin yamaçlarında, sulu tonlamayla somon ve küf yeşili kayalar çalışılıp, tepedeki kontürler lacivertle çekilmiştir.

Aşağıda toprak zeminde oturmakta olan üç tasvirden ilk çalışılanı, arka fondaki cezbelenen hocasını düşmesin diye tutan talebe olmalıdır. Talebenin başındaki sarık beyazdır. Üzerindeki entari kirli sarıdır ve kontürleri sulu kırmızı ile çekilmiştir. Belindeki kuşak mint yeşilidir onun tahrirleri de lacivertle çekilmiştir. Hocası Molla Alâeddin’in başındaki tac acı yeşildir. İçindeki entari açık mavidir. Düğmeleri ve kontürleri üzerindeki cübbenin lacivertiyle çekilmiştir. Belindeki kuşak beyaz, cübbesinin astarı işe mint yeşilidir. Karşılarında sohbette bulunan Şeyh Alâeddin’in başındaki tac mint yeşilidir. Beyaz sarığı oldukça büyüktür ve bazı tasvirlerde

66

görülen, sarığın ucunu dışarıda bırakma burada da vardır. Kol ağızlarından görünen iç gömlek kirli sarıdır. Bir sonraki entarisi yeşil yeşil karışık siyahtır. Üzerindeki kaftan ise acı yeşil olup, kontürleri içteki entarinin siyahı ile çalışılmıştır. Kıyafetlerinin görünen astar kısımları şeker pembesidir. Kompozisyonun sol alt köşesinde, muhtemelen bir kaya grubu için sulu tahrir çizimi yapılmış, ancak daha sonra uygulamaktan vazgeçilmiştir.

Kompozisyon Açısından İncelenmesi:

Kompozisyonda en üstte yer alan sıvama altın gökyüzü 1 numaradır. Sağ köşede yer alan bina grubundan, sağ cetvele bitişik arkada kalan bina 2, çatısı 3 numaradır.Ön cephede bulunan binanın arkada kalan bacası ve külah çatısı 4 ve 5, diğer enine uzun çatı ve baca 6, binanın ön duvarı 7, yandaki kemerli içeri doğru küçülen koridor 8, buranın dış duvar kısmı 9, ön cephede cumbanın somon duvarı 10, beyaz dikdörtgen pencereli kısımlar 11, sıvama gümüş üçgen çatısı 12, binanın siyah pencereleri 13 numara olarak çalışılmıştır.

Çok açık pembe toprak zemin, sol üst köşede görünen sivri tepelerle birlikte 14, tepelerin yamaçlarına bolca serpiştirilmiş ufak kaya parçaları ise 15 numaralı çalışmalardır. Aşağıda yer alan üç figürden hocasını tutan talebesi arkada yer aldığı için muhtemelen öncelikli çalışılmıştır. Bu bağlamda, yüzünün ten zemini 16, başındaki sarık 17, kirli sarı kıyafetin sol kolu hariç diğer kısımları 18, belindeki yeşil kuşak 19, hocasının arkasında destek olarak koyduğu dizi 20 numaralı kısımlardır. Cezbelenip kendinden geçen hocası Molla Alâeddin’in yüz zemini 21, başındaki gri tac 22, beyaz sarık 23, içindeki açık mavi entari 24, belindeki beyaz kuşak 25, cübbenin kol ve etek kısmında görünen yeşil astarı 26, sağ ve sol eli 27 ve 28, talebenin koltuk arasına koyduğu eli 29, kıyafeti tamamlayan üzerindeki lacivert cübbesi 30, talebenin hocasının üzerinde kalan diğer kolu ve eli 31 ve 32, Molla Alâeddin’in sakalı ve yüzü 33 numara olarak çalışılmıştır.

Son figür olarak, karşıda sohbette bulunan Şeyh Alâeddin’in yüz rengi 34, beyaz sarık öncelikli olarak 35, taşmalara bakılırsa yeşil tac 36 numara olarak daha sonra çalışılmıştır. Görüntü büyütülerek bakıldığında sağ ve sol el 37 ve 38, kol ağızlarından görünen sarı iç gömlek 39, astar kısımları 40, belindeki beyaz kuşak 41, üzerindeki siyah entari 42, en üstteki yeşil cübbe 43, pembe astarları 44, boynundaki beyaz çizgili şal 45 ve kıyafetin üzerine inen uzun sakal 46 numara olarak çalışılıp kompozisyon tamamlanmıştır.

2.2.26. Tasvir 25: Molla Ali Kuşçuzâde, Sultan II. Mehmed’e Eserini Sunarken

Tasvir 25 Molla Ali Kuşçuzâde, Sultan II. Mehmed’e Eserini Sunarken