Tartışma Yöntemi

Tartışma, birçok kişinin belli bir konuyu bir amaç doğrultusunda karşılıklı konuşarak, birbirini dinleyerek, eleştirerek, gerektiğinde sorular sorarak incelediği bir yöntemdir (Erciyes, 2007:186; Sönmez, 2007b:225; Tok, 2008:166). Bu yöntemle öğrencilerin eleştirici düşünmeyi ve bir şeyi körü körüne değil her yönüyle incelemeyi öğrenmeleri hedeflenmektedir. Đnsanların olaylara bakış açısını değiştirdiği için aynı zamanda onların sosyal hayatını da geliştirir. Bu yöntem öğrencilerin demokratik bir vatandaş olabilmelerine yardımcı bir unsurdur. Onların zıt düşüncelere karşı hoşgörü geliştirmelerini ve kendi haklarını nazik bir şekilde savunmayı öğretir. Dil gelişimlerine yardımcı bir yöntemdir. Derse bir canlılık getirir, ayrıca bir öğretmenin öğrencilerini tanımasının en doğru ve etkili yollarından biridir.

Tartışma metodunda oturma düzeni önemlidir. Öğrencilerin ard arda sıralandığı klasik oturma düzeni etkili bir tartışma yapabilmesi için uygun değildir. Bu metotla ders işlemek için herkesin birbirinin yüzünü görmesi gerekmektedir. Her sınıfta, her derste veya her konuda uygulanamaz. Kalabalık sınıflarda veya küçük yaş gruplarından oluşan sınıflarda bu yöntemin kullanılması etkili olmayacaktır. Aynı şekilde matematik ve fizik gibi konuları bilimsel olarak kesin geçerli olan derslerde tartışma yöntemini kullanmak yerinde olmayacaktır.

Tartışmada tartışan bireylerin yanında bir de yönetici bulunur. Bu yönetici, öğretmen olabileceği gibi kimi zaman öğrencilerden de oluşabilmektedir. Yönetici zaman ayarlamasını yapar, konunun dağılmasını önleyici tedbirler alır, gerektiğinde konuyu toparlar ve tartışma sonunda ulaşılan sonuçları özetler ve rapor haline getirir (Sönmez, 2007b:227). Tartışma metodunun etkili olarak kullanılabilmesi için tartışmanın eşit düzeyde kişiler arasında yaptırılması da önem arz etmektedir. Tartışma metodu uygulamasında dikkat edilecek hususlar aşağıdaki gibi ifade edilmektedir (Tok, 2008:167):

a) Tartışma başlamadan önce yönetici uyulması gereken kuralları ve konuyu açıklamalıdır.

b) Tartışılacak konu kapsamlı ise, tartışma başlamadan önce küçük gruplar oluşturarak prova niteliğinde bir tartışma yaptırmalıdır.

c) Tartışmanın öğretmen merkezli mi, yoksa öğrenci merkezli mi olacağı önceden belirlenmelidir.

d) Bütün öğrencilerin tartışmaya katılmaları sağlanmalıdır.

e) Öğretmen gereken durumlarda (konu dağıldığında, kuralların dışına çıkıldığında) kontrolü tekrar eline almalıdır.

f) Öğrencilerin hazırlanmaları için tartışma konuları önceden verilmelidir. g) Tartışma belli bir plan dahilinde gerçekleşmelidir.

h) Tartışmadan çıkarılabilecek sonuçlar, öğretmen tarafından önceden belirlenmelidir.

Tartışma metodunda kullanılabilecek teknikler; münazara, kollekyum (zıt panel), vızıltı grupları (kısa süreli tartışma grupları), açık oturum, büyük grup tartışması, kartopu ve çember tekniği olarak sıralanabilmektedir. Bu tekniklerin kullanım sıklığı katılımcıların sayısına, konunun türüne ve ortamın büyüklüğüne göre farklılaşmaktadır.

Münazara, iki grubun bir konuyla ilgili iki zıt görüşü jüri önünde savunmalarıdır. Sınıf ortamında çoğu ders ve konuda yararlanılabilecek bu teknikte yanlış olan görüş de kazanabilir. Önemli olan bir görüşü iyi savunabilmektir. Ancak bu durum öğrencileri istenmedik davranışlara götürmek gibi bazı olumsuz durumlara yol açabilir. Bu nedenle münazara için seçilecek konular dikkatli seçilmelidir ve her münazaranın sonunda jüri başkanı ya da yetkili öğretmen bir açıklama yapmalıdır (Sönmez, 2007b:228).

Kollekyum, bir liderin yönettiği soru ve yanıt gruplarından oluşan sınıftaki her öğrencinin aktif olarak katıldığı bir tartışma tekniğidir (Erciyes, 2007:187). Öncelikle sınıf soru ve yanıt grupları olmak üzere iki gruba ayrılır. Uygulamaya öncelikle tüm öğrencilere belli bir soru yöneltilerek başlanır. Ardından soru grubunun soruları, yanıt grubunun ise yanıtları hazırlamaları için 10-15 dakikalık bir süre verilir (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999: 87). Bu sürenin sonunda soru grubu sorularını yöneltir. Yanıt grubu da soruları yanıtlamaya çalışır. Eğer yanıt gelmiyorsa, soru grubu soruyu yanıtlayabilir. Gerektiğinde soru grubu yanıtlayan, yanıt grubu ise soran grup konumuna getirilebilir. Öğretmen, soruların yanıltıcı veya konu dışı olduğu durumlarda ve hep aynı öğrencinin soru sorduğu ya da yanıtladığı durumlarda müdahale edebilir. Anlatım yöntemine ait panel tekniği, bir tartışma tekniği olan zıt panelden farklıdır. Panel tekniğinde sınıf ikiye bölünmez, en az beş kişilik bir grup ve başkan seçilir. Başkan yönetimindeki bu grup belli bir konu

üzerinde düşüncelerini sunar. Konuşma bittikten sonra bu gruba diğer öğrenciler tarafından sorular yöneltilebilir.

