Pomak Türkleri ve Müslüman Romanları Türk Azınlıktan Koparma Çalışmaları Koparma Çalışmaları

Devlet yetkilileri dağlık bölge köylerinde yaşayan ve Azınlığın 1/3’ünü oluşturan “Pomak Türkleri”ni uzun yıllar izole bir yaşama mahkum etmiştir. Bölgede 1949 yılında ilan etmiş olduğu “Yasak Bölge” uygulamasını 1995 yılına kadar sürdürerek diğer bölge halkıyla olan temaslarını asgariye indirmiştir adeta “Açıkhava Hapishanesinde” yaşayan ayrı bir toplum konuma getirmiştir. Bölgeye Türkiye’de eğitim almış öğretmen ve kontenjan öğretmeni girişine izin vermemiş, bunun yanında Yunanlı öğretmenler aracılığıyla halka sürekli olarak Türk olmadıkları, Osmanlı İmparatorluğu döneminde zorla Müslümanlaştırıldıkları fikri empoze edilmiş ve bu konuda yazılmış eserler dağıtılmıştır. Pomak Türklerinin yanı sıra Batı Trakya Türk Azınlığının bir parçası olan Müslüman Romanlar da asimilasyon faaliyetleri çerçevesinde ihmal edilmemiştir. Bu konu TEK toplantılarında sıkılıkla dile getirilmiştir. Gümülcine etrafına yerleşiklerin büyük çoğunluğu Müslüman Romanlardan oluşan “Alankuyu” veya “Teneke Mahalle” olarak anılan yerleşim biriminde yaşayan Romanları asimile etmeye yönelik icraatlarda da bulunulmuştur. Uygulanan asimilasyon, ayrıştırma politikaları bölge halkının eğitim ve kültür yönünden belki geri kalmasına neden olmuş, ancak 1923’ten beri azınlığı bir arada tutan en güçlü unsurlar olan “Din” ve “Etnik köken” bilinci yok edilememiştir. 1983 yılına kadar genellikle yalnızca Pomak Türkleri için politikalar uygulanmış Müslüman Romanlarla pek uğraşılmamıştır. Azınlığın Roman unsuru gizli komite toplantıları dışında, aleni olarak ilk kez Yunanlı Avrupa Parlamenteri K. Gondikas’ın, Parlamentonun “Legal Affairs Comittee”sine sunmuş olduğu “WORKING DOCUMENT” on the Motion for Resolution No.1-1362/82 by Mr. J. Taylor and Mr. Ian Paisley on the situation in Western Thrace” başlıklı raporda yer almıştır. Gondikas, raporun “B-THE HISTORICAL BACKGROUND” bölümünün 2. maddesinde “Batı Trakya’da toplam 109.000 Yunan vatandaşı Müslüman bulunduğu, bunların 60.000’inin Türk soylu, 37.000’inin Pomak ve 12.000’inin Roman olduğu ifade edilmektedir. Bu raporun

Yunan toplu iletişim araçlarında yayınlanmasından sonra tüm Yunanlı yetkililer, Yunan makamları ve hatta sıradan Yunan vatandaşları bunu adeta bir slogan olarak benimseyip, her ortamda ve her fırsatta Azınlığın üç etnik unsurdan oluştuğunu ifade etmeye başlamışlardır.

Müslüman Romanların Asimile Edilmesi için Getirilen Uygulamalar

Yunan kaynaklarına göre ilk Çingene Derneği “Yunan Çingeneleri Panhellenik Kültür Derneği” ismi ile 1939 yılında Atina’nın Agia Varvara semtinde kurulmuştur. “Foni ton Tsinganon”²⁵⁰ isimli ilk gazete de Sofia Stavrou isimli bir Roman kadın tarafından 1978 yılında yayınlanmıştır.

