evcil hayvanlara ilişkin ürün ve hizmetler için yapılan harcamaların toplam hane halkı tüketim harcamasına oranı %0,1’dir. 2015 yılı için hane halkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 3.042,75 TL iken, bu tutardan evcil hayvanlar için yapılan aylık ortalama harcama 3,10 TL’dir (Türkiye İstatistik Kurumu, [TÜİK], 2016). Fakat bu tutar hesaplanırken sadece evcil hayvan sahibi haneler baz alınmadığından ve evcil hayvan sahibi olup olmadığına bakılmaksızın Türkiye’deki hanelerin geneli bu ortalamaya dahil edildiğinden araştırma için çok sağlıklı bir sonuç vermemektedir.
Türkiye’nin ilk yerli evcil hayvan maması üreticilerinden Tropikal Pet’in 2011 yılında 34 ilde 6220 hanede yaptığı bir araştırmada; kuş, balık ve diğer hayvanlar da dahil olmak üzere Türkiye’de evcil hayvan sahibi hanelerin oranının %6 civarında olduğu, hayvan sahiplerinin %62’sinin köpek, %37’sinin kedi, %17’sinin kuş,
%12’sinin balık, %3’ünün ise diğer hayvanları beslediği, evlerinde sadece bir hayvan sahibi olanların oranının %73,5 olduğu, bunların da %41’ini köpeklerin, %19’unu kedilerin, %6’sını kuş ve balıkların oluşturduğu, evcil hayvan sahibi olsun ya da olmasın %4,8’lik bir kesimin sokak hayvanlarını düzenli olarak beslediği ve %90’ının artık ev yemeklerini kullanırken %6’sının hazır mama kullandığı, evcil hayvan sahibi
olan %5,9’luk kesimde köpeklerin %89, kedilerin ise %77 oranında kalan ev yemekleriyle beslendiği, hazır mama ile beslenme oranının kedilerde %25, köpeklerde ise %11 oranında olduğu (Finans Caddesi, 9 Haziran 2011) mama tüketiminin yüzde 80’inin İstanbul’da gerçekleştiği sonucuna varılmıştır (Finans Caddesi, 5 Ağustos 2013).
Adana ili hane halkı tüketim analizinde, Adana’da evde hayvan besleyen hanelerin oranının %13,9 olduğu tespit edilmiş ve bu hanelerin %24,7’sinde kuş,
%20,6’sında köpek, %13,5’inde tavuk, %10,6’sında balık, %8,8’inde ise kedi bulunduğu belirtilmiştir. Aynı çalışmada evcil hayvan sahipliğiyle gelirin ilişkisi olduğu, gelir seviyesi yükseldikçe evcil hayvan sahipliğinin de arttığı saptanmıştır (Çabuk, Nakıboğlu, Zeren, Südaş ve Araç 2012, s. 52).
Bavul Dergisi yazarı Umut Yiğit’in İstanbul’un çeşitli semtlerindeki çöpleri inceleyerek yaptığı tüketim analizinde evcil hayvanların beslenme şekillerine ilişkin de bazı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Nişantaşı’nda çöplerden çok fazla evcil hayvan maması ve konserve yaş kedi maması çıkması (Bavul, Ekim 2015, Sayı:1), Beylikdüzü’ndeki evlerde daha çok köpek beslenmesi ve köpek besleyenlerin mama tercihlerini ortalama 100 TL gibi bir bedelle satılan mamalardan oluşması, çocuk sahibi olanların pahalı abur cubur, köpek sahiplerinin ise pahalı mama tercih etmesi, bu bağlamda evcil hayvan sahiplerinin sahiplenmiş oldukları hayvanlara da çocuklarıyla aynı özeni göstermesi (Bavul, Nisan 2016, Sayı:7), Zekeriyaköy’de yaşayanların bahçelerinde kangal köpeklerinin bulunması (Bavul, Temmuz 2016, Sayı:10), Balat’ta ikamet edenlerin yedikleri etlerden artan kemikleri sokak köpekleri için konteyner kenarlarına bırakması (Bavul, Ağustos 2016, Sayı:11), Beşiktaş’ta kedi maması kutularına sıkça rastlanması, sokakların su ve mama kaplarıyla dolu olması, hayvanların evde de sokakta da olsa semtin yaşamına dahil olması (Bavul, Ekim 2016, Sayı:13), Bakırköy’de sofradan artan kemiklerin sokak köpeklerine öğün olması (Bavul, Kasım 2016, Sayı:14), Cihangir’de her çöpte kedi mamasının çıkması ve kedilerin insanların erzak yardımıyla yaşaması (Bavul, Şubat 2017, Sayı:17, s.37) gibi bulgular evcil hayvanlar için yapılan gıda harcamalarının yalnızca ülkeden ülkeye, ya da şehirden şehre değil, semtten semte de farklılık gösterdiğinin bir göstergesidir.
