Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü

Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, daha önceden Başbakanlığa bağlı bir birim iken Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte Cumhurbaşkanlığı teşkilatında İdari İşler Başkanlığına bağlı olarak görevlerini yürütmekte olup, 10.7.2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı hakkındaki 1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görevleri:

 Devlet Teşkilatının düzenli ve etkin bir şekilde işlemesini sağlayıcı prensiplerin tespit edilmesi, direktiflerin verilmesi, önlemler alınması ve koordinasyonun sağlanması için gerekli işlemleri yapmak,

 Kamu yönetiminin geliştirilmesi ile ilgili hedeflerin, politikaların ve tedbirlerin tespiti için inceleme ve araştırmalar yapmak, yaptırmak ve bunları değerlendirme amacıyla gerekli çalışmaları yapmak,

 Kamu personeli ile ilgili mevzuat çalışmalarının koordinasyonunu sağlamak,

 Üst kademe kamu yöneticilerinin atamaları ile Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak diğer atama ve seçme işlemlerini Anayasa, kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve hukukun genel ilkeleri açısından inceleyerek gerekli işlemleri yapmak,

 Devletin sevk ve idaresinde görevli üst kademe yöneticileri hakkında bilgi toplamak, sicil özetlerini ve biyografilerini tutmak,

 Üst kademe yöneticilerinin hizmet içi eğitimiyle ilgili işlemleri yapmak,

 Cumhurbaşkanının özlük işlerini yürütmek, Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatının personel politikasına yönelik önerilerde bulunmak ve tespit edilen politikaları uygulamak, personelin tayin, nakil, özlük ve emeklilikleriyle ilgili işleri yapmak ve personelin yetiştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak,

 Cumhurbaşkanına vekâlet işlemlerini yapmak,

 Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakan atanmaları ve görevden alınma işlemleri ile vekâlet işlemlerini yapmak,

 TBMM üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ait işlemleri yapmak,

 TBMM seçimlerinin yenilenmesine ilişkin işlemleri yürütmek,

 Bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların Cumhurbaşkanlığı veya bakanlıklarla ilgilendirilmelerine dair işlemleri yapmak,

 Devlet protokolünün belirlenmesi için gerekli iş ve işlemleri yapmak,

 Makamca verilen benzeri görevleri yapmak

şeklinde belirlenmiştir (1 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2018). Bununla birlikte 21.4.2021 tarihli ve 31461 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 73 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile aşağıda belirtilen görevler de Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görev alanı kapsamına alınmıştır (73 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2021):

 Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen temel hedef ve amaçlar çerçevesinde;

memur ve diğer kamu görevlilerinin tabi olacakları personel rejimlerinin temel ilke ve esaslarının belirlenmesine, hukuki ve mali statülerinin ve uygulama esaslarının tespit edilmesine, düzenlenmesine, geliştirilmesine, personel rejimleri

arasında uyum, denge ve koordinasyonun sağlanmasına ilişkin iş ve işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek,

 Memur ve diğer kamu görevlilerine ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasını izlemek, uygulama birliğini sağlayıcı tedbirleri almak, uygulamayı yönlendirmek ve ortaya çıkacak tereddütleri gidermek,

 Kamu personel istihdam planlaması ile personel alım ve yerleştirilmesinde uygulanacak usul ve esasların belirlenmesine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,

 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde kamu kurum ve kuruluşlarının kadro, pozisyon, atama izni ve açıktan alım izinlerine ilişkin olarak öngörülen iş ve işlemleri yapmak, uygulamaları izlemek ve yönlendirmek,

 Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının personeli ile kadro ve pozisyonlarına ilişkin iş ve işlemleri yapmak, uygulamaları izlemek ve yönlendirmek,

 Kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve unvan standardizasyonu, iş analizleri ve görev tanımları ile ilgili çalışmalar yapmak ve bu konularda gerekli koordinasyonu sağlamak,

 Kamu personelinin yurtiçinde ve yurtdışında eğitim ve yetiştirilmeleri ile ilgili çalışmaları yapmak, uygulamayı izlemek, değerlendirmek ve denetlemek,

 İç ve dış seyahat yevmiyeleriyle sürekli görevle yabancı memleketlerde bulunan memurların maaşlarına tatbik edilecek ödeme misillerinin tespitine ilişkin iş ve işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek.

Görüleceği üzere Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü devletin uygun bir şekilde işlemesine yönelik prensiplerin tespitinden kamu yönetiminin geliştirilmesine; personel rejimi, istihdam, personel alımı ve yerleştirme, kadro, unvan ve pozisyon işlemleri,

personelin eğitimi ve yetiştirilmesi ile üst düzey yöneticilerin atamaları, hizmet içi eğitimleri, sicil ve biyografilerinin tutulması gibi kamu personel yönetimine yönelik faaliyetlerden milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılması ve seçimlerin yenilenmesine kadar oldukça geniş bir yelpazede faaliyetlerini sürdürmektedir. Yapılan son düzenlemeler ile birlikte Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görev alanının Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan Devlet Personel Başkanlığının yürütmüş olduğu birçok görevi içerecek şekilde genişlediği görülmektedir (Keçeli Erciyas, 2013;

T.C. Devlet Personel Başkanlığı - Görev ve Yetkileri, 2019; 703 No'lu KHK, 2018).