Yunan yönetimi Romanlarla, özellikle göçebe olarak yaşayan ve mevsimlik işlere göre sık sık yer değiştiren Romanlarla ciddi olarak 1996 yılından sonra ilgilenmeye başlamıştır. Görünürde Romanları yaşadıkları sefil hayattan ve gayrı sıhhi ortamdan kurtarıp Yunan toplumuna entegre olmalarını sağlamak üzere bir Başbakanlık Genelgesi yayınlanmıştır²⁵¹. Bu genelge uyarınca İçişleri, Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanının Koordinasyonu altında Bakanlıklar arası bir Komisyon oluşturulmuştur. Bu Komisyonda: Başbakanlık Ofisinden bir temsilci, İçişleri, Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı, Milli Ekonomi Bakanlığı, Çevre ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Milli Eğitim ve Dinişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığı, Sağlık ve Sosyal Dayanışma Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, Yeni Nesil Bakanlığı, Halkın Kültürünü Geliştirme Genel Sekreterliği, Ekonomi Bakanlığı Genel Sekreterliği, Atletizm Genel Sekreterliği temsilcileri yer almaktadır.

1- Bu Komisyonun amacı Romanlara yeni konutlar inşa etmek, mevcut konutların altyapı hizmetlerini geliştirmek, çevre düzenlemesi yapmak, Roman çocuklarının eğitimini sağlamak, mesleki formasyon kazandırmak, istihdam yaratmak, sosyal koruma sağlamak ve yetişkinleri eğitmeye yönelik çalışmalar yapmaktır.

250 Çingenelerin Sesi Gazetesi 1978 yılında yayınlanmıştır.

251 Resmi Gazete, Sayı 224/Α/08.10.2001- Ν. 2946/2001.

Bakanlıklar kendi yetki alanlarına giren konularda gerekli projeler hazırlayıp Romanları çağdaş bir yaşama kavuşturmak ve Yunan toplumuna entegre olmaları misyonunu yüklenmiştir. Bu konuda ilk icraatı Sağlık ve Sosyal Dayanışma Bakanlığı yapmıştır.

Öncelikle Yunanistan çapında 38 Sosyal Sağlık Merkezi kurmuştur. Bunlar arasında Dedeağaç, Kumçiftliği, İskeçe, Kavaklı, Gümülcine ve Şapçı Belediyeleri merkezleri de bulunmaktadır. Bu merkezler öncelikle seyyar birimler aracılığıyla Romanların yaşam bölgelerine giderek çocukları aşılamışlar, tedaviye ihtiyacı olan Romanları hastanelere sevk etmişlerdir. Diğer bakanlıklar da kendi yetkileri ve olanakları çerçevesinde bu seferberliğe katılmışlardır. Avrupa Birliği 2000 yılında “Join-in-Mainstreaming of Equality and Non-discrimination” isimli bir fon oluşturmuştur. Bu fonun iki temel amacı bulunmaktadır:

- Bireylerin ırk ve milli kökenine bakılmaksızın eşit muameleye tabi tutulmalarını sağlama ilkesi,

- İstihdam ve çalışmada eşit muameleye tabi tutulmaları konusunda çerçeve oluşturmak ilkesi.

2- Yunan yönetimi Avrupa Birliği’nin Romanlar ve hassas toplum gruplarına yönelik bu çalışmalarından sonra Avrupa müktesebatına uyum sağlamak için 2005 yılında 3304 sayılı yasayı çıkarmıştır. “Irk, etnik köken, din, farklı inanç, özürlü, yaşlı ve eşcinsellere eşit muamele uygulanır” isimli bu yasa her ne kadar tüm Yunan vatandaşlarına yönelik olsa da, kamu kurumlarında ve özel sektörde istihdam yönünden genellikle Pontuslulara ve Hristiyan-Ortodoks Romanlara uygulanmıştır. Batı Trakya Türk Azınlığının bir parçası olan Müslüman Romanlar, birkaç banka memuriyeti ve belediyelerde temizlik işçiliği dışında, bundan yararlandırılmamıştır.

