Tasvir 25 Molla Ali Kuşçuzâde, Sultan II Mehmed’e Eserini Sunarken

Tasvir 25 Molla Ali Kuşçuzâde, Sultan II. Mehmed’e Eserini Sunarken

Konusu: Devrin âlimlerinden, Molla Ali Kuşçuzâde, Sultan II. Mehmed’e hesap ilmine dair kendi eseri olan Muhammediye adlı risaleyi takdim ederken

Yazma Eserde Bulunduğu Sayfa: 113 b

Eserin ebatları: 30 x 17,8 cm., (Minyatürün Ebadı 9,5 x 12 cm. ) Tekniği: Ezilmiş altın, su bazlı boya

Minyatürün Hattı: İki satırı üstte ve iki satırı minyatürün altında yer alacak şekilde dört satır olarak, siyah mürekkeple ve ta’lik hattıyla yazılmıştır.

Renk Açısından İncelenmesi:

Tasvirde anlatılan olay, kompozisyonun alt ve üstündeki metinle de örtüşen, devrin alimlerinden, Molla Ali Kuşçuzâde’nin, Sultan II. Mehmed’e hesap ilmine dair kendi eseri olan Muhammediye adlı risaleyi takdim etmesidir.

Sayfa düzeninde, minyatürle birlikte üst ve alt yazı pencereleri de dâhil kullanılacak alan, dış sınırda 2 mm. kalın ve onun iç kısmında 0,5 mm. iki ince altın cetvelle belirlenmiştir. Altın cetvellerin arasında ince 1 mm.lik iplikler, turuncu ve küf yeşili renkle çekilmiştir. 1 mm boşluk sonrası her sayfada çekilen lacivert iplikle cetvel çizgileri sona ermektedir.

Sol köşeden dar başlayıp, aşağı doğru genişleyerek inen gökyüzü boşluğunda, yine sıvama altın kullanılmıştır. Bu zeminden hemen sonra, çok açık somon rengi toprak zemine geçilmektedir. Toprak zemindeki nokta boşluk doldurmaları sulu pembe ile yapılıp tepe kontürleri koyu kahverengi ile çekilmiştir. Tepenin ardında yalnızca uçları görünen yan yana sıralı beş adet servi ağacı bulunmaktadır. Ön cephede yamaçtan aşağı doğru sıralanan serviler ise dört adettir. Gövdelerinde kullanılan gri renk, daha önce çatı ve derelerde kullanılan sıvama gümüşe benzese de, esere bakıldığında da anlaşılamadığından net değildir. Öndeki ağaçlardan yukardan ikincisinin gövdesi oldukça sulu çalışıldığından, arka fon tamamen görünmektedir. Buna karşın diğer ağaç gövdelerindeki boya kapatıcı kıvamdadır. Ağaçların gövdelerinde beyaza yakın açık mavi ile ışık verilip, siyaha yakın koyu yeşille kontürleri çekilmiştir. Aynı yeşil ağaç diplerindeki kayalara bitişik yapraklarda da kullanılmıştır. Ağaçların yapraklı kısımlarındaki zemin rengi sarı karışık yeşildir. Yaprak ve dış çerçeve tahriri acı yeşille çalışılmıştır. Kayalarda ise açık mavi ve pembe hâkimdir.

Aşağıda Sultan Fatih’in oturduğu zemine serili olan halı kompozisyonun enine kesmekte, onun altında da toprak zemin bir miktar daha devam etmektedir. Kompozisyonda yer alan üç figürden ilk çalışılanı arka fonda, elleri önünde saygıyla bağlı bir şekilde ayakta duran yeniçeri askeridir. Başındaki askeri şapkanın başa takılan kısmında, sıvama altın bir şerit, arkasından beline doğru uzayan vişne rengi külahı bulunmaktadır. İçindeki entari açık mavi, dışındaki askeri kıyafet ise, her zaman kullanılan lacivertin beyaz karıştırılmış tonudur. Kontürler yine koyu lacivertle çekilip, kumaş kıvrımlarında derinlik için açık mavi ile çalışılmıştır. Belindeki askeri kıyafeti tamamlayan çok kalın kuşakta sıvama altın kullanılmıştır. Onun önünde oturan Sultan Fatih’in başındaki tac vişne rengidir. Beyaz sarığının ucu, tacın kenarından açıkta bırakılmıştır. Kıyafeti oldukça sadedir. İçindeki entari mint yeşilidir ve kontürleri mavi ile çekilmiştir. Belindeki kuşak sıvama altındır. Üzerindeki sarı karışık yeşil kaftanın kumaş kıvrımlarında, sarısı yoğun küf yeşili ile ışık verilip, acı

yeşille de tahrirler çekilmiştir. Kaftanın yaka ve kol ağızlarında görünen astar kürkü koyu yeşil karışık siyahtır. Elinde tuttuğu, Molla Ali Kuşçuzade’nin sunduğu kitap, vişne rengidir. Sultan Fatih’in arkasındaki yatık aşı kırmızısıdır. Kolunun altındaki küçük yastık ise daha renkli ve gösterişlidir. Kenarlarındaki kalın şeritlerde ve uçlarında sıvama altın kullanılmıştır.