Genel Müdürlüğün görevleri arasında yer alan üst kademe kamu yöneticilerinin atamaları konusu 3 No’lu Üst Kademe Kamu Yöneticileri İle Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlemiştir (3 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2018). Buna göre kararnameye ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı kararıyla, (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılabilmektedir.

EK-4’te yer alan bu cetvellerde sayılmayan kadro, pozisyon ve görevlere ise ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakan veya atamaya yetkili amirler tarafından atama yapılabileceği belirtilmekte olup, Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanın bu yetkisini alt kademedeki yöneticilere devredebileceği hüküm altına alınmıştır.

3 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanma şartları şunlardır:

a) 657 sayılı Kanunun 48’inci maddesinde sayılan aşağıdaki genel şartları taşımak:

 Türk Vatandaşı olmak,

 Bu Kanunun 40’ıncı maddesindeki yaş şartlarını sağlamak,

 Bu Kanunun 41’inci maddesindeki öğrenim şartlarını sağlamak,

 Kamu haklarından mahrum olmamak,

 TCK’nın 53’üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suç nedeniyle bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (…) zimmet, irtikâp, hırsızlık, rüşvet, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma, hileli iflas, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak,

 Askerlik durumu itibariyle; Askerlikle ilgisi bulunmamak, askerlik çağına gelmemiş bulunmak, askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak,

 Bu Kanunun 53’üncü madde hükümleri saklı kalmak kaydı ile görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunmamak,

 Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.

b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak.

c) Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlarda, özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak.

3 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda ise:

a) 657 sayılı DMK’nın 48’inci maddesinde sayılan ve yukarıda belirtilen genel şartları taşımak,

b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak,

ç) İl ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevleri ile kamu iktisadi teşebbüsleri yönetim kurulu üyeliklerine atanacaklar için kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak, alanında en az beş yıl çalışmış ve temayüz etmiş olmak

şartları aranmaktadır.

Bunların yanında üst düzey kamu yöneticileri ile kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak atamalarda:

 657 sayılı Kanunun “İstisnai Memurluklar” başlıklı 59’uncu maddesine göre yapılacak atamalarda 657 sayılı DMK’nın 48’inci maddesinde sayılan genel şartlar dışındaki hükümler uygulanmaz,

 Rektörler, profesörlük yapanlar arasından atanır,

 Mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen kadro, pozisyon ve görevlerde, TÜBİTAK Yönetim Kurulu üyeliklerine, Türkiye Uzay Ajansı Başkan Yardımcılıkları ve Yönetim Kurulu üyeliklerine yapılacak atamalarda “Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak” hükmü uygulanmaz,

 Yurtdışı daimî görevlere atanabilmek için 657 sayılı DMK’nın 48’inci maddesinde sayılan ve yukarıda belirtilen genel şartları taşımak ve en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak şartlarına ilave olarak, 657 sayılı Kanunun İstisnai Memurluklar başlıklı 59’uncu maddesi kapsamında yapılacak atamalar dâhil, yeterli dil bilgisine sahip olunduğunu belgelendirmek,

 Vakıflar Meclisi üyeliklerine yapılacak atamalarda iki üye için “Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak” hükmü uygulanmaz

denilmek suretiyle atama şartlarında birtakım istisnalara ve kısıtlamalara yer verilmiştir.

TSK, İçişleri Bakanlığı Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personellerinin atama ve terfileri ise:

 TSK’da, asteğmen-albay rütbeleri arasında rütbe terfileri bakan tarafından;

albaylıktan tuğgeneral/tuğamiral rütbelerine terfiler ile general ve amirallikte bir üst rütbeye terfiler ve atamalar Cumhurbaşkanınca yapılır,

 Jandarma Genel Komutanı generaller arasından, Sahil Güvenlik Komutanı amiraller arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır,

 Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığında, astsubaylığa ve subaylığa terfiler bakan tarafından; albaylıktan tuğgeneral/tuğamiral rütbelerine terfiler ile general ve amirallikte bir üst rütbeye terfiler ve atamalar Cumhurbaşkanının onayı ile yapılır,

 Jandarma Genel Komutanı Yardımcıları, Bölge Jandarma Komutanları, İl Jandarma Komutanları, Sahil Güvenlik Komutan Yardımcıları ve Sahil güvenlik Bölge Komutanları Cumhurbaşkanının onayı ile atanır

şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Görüleceği üzere 3 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde atama şartları sayılmış olup, bazı kadro, pozisyon ve görevlere yönelik atama şartlarında birtakım istisnalara ve kısıtlamalara yer verilmiştir. Diğer taraftan Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer alan üst kademe kamu yöneticilerinin atamaları konusu 3 No’lu Üst Kademe Kamu Yöneticileri İle Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlemiş olmakla birlikte, söz konusu kararnamede Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğüne herhangi bir atıfta bulunulmamıştır. Bir diğer önemli husus da üst kademe yönetici ve istisnai memurluk kadrolarına yapılacak atamalarda kullanılacak personel seçme yöntemlerine yönelik

bağlamda gerek üst kademe yöneticiliklere gerekse istisnai memurluklara yapılacak atama sürecinde bu görevi yerine getirecek kişilerde olması beklenen yetkinliklerin (örneğin iletişim, liderlik etme, stratejik yaklaşım, sonuç odaklılık gibi) değerlendirilmediği ve bu türden yetkinliklerin değerlendirilmesine yönelik olarak personel seçme yöntemlerinden yararlanılmadığı söylenebilir.