Tam Zamanında Üretim Sistemi ve Değişim Mühendisliği

Tam Zamanında Üretim Sistemi, Japonlar tarafından 2.Dünya Savaşından sonra uygulamaya başlanmış bir sistemdir. Tam Zamanında Üretim Sistemi, Japonların o dönemde ekonomik durumlarının" kötü olması ve ellerinde kalan olanaklarla neler ya- pabileceklerini düşünmeleri sonucunda buldukları bir sistemdir. Bu uygulama sahip ol- duğu karakteristik özellikler bakımından sadece Japon medeniyetinin uygulayabileceği bir sistemdir. Bu uygulamaya göre işletme içerisindeki verimliliğin arttırılması için bazı ilkelerin benimsenmesi gerekir

Sıfır stokla üretim önemlidir. Sıfır stokla üretim, işletmenin hiç stok biriktirme- den üretimini tamamlaması ve yine hiç stok biriktirmeden tüketiciye ürününü dağıtılma- sı anlamına gelmektedir. Sıfır stokla çalışan bir işletmede, ne hammadde olarak ne yan mamul olarak ne de mamul olarak hiçbir şekilde stok tutulmamaktadır. İşletme hammaddeyi hemen alıp üretime sokmakta ve süreç içerisindeki birimler arasında da stok biriktirmemektedir. Böylece, stok bulundurmakla katlanılacak depolama, eski- me vb maliyetlere katlanmamaktadır.

Sıfır hata en büyük amaçlardan biri olmalıdır. Sıfır hata, işletme içerinde ü- retim sırasında olabilecek hatların sıfırlanmasıdır. Böylece kontrol yapılarak bazı mali- yetlerden de kurtulunmaktadır. Sıfır hata üretim sırasında gerçekleşecek olan en küçük bir hataya bile katlanılmamasıdır. Üretim kesinlikle hatasız yapılacaktır Böylece, hata yapılarak kaybedilen zaman ve ürün maliyeti ortadan kaldırılacaktır. Aynı zamanda, hatasız üretim kaliteyi de arttıracaktır. Çünkü, en iyi biçimde ürün üretilerek müşteriye sunulacak ve en yüksek tatmin sağlanacaktır.

İşletme içerindeki üretim sürecinde Sürekli İyileştirme söz konusudur. Sürekli İyileştirme, işletme içerindeki süreçlerde sürekli olarak bir yenileme anlamına gelmek- tedir. Bu yenilemenin kapsamı, süreçlerde meydana gelen hataları bularak bunların orta- dan kaldırılması için neler yapılabileceğini araştırmak ve sürekli bir iyileştirme sağlamak- tır. Ancak bu şekilde sıfır hataya ulaşılabilir. Eğer herhangi bir aşamada bir aksaklık keşfedilirse bu hata anında araştırılacak ve hemen düzeltilecektir.

Hatta böyle bir hatanın bir daha olmaması için gerekli koşullar hemen sağlana- caktır. Böyle bir uygulama, ilk bakışta çok maliyetli gibi görünebilir. Halbuki, böyle bir hatanın ortadan kaldırılmaması halinde katlanılacak olan maliyet çok daha yüksek- tir. Bu nedenle, sürekli iyileştirme ilk aşamada çok yüksek maliyetler içerirken uzun dönemde maliyetlerin çoğunun sıfırlanmasını ve verimli üretimi sağlamaktadır. Sonuçta da kalite giderek yükselmemektedir.

Tam zamanında üretim sistemini kullanan bir işletmede, makine hazırlık süre- lerinin minimizasyonu söz konusudur. Bunun anlamı, işletme içerisindeki süreçlerde kullanılan makinelerden mümkün olduğunca seri bir üretim sağlanmasıdır. Eğer bu sağlanamazsa, stoklar artacaktır. Sürenin uzaması, işletme süreçlerinde hataların çoğal- masına da sebep olacaktır. Böylece, tam zamanında üretim sistemlerinin en önemli koşul- ları yerine getirilmemiş olacaktır. Tam zamanında üretim, sistemini Japonların başa- rılı bir şekilde uygulamasının sebebi, Japonya'nın dağlık bir alan olması ve fabri- kalara kalan yerlerin küçük olması sebebiyle üretim süreçlerinde makineler arasındaki geçen sürenin uzun olmamasıdır.