Zemindeki açık pembe rengin üzerinde, lacivert ve vişne rengi ile çalışılmış çift tahrir hatayi grubu süslemeler bulunmaktadır. Alttaki halıda hâkim renk, açık mavidir. Üzerindeki rumi ve hatayi grubu süslemeler yine lacivertle çalışılmıştır. İnce bir altın cetvel sonrası, dışında dönen sarı bordürle halı tamamlanmıştır. Halının üzerindeki kızıl kahve süslemede, rumi tepelikler arasında döne, çift tahrir tek iplik desen kullanılmıştır.

Kompozisyondaki son figür, Fatih Sultan Mehmed’in elini öpen Molla Ali Kuşçuzâde’dir. Başındaki tac koyu gri, sarık ise beyazdır. İçindeki entari açık tonda şeker pembesi, kontürleri ve düğmeleri ise vişne rengidir. Üzerindeki kızıl kahverengi cübbenin kontürleri hem vişne rengi, hem de koyu kahverengi ile çalışılmıştır. Kompozisyonun bazı kısımlarında zeminde kararma ve boyada dökülmeler vardır. Bu deformasyon en çok, Molla Ali Kuşçuzâde’nin sakal ve yaka kısmında görülmektedir.

Ç. 25 (D.S. 2012)

Kompozisyon Açısından İncelenmesi:

Kompozisyonda, üstyazı cetvelinin altında yer alan ve sol köşeden dar başlayıp aşağı doğru genişleyerek çalışılan sıvama altın gökyüzü 1 numaralı kısımdır. Tepenin ardında kalan 4 ağacın yapraklı tepe kısımları 2, çok açık somon rengi toprak zemin

üstve alttaki ince kısım da dahil 3, koyu kahverengi tepe kontürleri 4, tepenin yamacından aşağı doğru sıralanan ağaçlar 5, 6, 7 ve 8, üzerindeki yeşil yaprakları 9, 10, en sağdaki 11, önde görünen ağacınki 12, koyu yeşil kontürleri 13 numaralardır. Önündeki mavi ve somon kayalar 14, etraflarında farklı şekillerdeki yapraklar 15 numaralı kısımlardır. Solda ayakta duran yeniçerinin yüzü ve perçemi 16, başındaki şapkanın altın kalın şeridi 17, belindeki kalın kuşak 18, üzerindeki lacivert kıyafet 19, açık mavi entari 20, başındaki başlığın vişne rengi kısmı 21, sol ve sağ eller 22 numara olarak çalışılmıştır.

Yerde serili halının altın cetvelleri 23, açık mavi zemin 24, üzerindeki desen 25, dışındaki sarı zemin 26, üzerindeki desen 27, Fatih Sultan Mehmed’in arkasındaki kırmızı yastık 28, yüzünün ten rengi 29, başındaki sarık 30, tepesindeki tac 31, mint yeşili entari 32, önündeki kuşak 33, kolunun altındaki yastığın altın şeritleri ve uçları 34, pembe zemin 35, üzerindeki desenler 36 ve 37, yeşil kaftan 38, kürklü astar 39, elindeki vişne rengi kitap 40, yastığın üzerinde kalan kol 41, kitabı tutan el 42, kıyafetin üzerine inen sakal 43 numara olarak çalışılmıştır.

Yerde oturan Molla Ali Kuşçuzade’nin yüzü 44, başındaki sarık 45, üzerindeki tac 46, Sultan Fatih’in tuttuğu eliyle birlikte sağ eli 47, diğer eli 48, içindeki pembe entari 49, üzerindeki kızıl kahverengi cübbe 50, kıyafetin üzerindeki sakal 51 numaralı kısımlardır. Sağ ve sol köşelerde yer alan koyu yeşil yapraklar 52 ve 53 numara olarak çalışılıp kompozisyon tamamlanmıştır.

2.2.27. Tasvir 26: Molla Musannifek

Tasvir 26 Molla Musannifek

Nakkaşı: Ressam Nakşî