Tarımda Mazot Kullanımı

Cumhuriyetin ilanından bu yana tarım sektörü üretim miktarında belirleyici unsur olarak iĢgücü ön plana çıkarken, tarımda mekanizasyonun artması ile birlikte insan gücüyle yapılan ekim, gübreleme ve hasat, nakliye gibi iĢlemler tarımsal ekipmanlar vasıtasıyla yapılır hale gelmiĢ, bu sayede tarımda mazot kullanımı artmıĢtır. Tarımda mekanizasyonun artması ile iĢ gücünden tasarruf sağlanırken, makine ve ekipmanların sahip olduğu son teknoloji sayesinde gerek ekim aĢamasında gerek gübreleme- ilaçlama aĢamalarında optimum girdi kullanımı ve maksimum verimlilik sağlanabilmektedir. Bu sayede ilave mazot kullanımının üretim maliyetleri üzerindeki olumsuz etkisi dekar baĢına verimlilikte yaĢanan artıĢ ile telafi edilebilmektedir.

Tarımda makineleĢmenin ulaĢtığı seviyeleri göstermesi açısından 1998- 1999 yıllarında yaklaĢık 900.000 adet civarında olan traktör sayısının 2012 yılına gelindiğinde 1,1 milyon âdeti aĢması ve Türkiye’nin bu sayı ile en çok traktör kullanan ülkeler arasına girmesi çarpıcı bir örnektir.

77

Tablo 31: Mazotun Üretim Masrafları Ġçerisindeki Payı

Ürün Toplam Üretim Masrafları içinde Mazot masrafı (yüzde)

Ayçiçeği 16,44 Buğday 18,25 Pamuk 11,27 Mısır 12,93 Çeltik 9,49 Arpa 12,35 Kaynak:www.aeri.org.tr,(21.03.2010)

Tarımda mazot kullanımının toplam maliyetler içerisindeki payı üründen ürüne farklılık göstermekle birlikte ortalama yüzde 10 ile 20 arasında değiĢmektedir. Ayçiçeği yüze 16,44 ile en çok mazot masraf payı içeren ürünlerden biridir.

Mazot kullanımı gereklilik açısından gübre ve zirai ilaç gibi diğer girdilerden ayrılmaktadır. Diğer girdilere olan talep, sahip olunan gelir ve girdinin fiyatına göre değiĢim göstermekle birlikte mazotta böyle bir durum söz konusu değildir. Maliyeti ne olursa olsun üretimin her aĢamasında mazot vazgeçilmez bir gerekliliktir. Örnek olarak mazot kullanmadan ilaçlama yapmanız, gübre atmanız ya da ürettiğiniz ürünü nakletmeniz mümkün değildir. Bir diğer deyiĢle mazot, diğer girdilerin üretimde kullanılabilmeleri için gerekli ve zorunlu bir girdidir.

Grafik 10:Tarımda kullanılan mazot miktarındaki değiĢim

78

Mazot kullanımındaki ve fiyatındaki sürekli artıĢa paralel olarak tarımsal maliyetler içerisinde mazot payı her geçen gün artmaktadır. Tarımda kullanılan mazot miktarı incelendiğinde miktarın küçük dalgalanmalar ile birlikte sürekli olarak arttığı görülmektedir.

70’li yıllarda 1 milyon litrenin altında seyreden tarımda toplam mazot kullanımı 80’li yıllardan 90’lı yılların baĢlarına kadar sürekli yükselerek 2 milyon litreye ulaĢmıĢ, yükseliĢini 2000’li yıllarda da sürdürerek 2006 yılı itibariyle yıllık tüketim 3 milyon litreyi aĢmıĢtır. 2012 yılı itibariyle tarımda mazot tüketimi yaklaĢık 3,3 milyon litre olarak gerçekleĢmiĢtir.

Mazot fiyatlarının 2002 yılından 2012 yılına kadar olan değiĢimi incelendiğinde uluslararası petrol fiyatlarının bu dönem içerisinde pek çok artıĢ ve azalıĢ göstermesine rağmen, iç piyasa mazot fiyatlarının 2009 yılı haricinde sürekli artıĢ gösterdiği görülmekte olup 2012 yılı 2002 yılı ile mukayese edildiğinde mazot fiyatlarındaki artıĢ yüzde 252 seviyesine ulaĢmaktadır.

Tablo 32: Ortalama Mazot fiyatları

Yıl Ortalama Mazot Fiyatları TL/Lt 2002 yılına göre değiĢim(yüzde)

2002 1,10 - 2003 1,40 27 2004 1,55 41 2005 1,95 77 2006 2,22 102 2007 2,28 107 2008 2,82 159 2009 2,45 126 2010 2,97 172 2011 3,57 228 2012 3,84 252

79

Tablo 33: Dekar baĢına üretimde kullanılan mazot miktarları

Kaynak:TEAE hesaplamaları, 2010

2009 yılı TÜĠK kayıtlarında ürün gruplarına göre mazot tüketimi incelendiğinde ekim alanlarının geniĢliği nedeniyle en çok mazot kullanımının tahıl üretiminde olduğu, yağlı tohumlar ve endüstri ürünlerinin üretiminde kullanılan mazot tüketiminin ikinci, nadas arazileri hazırlamada kullanılan mazot tüketiminin ise üçüncü sırada yer aldığı görülmektedir.