Türkiye’de evcil hayvan besleyenlerin sayısı, ABD, İngiltere, Kanada, Avustralya gibi gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında çok düşük olmasına rağmen; evcil hayvanlar için sunulan hizmetler de artmaya başlamıştır. Bunlardan biri de gelişmiş ülkelerde oldukça yaygın olan köpek gezdirimciliği mesleğidir. Bavul Dergisi (Ekim
2015, Sayı:1)’de yayınlanan, “Şirin dostlarınıza çok uygun bir fiyata kendi oğlum gibi bakarım” ilanıyla köpek gezdiren biriyle yapılan bir röportajda; köpeğini gezdirmeye vakit bulamayan evcil hayvan sahiplerinin köpek gezdirimciliği uygulamasını tercih ederek, bu hizmetin karşılığında da köpeğin hareketlerine veya sahibinin isteklerine göre değişen fiyatlarda ödeme yaptığı açıklanmıştır.
Evcil hayvan sahiplerinin, hayvanlarını kendi sosyal hayatlarına daha fazla dahil etme istedi beraberinde bazı pazarlama uygulamalarını da getirmiştir. Otel rezervasyon sitelerinin evcil hayvan kabul eden oteller için ayrı bir arama özelliği koyması (Tatilsepeti), Ankara’da açılan Taurus AVM’nin bünyesinde insanların alışveriş yaparken evcil hayvanlarını ücretsiz olarak bırakabilecekleri, Türkiye’de bir ilk olan Pet Pansiyon’u bulundurması (Finans Caddesi, 5 Nisan 2014), Diyarbakır’da 25 oda kapasiteli bir güvercin otelinin hizmete girmesi (Cumhuriyet Gazetesi, 19 Ekim 2016) gibi uygulamalar evcil hayvanlara yönelik çeşitli hizmetlerin artık Türkiye’de de evcil hayvan sahiplerinin hizmetine sunulmaya başladığının göstergelerindendir.
Dünyada kedi ve köpek maması pazarının büyüklüğünü 71 milyar Dolar (259,86 milyar TL) civarında iken, Türkiye’de yaklaşık 360 milyon TL’dir. Fakat, kedi ve köpek maması sektörü dünyada senelik ortalama %8 büyürken, Türkiye’de yüzde 8 oranında hacim artışı yaşamaktadır ve yılda 38.000 ton kuru kedi ve köpek maması üretilmektedir (Finans Caddesi, 23 Temmuz 2015).
2.7. Dünyada Evcil Hayvanlar için Yapılan Harcamalar
Araştırmanın bu bölümünde, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya ve Kanada gibi evcil hayvan sahipliğinin yüksek olduğu ülkelerin yanı sıra; sahiplik oranının nispeten daha düşük olduğu Finlandiya Yeni Zelanda, Tayvan ve Büyük Britanya gibi farklı kıtalardaki ülkelerde evcil hayvanlar için yapılan harcamalara ilişkin bilgilere yer verilecektir.
2.7.1. Amerika Birleşik Devletleri
1988’de yapılan araştırma ABD’deki hanelerin %56’sının evcil hayvan sahibi olduğu ortaya çıkmıştır (APPA, 2012). 1991 yılında ABD’de evcil hayvan sahipleri beslenme için ortalama 390 Dolar (1.427,4 TL), veteriner hizmetleri, pire tasması ve diğer tıbbi ürünler için 430 Dolar (1.573,8 TL) harcama yapmıştır (Ehlert, 1997, s. 1).
1996 yılında ABD’de evcil hayvan ürün ve hizmetlerine 21 milyar Dolar (76,86 milyar TL) harcanırken, on yıl sonra 2006’da bu tutar 38.5 milyar Dolar’a (140,91 milyar TL), 2007’de ise 40,8 milyar Dolar’a (149,328 milyar TL) ulaşmıştır (APPA, 18 Haziran
2007). ABD’de 1999 yılında 28,5 milyon köpek sahibi ve 37 milyon kedi sahibi köpek ve kedileri içi Noel hediyesi almış; 10 milyon köpek sahibi ve 13 milyon kedi sahibi köpek ve kedilerinin doğum gününü kutlamıştır (McBride, 2003, s. 8). 2000’de evcil hayvanlar için yapılan harcamanın hane halkı ortalaması 279,23 Dolar’dır (1.021,98 TL) (New Strategist Press, 2014, s. 13).
ABD’de yapılan bir araştırmada hane halkı başına evcil hayvanlarla ilgili ortalama reel harcamalar 1980-2000 yılları arasında veteriner harcamaları ve evcil hayvan hizmetleri kategorisinde iki katından daha fazla artış gösterirken, evcil hayvan, malzeme ve ilaç harcamaları kategorisinde artış dört katına ulaşmıştır (Schwarz ve diğerleri, 2007, s. 13).