Avrupa Birliği’nin Romanların iskan edilmesi ve mesken sahibi olmalarına yönelik programından da yararlanılmıştır. Ulusal kaynaklardan ve Avrupa Birliği’nden sağlanan yardımla 308.144.000 Euro tutarında bir fon oluşturulmuştur. “Elen Romanların İskan Edilmesi” isimli bu program uyarınca Yunanistan’da çadır içinde, barakalarda ve bir meskende bulunması gereken şartlardan yoksun konutlarda yaşayan

yaklaşık 9000 aile bu fondan kredi alarak yararlanmıştır. 22 yıl geri ödemeli ve Yunan Devletinin garantisi altında verilen bu krediler iki kategoride verilmiştir:

1- Yeni ev inşa etmek, satın almak, yarıda kalmış inşaatı tamamlamak veya mevcut konutu tamir etmek isteyenlere 60.000 Euro

2- Yalnızca ev arsası satın almak isteyenlere 30.000 Euro

Krediler bireysel olarak verildiği gibi, kredi alanların talebi doğrultusunda Yerel Yönetimlere de verilmiştir. Yerel yönetimler belediye, nahiye, devlet veya devlete bağlı diğer kurumların bağışlamış olduğu arsalar üzerine veya özel sektörden satın alınan arsalara “Organize Toplu Konutlar” inşa etmişler ve hak sahiplerine kura ile dağıtmışlardır. Bu işin koordinatörlüğünü İçişleri, Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı üstlenmiştir. Belediyeler, nahiyeler ve bankalar arasında koordinasyonu bu bakanlık yürütmüştür. Hak sahipleri adına yerel yönetimlere verilen krediler için 28807 KYA sayılı kararla²⁵² inşa edilecek toplu konutlara en az 85 metrekare net yerleşim alanı inşa etmek zorunluluğu getirilmiştir. Konut kredisi için belediyelere gönderilen belgeler aşağıdaki gibidir:

“ÇİNGENELERE VERİLECEK KONUT KREDİLERİ Süresi : 30.06.2006

Gerekli Belgeler : Konut Kredisi talebinde bulanacak kişilerin kayıtlı oldukları :

Belediye veya Nahiye İdaresinden aşağıdaki belgeleri almaları gerekmektedir:

 Aile Bireylerini Gösterir Nüfus Kayıt Örneği

 Sürekli İkamet Yerlerini Gösterir Onay Belgesi

Yetkili Vergi Dairesinden aşağıdaki belgeleri almaları gerekmektedir:

 Son Vergi Beyannamesinin onaylı fotokopisini

252 Resmi Gazete: Sayı 812/8/01.06.2004.

(Ailenin net yıllık gelirisin 3000 – 12.000 Euro + her çocuk için 1600 Euro olması gerekmektedir.)

 2006 yılına ait E1 Beyannamesi

 2006 veya 2005 yılına ait E9 Beyannamesi

Belediyelerin Vatandaşa Hizmet Birimlerinden aşağıdaki belgeleri almaları gerekmektedir:

 Kimlik Kartının onaylı fotokopisi

 Kredi talebinde bulunacak kişinin uygun konut veya inşaatı bitmiş konut sahibi olmadığına dair sunacak olduğu Sorumluluk Beyannamesi

 İçişleri Bakanlığının örneği aşağıda sunulmuş olan dilekçesi”

Bu duyuru Belediyelerin ve Nahiyelerin ilan tahtalarına asılmış, basın yoluyla halka duyurulmuştur.

Bunu takiben İçişleri, Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı Belediye ve Nahiyelere bir yazı göndermiştir.²⁵³ İçişleri-Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı bunu takiben Yunanistan Milli Bankası (National Bank) Emlak Kredi Müdürlüğüne de başka bir yazı göndermiştir.²⁵⁴

