Đşbirlikçi (Kubaşık) Öğretim Yöntemi

Öğrencilerin bir görev doğrultusunda işbirliği halinde, küçük gruplar şeklinde çalıştıkları yöntemdir. Đşbirlikçi öğrenme durumlarında, öğrenciler arasında olumlu bir bağ oluşur. Bu yöntemde öğrenciler hem bireysel hem de grup faydası için başarı kazanmayı hedeflerler. Öğretmen tüm öğrencilere çalışılacak konuyu verdiğinde, öğrenciler önce küçük gruplara ayrılır, daha sonra verilen ödevi eksiksizce anlayıp tamamlayana kadar hep birlikte çalışırlar (Saban, 2005a:186, Tok, 2008:178).

Öğretmenin görevleri arasında; öğretim amaçlarını belirlemek ve açıklamak, grup büyüklüğünü de dikkate alarak öğrencilere grup oluşturmada yardımcı olmak, oturma şeklinin düzenlenmesine yardımcı olmak, öğretim araç-gereçlerinin seçimine yardımcı olmak ve rollerin dağılımını sağlamak yer almaktadır. Bunun yanında öğretmen grup çalışmalarının etkili işlemesine yardımcı olur. Ayrıca öğretmen daha konuyu belirlerken öğrencilerin nasıl değerlendirileceğine de karar verir. Bunun için değerlendirme kriterleri belirler. Yani değerlendirme türü bakımından, sürecin önceden belirlenmiş kriterlere dayalı olarak değerlendirildiği “mutlak değerlendirmeyi” esas alır. Yöntemin faydalarını aşağıdaki gibi ifade etmek mümkündür (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999:127):

1. Grup içindeki birliktelikten sinerji doğar, böylece öğrencilerin motivasyonu artar.

2. Öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerine imkan sağlar.

3. Öğrencilerin birbirleriyle etkileşimleri sonucu, öğrencilerin hem zihin egzersizi yapmaları hem de çatışma yönetimi becerileri kazanması sağlanabilir.

4. Birbirlerine karşı pozitif düşünceler geliştirmelerini sağlar.

5. Öğrencilerin bir işe yaradıklarını düşünmelerini sağlar, böylece özgüvenlerinin artmasına neden olur.

6. Sosyal becerileri geliştirir, sınıftaki bireysel farklılıkların farkına varılmasını sağlar.

7. Öğrencilerin hem bireysel hem de grubun öğrenmelerinden sorumlu olduklarını bilerek sorumluluk duygusu geliştirmelerine yardımcı olur. 8. Bu süreçte bilginin kaynağı olarak sadece “öğretmen” düşünülmez.

devam durumlarını artırır.

10. Bu öğretim yönteminin maliyeti düşüktür.

Bu yöntemin uygulanmasında öğretmen ya da öğrenciler tarafından olumsuzluk yaratabilecek durumlar olmadığından, yöntemin herhangi bir olumsuz yönünün olmayacağı düşünülebilir. Đşbirlikçi (kubaşık) öğretim yönteminde kullanılabilecek teknikler öğrenci timleri, tartışma grubu, ayrılıp-birleşme ve takım-oyun-turnuva olarak sıralanabilmektedir. Bu teknikler şu şekildedir (Senemoğlu, 2005: 501);

Öğrenci timleri (Student Teams-Achievement Divisions) tekniği, Slavin tarafından geliştirilmiş olup altı aşamada uygulanır. Bu aşamalar şu şekildedir:

• Heterojen (Ayrışık) öğrenci gruplarının oluşturulması, • Öğrenme ünitesinin gruba verilmesi,

• Hangi grup çalışmalarının yapılacağının belirlenmesi,

• Grup çalışmasından sonra her öğrenciye test verilmesi ve bireysel olarak cevaplamalarının istenmesi,

• Öğrencilerin aldıkları puana göre başarı sırasına dizilmesi ve

• Bireysel başarılar sonucunda grubun topladığı puana göre en başarılı gruba ödül verilmesi. Ayrıca grubu oluşturan öğrencilerin grubun toplam puanına yaptıkları katkıya göre ödüllendirilmeleri sağlanmalı, böylelikle öğrencilerin grup içi dinamiği yükseltilerek güdülenmeleri sağlanmış olacaktır.