ABD’de köpek sahibi olan haneler her bir köpek başına 187 ABD Doları (684,42 TL) civarında, kedi sahibi olan haneler ise kedi başına 147 ABD Doları (538,02 TL) veteriner masrafı yapmaktadır (Geissler, 2002, s. 74). 2005 yılında yapılan bir araştırmaya göre her on köpek sahibinden sekizi köpeği için hediye almakta, kedi sahiplerinin de %63’ü kedisi için hediye satın almakta ve bu hediyeler sadece yılbaşı için de değil aynı zamanda doğum günleri, Paskalya, Cadılar bayramı, Sevgililer günü, Hanuka ve özel bir sebep olmaksızın da satın alınmaktadır. Ayrıca köpek sahiplerinin
%9’u, kedi sahiplerinin ise %5’i evcil hayvanları için doğum günü düzenlemektedir.
Her bir hediye için harcanan ortalama tutar ise 17 Dolardır (62,22 TL) (Pets & Presents, 2005, s. 162).
ABD’de her on köpekten biri diş fırçası, diş macunu, ağız yıkama suyu, tartar/nefes kontrol/beyazlatıcısı gibi diş sağlığı ürünlerine sahiptir. 2006 yılında kedi ve köpeklerin yaklaşık %10’u diş sağlığı için veterinere götürülmüştür. Evcil hayvanları için yatak satın alanların oranı 2004’te %18 iken 2006’da %26’ya yükselmiştir. 2006’da ortalama bir köpek sahibi ödül mamalarına yıllık 66 Dolar (241,56 TL), oyuncaklara 41 Dolar (150,06 TL) harcamıştır. Köpek sahipleri yılda yedi hediye alırken, diğer evcil hayvan sahipleri dört hediye almıştır ve her bir hediye için 10 Dolar’dan (36,60 TL) fazla masraf yapmışlardır. Balık sahipleri ise dekorasyon değişikliği için 71 Dolar (259,86 TL) harcamıştır (APPA, 18 Haziran 2007). 2006’da evcil hayvanlar için yapılan harcamanın hane halkı ortalaması 359,88 Dolar’dır (1.317,16 TL) (New Strategist Press, 2014, s. 13).
Amerika Veteriner Hekimler Tıp Derneği verilerine göre 2007 yılında ABD’deki hanelerin %37,2’sinde köpek, %34,4’ünde kedi, %3,9’unda kuş, %1,8’inde at bulunmakta ve her bir köpeğin yıllık veteriner masrafı 200 Dolar (732 TL), kedinin 81
Dolar (296,46 TL), kuşun 9 Dolar (32,94 TL), atın ise 92 Dolardır (336,74 TL) (American Veterinary Medical Association [AVMA], 2008).
2008 yılında ABD’liler evcil hayvanlarının bakımı, beslenmesi ve sağlığı için 43.2 milyar Dolar (158,112 milyar TL), 2009’da ise 45.53 milyar Dolar (166 milyar 639,8 milyon TL) harcama yapmıştır. 2008 ekonomik krizinden sonra çoğu sektör ayakta kalmaya çalışırken, evcil hayvan ürün ve hizmetleri sektörü yükselişine devam etmiştir. Evcil hayvan sahiplerinin çalışma saatlerindeki artışın bir sonucu olarak evcil hayvan bakıcılığı, günlük bakım merkezleri gibi hizmetlere olan ihtiyaç da artmıştır (APPA, 8 Şubat 2010).
ABD evcil hayvan ürünleri endüstrisi 2010 yılında 48,35 milyar Dolar’lık (176,941 milyar TL) büyüklüğe erişirken 2011 yılında %5,3 büyüyerek 50,96 milyar Dolar’a (186 milyar 513,6 milyon TL) erişmiştir. 65 ülkeden 145 şirketin katıldığı 2012’de Orlando’da düzenlenen Küresel Evcil Hayvan Fuarı (Global Pet Expo)’nda 300 yeni ürün tanıtılmıştır (APPA, 21 Mart 2012). 2010’da evcil hayvanlar için yapılan harcamanın hane halkı ortalaması 505,49 Dolar’dır (1.850,09 TL) (New Strategist Press, 2014, s. 13).
APPA tarafından yapılan 2011-2012 Ulusal Evcil Hayvan Sahipleri Anketine göre; hanelerin 72,9 milyon haneye tekabül eden %62’sinde evcil hayvan bulunmaktadır. 2011 yılında evcil hayvanlar için yapılan harcamaların toplamı 50,96 milyar Doları (186 milyar 513,6 milyon TL) bulmuştur (APPA, 2012). Bu rakam, 64 ülkenin milli gelirinden daha fazladır ve tüketicilerin sinemaya, video oyunlarına ve müzik ürünlerine harcadıkları rakamların çok üstündedir (Kaya, 2010, s. 264).