İçişleri-Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı daha sonra tüm belediye ve nahiyelere, bir başka yazı daha göndermiş ve bu yazıyı Başbakanın Bürosuna, Ülkedeki Tüm Bölge Genel Sekterliklerine, ülkedeki tüm valiliklere, Ekonomi Bakanlığına, Yunanistan Bankalar Birliğine, Yunanistan Belediyeler ve Nahiyeler Birliğine, Romanlar Örgütüne, tüm derneklere ayrıca tebliğ etmiştir.²⁵⁵ İçişleri-Kamu Yönetimi ve Adem-i Merkeziyet Bakanlığı tarafından gönderilen belgeler Belediye ve Nahiyelere ulaştıktan sonra gerekli duyurular yapılmış ve kredi almak isteyenler bir dilekçe doldurarak belediye ve nahiyelere sunmuştur.²⁵⁶ Bu başvurular bireysel olduğu gibi, bazı belediyeler ve nahiyeler tarafından toplu konut yapımı için

253 Yazının Türkçe tercümesi için Bkz Ek 26.

254 Yazının Türkçe tercümesi için Bkz Ek 27.

255 Yazının Türkçe tercümesi için Bkz. Ek 28.

256 Dilekçe örneği için Bkz. Ek 29.

toplu girişimler de yapılmış ve kediler topluca belediye veya nahiyeye verilmiştir.

Örneğin Dimetoka, Kumçiftliği ve Kavaklı Belediyeleri Toplu Konut yapımı için arsa tahsis etmişlerdir ve kredileri topluca alma talebinde bulunmuşlardır.

Dimetoka Belediyesi tarihi sur kalıntıları arasında, son derece ilkel şartlar altında yaşayan Müslüman Romanları buradan uzaklaştırabilmek için şehir stadının kuzeyinde geniş bir alan tahsis etmiş ve bunun üzerine büyük ve küçük kategoride 50 adet konut inşa etmiştir. 2 nüfuslu ailelere 16 adet küçük konut, 3.4.5 ve üzerine aileler için 36 adet büyük konut inşa edilmiş ve hak sahiplerine kura ile dağıtılmıştır.

Kumçiftliği Belediyesi çeşitli barakalarda yaşayan Müslüman Romanlar adına almış olduğu toplu konut kredisi ile kentin kuzey kesimine 12 dairelik konutlar inşa etmiş kredi sahibi Romanları bu yeni evlere yerleştirmiştir.

Kavaklı belediyesi de Melikli, Nuhçalı, Ortakışla ve Eski Kalanca köylerinde ikamet eden toplam 102 dilekçe sahibi adına toplu kredi almak istemiştir. Başvuru sahiplerinin büyük çoğunluğunu Melikli köyünde yerleşik Romanlar oluşturmuştur.

Ancak, Nuhçalı, Ortakışla ve Kalanca köylerinden başvuranların tümü Müslüman-Türk vatandaşlardır. Çünkü bu köylerde Müslüman Roman bulunmamaktadır. Kavaklı Belediyesi toplu konut inşa edebilmek için Melikli köyü yakınında bulunan, belediyeye ait, 80 dönüm araziyi bu iş için tahsis etmiştir. Ancak, Belediye Meclisinde bulunan Türk meclis üyeleri verilecek olan kredinin “Çingenelere Yönelik Kredi”

olduğunu köylülere duyurunca, başvuran Türklerin büyük çoğunluğu % 90’ı Belediyeye giderek başvuru dilekçelerini geri almışlar ve kredi almaktan vazgeçmişlerdir. Böylece Kavaklı Belediyesi toplu konut projesi gerçekleşememiştir.

Toplu konut için tahsis edilmiş olan arazi halen boş durmaktadır.

Gümülcine Belediyesi kentin doğu kesiminde bulunan ve tamamen Romanların yaşadığı Alankuyu Mahallesini Tuzcuköy yakınına kaldırmak için yıllar önce çalışma başlatmış ve bu iş için büyük çoğunluğu Türklere ait 75-80 dönüm arazi zorunlu kamulaştırmaya tabi tutulmuştur. Belediye 2011 yılında sağlamış olduğu ödenekle

kamulaştırılan arazilerin bedelini ödemeye başlamıştır. Tazminat ödemeleri sona erdiğinde arazi parsellenip, konut inşa edilmek üzere Alankuyu sakinlerine devredilecektir. Ancak, bazı aileler almış oldukları konut kredisini başka amaçlarla kullanmışlardır.