Tartışma grubu tekniği (Discussion Group), Sharan ve Lazarowitz (1978) tarafından geliştirilmiş olup, altı aşamada uygulanmaktadır. Bu aşamalar aşağıdaki gibidir:

• Tartışma konusunun seçilmesi ve ilgili grupların oluşturulması, • Öğrenme ünitesinin incelenmesi ve ne yapılacağının planlanması, • Okul içi ve okul dışındaki kaynaklardan yararlanılması,

• Sunulacak grup raporunun hazırlanması, • Grup raporunun sınıfa sunulması,

• Grup çalışmasının sınıf tartışmasına açılması ve değerlendirilmesi. Ayrılıp-Birleşme Tekniği (Jigsaw), Aranson ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir. Öğrenciler diğer tekniklerde olduğu gibi heterojen gruplara ayrılır.

Öğrenilecek konular grup üyesi kadar küçük parçalara ayrılır. Her gruptan birer üyenin katılmasıyla bu parçalardan birini hazırlamak üzere yeni gruplar oluşturulur. Yeni oluşturulan gruplar konunun kendilerine verilen kısmı üzerinde çalışırlar. Sonra her üye kendi grubuna dönerek kazandıkları bilgi ve becerileri grup arkadaşlarına öğretirler. Grup üyeleri tüm konuları öğrendikten sonra sınav yapılır ve sonuçlar bireysel olarak değerlendirilir.

Takım-Oyun-Turnuva Tekniği (Teams-Games-Tournament), De Vries ve Slavin tarafından geliştirilen bu tekniğe göre; öğrenciler 4-5 kişilik gruplara yetenek ve cinsiyetlerine göre dengeli ve heterojen olarak ayrılır. Grubun amacı turnuvada başarılı olmaktır. Öğretmen grup üyelerine hedef konuyu sunar ve turnuvadaki durumlara uygun çalışma malzemesi verir.

Tüm bu açıklamaların ışığında, işbirliğine dayalı öğrenme modelini ele almak gerekirse bu yöntemin bazı temel ilkeleri dikkat çekecektir. Bu temel ilkeler şöyle sıralanabilir:

• Gruplar en az iki, en çok beş ya da altı kişiden oluşur ve öğrenme bu küçük gruplar içinde gerçekleşir.

• Öğrenmede öğrencilerin grup içindeki etkileşimleri önemli rol oynar. • Öğrenciler arası yarışmadan ziyade, gruplar arası yarışma daha

önemlidir.

• Öğrencilerin başarıları ya da başarısızlıkları öğrencilerden çok gruplara aittir.

• Đşbirliğine dayalı öğrenme sınıftaki farklı yetenek ve kişilik özelliğine sahip öğrencileri bütünleştirir ve dostluk duygularını artırır.

• Bu öğrenme modeli ile öğrencilerin sadece bilişsel yönleri değil, duyuşsal ve sosyal yönleri de gelişir.

Đşbirliğine dayalı öğrenme süreci uygulanırken öğretmen rehber rolündedir. Ancak sürecin başlangıcından sonuna kadar öğretmenin dört önemli görevi bulunmaktadır. Bunlar;

1. Öğretim amaçlarını belirlemek, 2. Öğretim öncesi kararlar almak,

4. Grup çalışmalarının etkili olarak işlemesini sağlamaktır (Sönmez, 2007b:132).

Buradan da anlaşılacağı gibi, sınıfta bireysel farklılığın varlığı gerçeğinden hareketle öğretmenin sadece bir yöntemle ders işlemesi, etkin öğretimin sağlanması açısından eksik olabilmektedir. Yani öğretimin daha fazla yöntemle zenginleştirilmesi farklı becerilerin kazanılmasında etkili olabilmektedir. Bu araştırmanın odak noktası olan, öğretmenlerin derste kullandıkları öğretim yöntemlerinin öğrencilerin sahip olduğu öğrenme stilleri ile uygunluğunun, öneminden ve faydalarından bahseden çeşitli literatür çalışmaları aşağıdaki bölümde ele alınacaktır.

2.5. ÖĞRETMENLERĐNĐN DERSTE KULLANDIĞI ÖĞRETĐM

YÖNTEMLERĐNĐN ÖĞRENCĐLERĐN SAHĐP OLDUĞU ÖĞRENME