Vızıltı grupları tekniğinin uygulanması için dört koşul ileri sürülmektedir (Sönmez, 2007b:226). Bu teknikte ilk koşul; öğrencilere kazandırılması hedeflenen bilişsel düzey hangisiyse ondan bir önceki düzeye öğrencilerin sahip olması gerektiğidir. Örnek vermek gerekirse; kavrama düzeyindeki hedefin kazandırılacağı konunun tartışılması için, öğrencilerin öncelikle bilgi düzeyindeki ilgili hedefi kazanmış olması şart görülmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere ikinci koşul, bu teknikte kazandırılması hedeflenen düzey en az kavrama düzeyi olacağıdır. Üçüncü koşul, sınıf mevcudunun 12’ den fazla olmamasıdır. Dördüncü koşul ise tartışma başlamadan önce öğrencilere konuyla ilgili bir konferans, panel, skeç ya da film sunulmasıdır. Vızıltı grupları tekniğinde, sınıf önce 22, 44, 66 gibi grup isimlerinden birine karar verir ve bu gruplara farklı sayılarca bölünür. Bu bölünme durumu belli bir kural izlemektedir. Şayet sınıf “22” grubuna bölünecekse her grupta 2’şer kişi olur ve grup konuyu ikişer dakika fısıltı halinde tartışır; şayet sınıf “66” grubuna bölünecekse her grupta 6’şar kişi olur ve grup konuyu altışar dakika tartışır. Öğrenciler belirlenen sürede konu hakkındaki düşüncelerini ve çözümlerini sunarlar. Öğretmen ya da seçilen bir kişi tarafından grupların düşünceleri, çözümler, buluşları bir araya getirilip, sınıfa anlatılır. Sınıf bu görüş hakkında tartışır ve bir karara varır. Karar öğretmen tarafından sınıfa sunulur. Şayet görüş doğru değilse öğretmen doğru çözümü vermez, ancak ipucu verebilir.

Açık oturum tekniğinde, farklı görüşlere sahip küçük bir öğrenci grubu tartışmacı grup olarak seçilir. Grup, bir başkan (öğretmen) yönetiminde toplumsal ya da düşünsel vb. içerikli bir konuyu sınıftaki diğer öğrenci kitleler karşısında tartışır (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999:88).

Büyük grup tartışması tekniğinde öğrenciler küçük gruplara bölünmez, sınıftaki tüm öğrencilerin tartışmaya katılması hedeflenir. Bunun için ideal olan sınıf mevcudunun 7-9 kişiden oluşmasıdır. Tartışmayı yönetecek kişinin de öğrenci olması gerekir. Ancak öğrencinin konuyu iyi bilmesi gerekir (Sönmez, 2007b:227). Bu sebeple öğrencilerin konuya hakim olmadığı durumlarda yönetim işini öğretmen yürütebilir. Bu tekniğin uygulanışı vızıltı grupları tekniğinin uygulanmasıyla benzer özellikler taşır. Başlangıçta yönetici tarafından sınıfa bir problem sunulur. Bu problemle ilgili soru sınıfa yöneltilir ve istekli öğrencilerin tartışmayı başlatması

istenir. Öğrenciler görüşlerini gerekçeleriyle belirtir. Yönetici herhangi bir görüş belirtmez, gerektiğinde açık uçlu sorularla tartışmaya açıklık getirir. Konu dağıldığında toparlayıcı bir takım ifadeler kullanır. Doğru görüşler olmadığı durumlarda, öğrencilere doğru cevapla ilgili ipucu verir. Tartışmanın sonunda özet yapar ve ulaşılan doğru görüş ve çözümleri vurgular.

Kartopu tekniğinde sınıfa öğretmen tarafından bir problem sunulur. Önce problemi bir öğrenci tek başına düşünür, sonra iki öğrenci bir araya gelerek problemi tartışır, daha sonra dörtlü, sekizli gruplarda da problem tartışılır ve bir karara varılır. Son aşamada gruplar görüşlerini sınıfa sunar ve süreç tamamlanır (Sönmez, 2007b:229; Kartopu tekniği, 2008).

Çember tekniği genellikle 10-15 öğrencinin çember şeklinde oturarak bir yönetici (öğretmen) ve görüşleri not eden yazıcı (öğrenci) eşliğinde tartıştığı bir tekniktir. Önceden hazırlanan sorular öğrencilere sunulur. Yanıtlar sekreter tarafından not edilir. Doğru yanıtlar alınmıyorsa, yönetici tarafından ipucu verilir. Her öğrencinin soruyu yanıtlaması için 1-2 dakika kadar süre verilir. Tartışmanın sonunda ulaşılan konuyla ilgili ana noktalar vurgulanır (Sönmez, 2007b:227).