Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı

İdari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli bir kamu kurumu olan ÖSYM, ulusal ölçekte sınav hizmeti sunan bir kurumdur (T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı - Hakkında, 2019). Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkındaki 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre ÖSYM’nin görev ve yetkileri:

 Yükseköğretim Kurulu kararlarına veya ilgili mevzuat hükümlerine istinaden başta yükseköğretim kurumlarında ön lisans, lisans veya lisansüstü öğrenim görecek adayların puan sıralamasına göre tespiti veya yerleştirilmesi ile yükseköğretim kurumlarında atama veya yükselmelerde esas alınan sınavlar olmak üzere, ulusal ve uluslararası her türlü bilim, yetenek veya yabancı dil sınavları ile gerektiğinde yerleştirme işlemlerini yapmak,

 İlgili mevzuat hükümleri uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonlarında görev almaya veya görevde yükselmeye yönelik sınavları ve gerektiğinde yerleştirme işlemlerini ilgili kurumun talebine bağlı olarak yapmak,

 Özel hukuk tüzel kişilerinin talep ettikleri her türlü ölçme ve değerlendirme işlemlerini yapmak,

 Sınav ölçme, değerlendirme ve yerleştirme işlemlerine yönelik yıllık sınav takvimini belirlemek, kamuoyuna duyurmak ve 6114 sayılı Kanun’da ve 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ilgili bölümünde belirlenen ilkelere göre yerine getirmek,

 Sınav hizmetlerinin yerine getirilmesine yönelik tüm aşamalarında, konuyla ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yaparak gerekli güvenlik tedbirlerini almak,

 Hizmetin gereklerine uygun ölçme, seçme, değerlendirme ve yerleştirme yöntemlerini belirlemek,

 Sınav yapılacak merkezleri oluşturmak, sınav hizmetlerini yapacak kişileri belirlemek ve gerekli görevlendirmeleri yapmak,

 Sınav, ölçme, değerlendirme, yerleştirme, araştırma ve diğer hizmet bedellerini belirlemek,

 Gerekli hâllerde sınavları ertelemek, kısmen veya tamamen iptal etmek, adayların işlemlerini geçersiz saymak,

 Faaliyet alanları ile ilgili araştırmalar yapmak, ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip etmek, bilimsel toplantılara katılmak, ulusal ve uluslararası kurumlarla iş birliği yapmak,

 Sınav sonuçlarını analiz etmek ve sonuçları kamuoyuna duyurmak; sınav sonuçlarını ilgili kurum veya kuruluşlara basılı veya elektronik ortamda göndermek,

 Görev, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapmak ve kılavuzlar hazırlamak,

 Faaliyetleri ile ilgili olarak şirket kurmak, kurulmuş şirketlere ortak olmak

şeklinde belirtilmiş olup, son madde ile ilgili olarak ise kurumun sınav faaliyetlerinin tamamını veya bir kısmını kuracağı veya iştirak edeceği şirketler eliyle yürütebileceği ve

verileceği ifade edilmiştir. Diğer taraftan söz konusu kararnamede sınav, belirlenen usul ve esaslara göre adaylara yazılı veya sözlü olarak soru sorma ve verilen cevaplar ile yaptırılan uygulamaları kayıt altına alma işlemleri; ölçme, belirlenmiş usul ve esaslara göre adayların bilgi ve yetenek seviyelerinin, sorulara verdikleri cevapların puanlanması suretiyle tespit edilmesi işlemleri; değerlendirme, ölçme sonucu ortaya çıkan verilerin uygun yöntemlerle çözümlemeye tâbi tutularak, adayların elde edilen sonuçlara göre sıralanması; yerleştirme ise değerlendirme sonucunda oluşan puanlar, tercihler, önceden belirlenen kontenjan ve şartlar dikkate alınarak adayların yükseköğretim kurumlarına veya ilgili kurum ve kuruluşlara yerleştirilme işlemleri olarak tanımlanmış olup, seçme ile ilgili herhangi bir tanımlamaya gidilmediği göze çarpmaktadır. Bunlara ek olarak kararnamede kurumun yürüttüğü iş ve işlemlerin yerine getirilmesinde, kurum çalışanları ve görevlendirilen diğer uygulayıcı birimlere sınav görevlendirmeleri, sınav sorularının oluşturulması, ölçme, değerlendirme ve yerleştirme yöntem ve süreçlerinin seçimi ve uygulanmasında hiçbir organ, makam, merci veya kişi tarafından talimat verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır (4 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 2018).

ÖSYM’nin, uyguladığı sınavlarda geçerli, güvenilir ve adil olmayı kendine misyon edinmiş bir kurum olduğu ve geçerli, güvenilir ve adil ölçme ve değerlendirme gerçekleştirmek; herkes için her yerde olmak; engeli, sağlık sorunu ve özel durumu bulunan adaylara bulundukları yerde hizmet vermek; sınav süreçlerinde yenilikçi olmak ve hesap verebilir olmak temel değerleriyle hareket ettiği ifade edilmektedir (T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı - Hakkında, 2019). Kurumun bu doğrultuda yapmış olduğu sınavlardan bazıları ise şunlardır (T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı - Sınavlar, 2019):

 Yükseköğretim Kurumları Sınavı

 Kamu Personeli Seçme Sınavı

 Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı

 Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı

 Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı

 Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı

 MEB Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme Sınavı

 Yüksek Seçim Kurulu Açıktan Atama Seçim Müdürü ve Seçim Müdür Yardımcısı Giriş ve Seçim Müdürü ile Şube Müdürü Görevde Yükselme Sınavı

 Milli Savunma Üniversitesi Askeri Öğrenci Aday Belirleme Sınavı

 Sayıştay Başkanlığı Sayıştay Denetçi Yardımcısı Adaylığı Eleme Sınavı

 Maliye Bakanlığı Mali Hizmetler Uzman Yardımcılığı Özel Yarışma Sınavı

 İçişleri Bakanlığı Kaymakam Adaylığı Giriş Sınavı

 Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıkları İç Denetçi Aday Belirleme Sınavı

Görüleceği üzere ÖSYM, üniversitelere giriş sınavlarından akademik personel ve lisansüstü eğitimi giriş ile yabancı dil sınavlarına, kamu görevlerine ilk defa atanacaklara yönelik sınavlardan kamu kurum ve kuruluşlarında görevde yükselmeye yönelik sınavlara kadar daha pek çok alanda sınavlar yaparak ölçme, değerlendirme ve yerleştirme faaliyetlerinde bulunmaktadır. Bu sınavların ortak noktalarından belki de önemlisi sınavların bilgiye dayalı sınavlar olması, diğer bir ifadeyle adayların sadece bilgisini ölçen sınavlar olmasıdır.

Buraya kadar söylenenler esas alındığında, ÖSYM’nin tamamen sınav odaklı olarak oluşturulmuş ve ölçme, değerlendirme ve yerleştirmeye dayalı bağımsız bir kurum olduğu, kurumun faaliyet alanının ise kurulacak ya da iştirak edilecek şirketler aracılığıyla genişlemesinin, örneğin sınavların bilginin ölçülmesi ve

değerlendirilmesinden yetkinliklerin ölçülmesi ve değerlendirilmesine doğru genişlemesinin, mümkün olduğu görülmektedir.