Gümülcine’nin kuzey batı kesiminde bulunan Kalkanca mahallesinde yaşayan Müslüman Romanlardan kredi başvurusunda bulunanların sayısı çok azdır. Mahalleye Alankuyu’dan göç edip gelen bazı aileler “Çingene Konut Kredisi” için başvurmuştur.

Bunların çoğu Gümülcine’nin kenar mahallelerinden veya Gümülcine’ye yakın köylerden harabe durumunda olan evler satın almışlar ve sözde bunları tamir etmek üzere kredi talebinde bulunmuşlardır. 60.000 Euro’luk krediyi alabilmek için bazıları 10 bin veya 20 bin Euro’ya satın aldıkları bu evleri, satıcı ile anlaşarak, 50-60 bin Euro değerinde göstererek 60.000 Euro’luk krediyi almışlar, ancak bu parayı tamamen kişisel ihtiyaçlarına harcamışlardır.

Dilekçeyi Rodop İli Karacaoğlan Rum Mahallesinde ikamet eden Hıristiyan-Ortodoks Romanlar ile İskeçe İli İnhanlı köyünde yerleşik Hıristiyan Hıristiyan-Ortodoks Romanların büyük bölümü imzalamış ve bireysel kredi alarak yeni evler inşa etmişlerdir. Ülkenin iç kesimlerinde yaşayan Hıristiyan-Ortodoks Romanların büyük bölümü bu krediden yararlanıp yeni konut sahibi olmuşlardır. Avrupa Birliği fonlarından ve ulusal fonlardan sağlanmış olan ve 9000 aileyi konuta kavuşturmayı öngören 308.144.000 Euro’luk Konut Kredisinden yararlanabilen Müslüman Romanların sayısı yok denecek kadar azdır. Batı Trakya Türk Azınlığının bir parçası olan ve Lozan Barış Antlaşması’ndan bu yana Müslümün-Türk Azınlık bireyleri ile bir arada yaşayan Müslüman Romanların büyük bölümü bu krediden yararlanamamıştır:

Rodop İli - Gümülcine Belediyesi

1- Kalkanca Mahallesi: Gümülcine’nin merkezinde yaşarken 1937 yılında zorunlu olarak Kalkanca denilen bölgeye göç ettirilmişlerdir. Gümülcine Belediyesi’nin

tahsis etmiş olduğu arsalar üzerine kendi imkanları ile ilkel evler inşa etmişler ve zamanla bu evleri tamir ve tadil ederek bugünkü konuma getirmişlerdir. Gümülcine Belediyesi bugüne kadar Müslüman Romanlara arsaların tapusunu vermemiştir. Bu nedenle Kalkancalı Müslümanlar evlerini ipotek edip banka kredilerinden yararlanamamaktadır. 2011 nüfus sayımına göre mahallede 1707 kişi yaşamaktadır.

Mahalle sakinlerinin ifadesine göre rakam 2500 kişidir. Kalkancalı halk tüm Batı Trakya Türk halkı gibi mübadele dışı bırakılmış bir toplumdur ve Başkonsolosluk Etabli Defterlerinde kayıtlıdır. Kalkanca mahallesinde mevcut Cami ve Okul Gümülcine Vakıflar İdaresine bağlı olup tüm giderleri Vakıflar İdaresi tarafından karşılanmaktadır.

Mahallede görevli İmam maaşını Vakıflar İdaresinden almaktadır. Kalkanca halkı ölülerini Postuboş (Poşpoş) Mahallesi mezarlığına defnetmektedir. Mahallede Çingene Konut Kredisinden yararlanan yalnızca 8-10 aile olmuştur. Alankuyu Mahallesinden gelip buraya yerleşen bu aileler almış oldukları konut kredisini yeni ev inşa etmek yerine kişisel ve ailevi ihtiyaçları için kullanmışlardır.

2- Alankuyu Mahallesi: Mübade yıllarında mahallede yalnızca 25-30 aile