Tablo 34: Ayçiçeği, Buğday, Çeltik, Pamuk, Mazot Pariteleri

2002 2008 2009 2010 2011 2012

Ayçiçek fiyatı desteklemeler dahil 0,62 1,13 1,08 2,69 1,46 1,64 Mazot fiyatı TL/Lt 1,10 2,83 2,47 2,95 3,57 3,84 Ayçiçeği/mazot 0,56 0,40 0,44 0,91 0,41 0,43 Buğday fiyatı desteklemeler dahil 0,30 0,58 0,59 0,66 0,73 0,81 Mazot fiyatı TL/Lt 1,10 2,83 2,47 2,95 3,57 3,84 Buğday/mazot 0,27 0,21 0,24 0,22 0,21 0,21 Çeltik fiyatı desteklemeler dahil 0,59 1,01 1,25 1,26 1,09 1,07 Mazot fiyatı TL/Lt 1,1 2,83 2,47 2,95 3,57 3,84 Çeltik/mazot 0,54 0,36 0,51 0,43 0,31 0,28 Pamuk fiyatı desteklemeler dahil 0,96 1,74 1,79 2,37 2,34 1,72 Mazot fiyatı TL/Lt 1,1 2,83 2,47 2,95 3,57 3,84 Pamuk/mazot 0,87 0,61 0,73 0,80 0,66 0,45

Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Ürün Adı 1 Dekar Üretimde Kullanılan Mazot

Buğday 6,54

Arpa 4,98

Pamuk 20,76

Çeltik 20,40

80

Seçili ürünlerin tamamının fiyatlarının mazot fiyatları ile olan pariteleri, diğer bir ifade ile 1 kg ürün karĢılığında alınabilecek mazot miktarı son on yıllık periyotta düĢmüĢtür. Çeltik ve pamuğun mazot karĢısında alım gücü yarıya yakın, ayçiçeği ve buğdayın ise yaklaĢık yüzde 27 azalmıĢtır.

5.3.Tohumluk

Bitkisel üretimde verim kayıplarının en önemli sebeplerinden biri zirai hastalıklar olup dayanıklı tohumların geliĢtirilmesi ile bu hastalıkların önlenmesi mümkün olabilecektir. Bu sebepten dolayı tohumculuk sektörüne yapılan yatırımlar ülke tarımı açısından büyük önem arz etmektedir.

Kaliteli tohum verimli bitkisel üretimin olmazsa olmaz koĢullarındandır. Son yıllarda tohum sektörü Türkiye’de büyük geliĢim göstermiĢ olup hem özel sektör hem de TĠGEM müdürlükleri vasıtasıyla kamu kesimi tarafından her yıl pek çok yeni tohum çeĢidi geliĢtirerek piyasaya sürülmektedir.

Kamu sektörünün tohum sektöründeki payı daha çok buğday arpa gibi tahıl grubu ürünler üzerinde yoğunlaĢırken, ayçiçeği tohumu, mısır, pamuk gibi tohum türlerinde büyük oranda özel sektör üretimi söz konusudur.

Özellikle son dönemlerde sertifikalı tohum kullanımının hükümetler tarafından desteklenmesi tohumculuk sektörünün geliĢiminde önemli rol oynamıĢtır.

81

Tablo 35: Ayçiçeği Yoğun Bölgelerde YetiĢtirilen Bazı Ürünlerin Tohumluk fiyatları

Yıl Ayçiçeği Buğday Mısır Pamuk Arpa Çeltik 2002 9,30 0,41 1,70 2,10 0,32 1,00 2003 11,75 0,54 1,85 2,30 0,35 1,10 2004 15,50 0,48 4,00 3,00 0,43 1,40 2005 17,00 0,51 7,50 3,00 0,42 1,75 2006 17,00 0,65 12,00 3,00 0,49 1,85 2007 20,41 0,80 12,00 3,00 0,61 1,85 2008 23,20 0,95 14,00 3,75 0,82 2,00 2009 26.00 0,85 13,00 4,00 0,60 1,85 2010 24,25 1,01 10,13 4,00 0,70 1,90 2011 22,50 1,12 13,00 6,00 0,85 2,15 2012 30,88 1,12 15,80 6,20 0,92 2,00 Kaynak:Bügem,2014

Son 10 yıldaki tohum fiyatlarındaki artıĢların gösterildiği tablo değerlendirildiğinde ayçiçeğinde 2002 yılında kilo baĢına 9,30 TL olan tohumluk fiyatlarının, 2012 yılına gelindiğinde 30,88 TL/KG olarak yüzde 232 arttığı görülmektedir. Aynı dönemde ayçiçeği tohumluğu yanı sıra buğday, arpa, çeltik, mısır gibi tohumların fiyatlarının da yüksek oranda arttığı görülmektedir.