Türkiye İş Kurumu

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili kuruluşu olan Türkiye İş Kurumunun (İşkur) personel seçimi ile ilgili görevi 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde şu şekilde geçmektedir (4 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2018):

“İşçi isteme ve iş aramanın düzene bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak, işgücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli işler için uygun işgücü bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmek, istihdamında güçlük çekilen işgücü ile işyerlerinin yasal olarak çalıştırmak zorunda oldukları işgücünün istihdamlarına katkıda bulunmak, özel istihdam bürolarına ilişkin Kuruma verilen görevleri yerine getirmek, işverenlerin yurt dışında kendi iş ve faaliyetlerinde çalıştıracağı işçileri temin etmesi ile tarım işlerinde ücretli iş ve işçi bulma aracılığına izin verilmesine ve kaldırılmasına ilişkin işlemleri yapmak.”

İşkur’un hizmet birimleri arasında yer alan İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı da bu görev doğrultusunda işgücü talebi ve iş aramanın düzene bağlanması ile istihdamda özel politika gerektiren grupların istihdamlarına yönelik çalışmalar yapmakta veya yaptırmakta; işgücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmesi ile işgücü talepleri için elverişli işçiler bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmekte ve işverenlere yönelik hizmetler sunmaktadır (4 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2018).

Bu bağlamda İşkur, iş ve işçi arayanların başvurduğu bir kurum olup, işgücü piyasasında iş ve işçi bulmaya, diğer bir ifadeyle işçilerin vasıflarına uygun işleri bulmalarına ve işverenlerin de işlerine uygun vasıfta işçileri bulmalarına aracılık etmektedir (İŞKUR-Tarihçe, 2019). Bu doğrultuda işverenlerin açık işlerini alma ve ilan etme, işe yönlendirme, yurtiçi ve yurtdışı işe yerleştirme hizmetleri İşkur’un sunmuş olduğu temel hizmetler arasında yer almaktadır (Çavdar, 2016, s. 18).

İş arayanlar tarafından İşkur’un web sitesi üzerinden sisteme kayıt olunabilmekte, özgeçmiş oluşturularak iş ilanlarına başvuru ve başvuru takibi yapılabilmektedir.

Sistemde ayrıca Mesleki Yönelim Bataryası bulunmaktadır. Bu bataryanın amacı kişilerin ilgilerini, yönelimlerini ve becerilerini fark ederek geliştirmelerini destekleyerek mesleki alternatiflerine göre tercihlerini netleştirmelerine yardımcı olmak olup, bu sayede kişilerin farklı meslekler ile kendi kişisel özelliklerini tanımaları ve kendileri için en uygun mesleği bulabilmeleri hedeflenmektedir. Mesleki Yönelim Bataryası üç farklı testten oluşmakta olup, bunlar Genel Yetenek, Mesleki Eğilim ve Mesleki Kişilik testleridir. Kişiler bu testleri uyguladıktan sonra sonuçlarını İşkur İş ve Meslek Danışmanlarıyla birlikte değerlendirerek seçecekleri meslek, gidecekleri mesleki eğitim ve çalışacakları işlerle ile ilgili gerçekçi kararlar alabilmektedirler (T.C. Trakya Üniversitesi-Kariyer Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2019; İŞKUR e-Şube, 2019).

Özgeçmiş kaydetme, mesleki yönelim bataryasını uygulama, yurtiçi ve yurtdışı iş ilanlarını arama, kişisel bilgiler ile eşleşen iş ilanlarına başvuru yapma işlemleri iş arayanlar tarafından İşkur sistemi üzerinde gerçekleştirilebilen işlemlerden bazılarıdır (İŞKUR e-Şube, 2019).

İş arayan olarak İşkur’a başvuranlarda birtakım şartlar aranmakta olup, bunlar (Aksoy, 2017, s. 23):

 14 yaşını doldurmuş olmak,

 T.C. kimlik numarasına, yabancılar için İçişleri Bakanlığı tarafından verilen yabancı kimlik numarasına sahip olmak,

 Engelliler için “Sağlık Kurulu Raporu” na, eski hükümlüler için “Durum Bildirme Formu” na, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar için

“Sağlık Kurulu Raporu” ve “Komutanlık Yazısı” na, öncelik hakkına sahip olanlar için de bu durumlarını belirtir belgelerden birine sahip olmak

şartlarıdır.

İşveren olarak ise İşkur hizmetlerinden yararlanabilmek için internet üzerinden ya da şahsen İşkur İl Müdürlükleri ile Hizmet Merkezlerine başvurarak kayıt olunması gerekmektedir. Bu sayede işverenler işgücü taleplerini doğrudan İşkur sistemine kayıt edebildikleri gibi her türlü iletişim kanallarını (araçlarını) kullanmak suretiyle İşkur’a ileterek İşkur İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri personeli aracılığıyla da işgücü taleplerinin açılmasını sağlayabilmektedirler. İşkur işverenlere yönelik birçok hizmet sunmakta olup, bu hizmetlerden personel seçimi ile ilgili olanlar genel olarak işe yerleştirmede aracılık, açık işleri (işveren tarafından talep edilen işgücünü) alma ve ilan etme ile aday ön seçimi/elemesi ve uygun adayların işverene yönlendirilmesi hizmetleridir (Çavdar, 2016, s. 17-23).

Kamu kurum ve kuruluşları, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesi gereğince işçi ihtiyaçlarını, iş kolu, meslek pozisyonu, öğrenim, iş tecrübesi, ücret, sosyal yardımlar gibi

yönetmeliğin 8’inci madde hükümleri saklı kalmak üzere İşkur tarafından gönderilenler arasından karşılamak zorundadır (Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 2009). Aynı yönetmeliğin 8’inci maddesine göre ise İşkur’dan işçi talebinden bulunulmayacak, ancak bu kapsamdaki işçi alımlarının İşkur’a bildirileceği haller ise şunlardır:

 Askerlik veya kanunî bir görev nedeniyle işten ayrılan işçilerden bu durumlarının sona ermesinden itibaren iki ay içinde işe girmek için başvuranlar,

 Kamu kurum ve kuruluşları adına mecburî hizmetle yükümlü olanlar,

 4857 sayılı İş Kanunu’nun 29’uncu maddesine göre, toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işe alınacaklar,

 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun ek 1’inci maddesinde sayılanlar,

 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun ek 1’inci maddesine istinaden işe alınanlar,

 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 23’üncü maddesine göre sendikaların yönetim kademesinde görev alıp, bu görevi sona erenlerden tekrar işe başlayanlar,

 Kurum kanalıyla işe alınmış olmaları kaydıyla, hizmet akitleri askıya alınmış olan ve aynı kapsam ve statüde işe başlatılacak geçici işlerde çalışanlar,

 Kanun ile kamuda işçi kadrolarına geçirilenler,

 Yargı kararları sonucunda kamu işçisi olduğuna karar verilenlerden kurumlarınca istihdam edilmeleri uygun görülenler.

Her ne kadar yönetmeliğin 8’inci maddesinde birtakım istisnalar belirtilmiş olsa da aynı yönetmeliğin 6’ncı maddesi gereğince kamuya işçi alımlarının büyük oranda İşkur

görülmektedir. Bu düzenlemelerin kamu kurum ve kuruluşlarına etkilerinin (İşkur tarafından gönderilen adayların uygunlukları, işleyişte yaşanan sorunlar vb. açılarından) ayrı bir araştırmada detaylı olarak ele alınmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.