İşletme elemanlarının çok fonksiyonlu olmasını savunan Tam Zamanında Ü- retim sistemi, esnek üretim yapan makineleri de desteklemektedir. Elemanların çok

fonksiyonlu olması demek; işletme içerindeki süreçlerde kararların çabuk alınması ve uygulamaya konulması bu şekilde zaman kaybedilmemesi anlamına gelmektedir. Süreç- lerde kullanılan makineler esnek olmalıdır. Böylece üretim sırasında karşılaşılan bek- lenmeyen bir sorun olursa, üretim durmadan devam ettirilebilmelidir. Çok fonksiyonlu işgücü sayesinde işletme içerisinde çalışanlara büyük görevler verilerek, onların tat- mini sağlanırken kısa zamanda üretim yapılması ve üretimdeki hataların azaltılması söz konusudur. Üretim, esnek makineler sayesinde aynı ürün ailesinden bir diğerine kolay- lıkla kaydırılabilecek şekilde tasarlanmıştır.

Tam Zamanında Üretim sisteminde amaç, ürün ya da süreçte sürekli İyileştirme- ler yapma çabasının yerleştirilmesidir. Özellikle de envanter düzeylerinin azaltılması, Japonlar için sürekli bir amaç olarak benimsenmiştir. Japon yöneticiler envanterlerini ka- yalarla dolu bir göldeki suya benzetirler. Envanterler suyun kayaları saklaması gibi, iş- letmedeki problemleri gizlerler. Envanterler sistemli olarak azaltıldığında , esas prob- lemler su yüzüne çıkmaya başlar ve bu problemlerin çözümlenmesi mümkün olur. Böy- le bir yaklaşımın uygulanabilmesi için, çok disiplinli bir yönetim gereklidir.40

Tam Zamanında Üretim sistemi, sürekli olarak iyileştirmeyi savunurken bu iyileştirmelerin küçük küçük olmasını savunmaktadır Yani işletme içerindeki yenilik- ler, küçük, küçük ve sürekli olarak yapılmalıdır. Böylece, daha az maliyetle iyi sonuç- ların elde edilmesi sağlanacaktır. Halbuki Değişim Mühendisliği, baştan sona bir anda yapılacak büyük bir değişimi savunmaktadır. Burada tanımlanan değişim, işletmenin süreçlerinde birçok şeyin başlatan yaratılması anlamına gelmektedir. Böyle bir değişi- min gerçekleştirilmesi Tam Zamanında Üretimdeki değişim ve iyileştirmeye oranla çok daha maliyetlidir.

Değişim Mühendisliği , dünyadaki litaretürlerde incelendiğinde görüleceği üzere işletmelerin uyguladıkları Tam Zamanında Üretim sistemine karşı çıkartılan bir al- ternatif uygulamadır. Japonların uyguladıkları Tam Zamanında Üretim uygulaması, ka- rakteristik özellikler bakımından daha çok Japonların uygulayabilecekleri bir yaklaşım- dır. Çünkü işletme çalışanlarının işlerine çok bağlı olduklarını verimli üretim için her

40 _{Nesime ACAR ; Üretim Planlaması: Yöntem ve Uygulamaları ,Mili Prodüktivite Merkezi Ya-}

şekilde çalışacaklarını ve bundan memnuniyet duyacaklarını savunmaktadır. Halbuki bu koşul, dünyadaki birçok ülke için geçerli değildir. Aynı zamanda yukarıda da be- lirtildiği gibi işletmelerin binalarının yerleşimi açısından küçük yerler olması işletmenin makineleri arasındaki süreyi sıkışık yerleştirme koşulları sebebiyle zaten azaltmaktadır. Bunlara karşın Değişim Mühendisliği uygulaması hemen hemen her yerde gerçekleştiri- lebilir. Çünkü bu tip karakteristik özelliklere sahip değildir.

Tam Zamanında Üretim sistemi, çok fazla teknoloji(otomasyon) kullanmamakta- dır. Buna karşın, Değişim Mühendisliği değişimin büyük bir teknoloji değişimi ile ancak mümkün olabileceğini savunmaktadır

2.7. Bilişim Teknolojisi Kavramı, Önemi Ve Değişim Mühendisliği İle İlişkisi