ABD’de 2012 yılında 56,7 milyon hanede 83,3 milyon köpek, 45,3 milyon hanede 95,6 milyon kedinin yaşadığı bilinmektedir. Bu da ABD nüfusunun %46,7’sinin köpek, %37,3’ünün ise kedi sahibi olduğu anlamına gelmektedir. Köpek ve kediye ek olarak, nüfusun %11,8’inde tatlı su balığı, %5,7’inde kuş, %5,7’sinde diğer küçük hayvanlar, %4,6’sında sürüngenler, %2,3’ünde at, %1,5’inde ise tuzlu su balığı bulunmaktadır. Nüfusun %68’inde hayvan mevcudiyeti bulunmaktadır. Hanelerin
%44’ünde birden fazla hayvan bulunmaktadır. Köpekler için ortalama 239 Dolar (874,74TL), kediler içinse 203 Dolar (742,98 TL) gıda harcaması yapılmıştır (APPA, 21 Şubat 2013). Evcil hayvanlar için yapılan tüm harcama kalemlerinin toplamında ise ortalama hane halkı harcaması 522,04 Dolar’dır (1.910,66 TL) (New Strategist Press, 2014, s. 13)
Rutin bir veteriner ziyareti ABD hane halkına 2013 yılında kediler için ortalama 193 Dolar (706,38 TL), köpekler içinse 231 Dolar’a (845,46 TL) mal olmuştur (Marketing Health Services, Summer 2014). Amerikan Hayvan Hastaneleri Birliği (AAHA, 2015)’nin verilerine göre, 2014 yılında veterinere başvuran aktif hastaların sayısı 2013 yılına kıyasla %0,9, hasta ziyareti de %1,4, hayvan hastanelerinin yıllık ortalama geliri ise %5,1 artış göstermiştir. AAHA tarafından 2015 yılında, en az bir kedi ya da köpek sahibi, düzenli veteriner ziyareti yapan evcil hayvan sahiplerine uygulanan müşteri anketi verilerine göre; her on evcil hayvan sahibinden altısının veterinerden ayrılmadan bir sonraki ziyaretleri için rezervasyon yaptırdığı ortaya çıkmıştır (AAHA, 2015). 2013 yılında evcil hayvan sahipleri gıda için 21,57 milyar Dolar (78 milyar 946,2 milyon TL), veteriner hizmetleri için 14,37 milyar Dolar (52 milyar 594,2 milyon TL), ilaç ve çeşitli gereçler için 13,14 milyar Dolar (48 milyar 92,4 milyon TL), diğer ürün ve hizmetler 6,64 milyar Dolar (24 milyar 303,4 milyon TL), toplamda ise 55,72 milyar Dolar (203 milyar 935,2 milyon TL) harcama yapmıştır.
2014 yılında ise gıdaya 22,26 milyar Dolar (81 milyar 471,6 milyon TL), veteriner hizmetleri için 15,04 milyar Dolar (55 milyar 46,4 milyon TL), ilaç ve çeşitli gereçler için 13,75 milyar Dolar (50,325 milyar TL), diğer ürün ve hizmetler 6,99 milyar Dolar (25 milyar 586,4 milyon TL), toplamda ise 58,04 milyar Dolar (212 milyar 426,4 milyon TL) harcama yapmıştır. (APPA, 2016).
2015 yılında ABD’li tüketiciler evcil hayvan gıda tüketimi için 23,05 milyar Dolar (84,363 milyar TL), veteriner hizmetleri için 15,42 milyar Dolar (56 milyar 437,2 milyon TL), ilaç ve çeşitli gereçler için 14,28 milyar Dolar (52 milyar 264,8 milyon TL), diğer ürün ve hizmetler 7,53 milyar Dolar (27 milyar 559,8 milyon TL), toplamda ise 60,28 milyar Dolar (220 milyar 624,8 milyon TL) harcama yapmıştır (APPA, 2016).
ABD’li tüketicilerin 2016 yılında evcil hayvan sağlık ürün ve hizmetleri için 30,9 milyar Dolar (113,094 milyar TL) (The Freedonia Group, Haziran 2012, s.4), genel toplamda ise 62,75 milyar Dolar (229,665 milyar TL) harcama yapması beklenmekteydi (APPA, 2016). Ancak gerçekleşen tutar bekleneni aşarak, 66,75 milyar Dolara (244,305 milyar TL) ulaşmış ve en yüksek harcama tutarı 28,23 milyar Dolarla (103 milyar 321,8 milyon TL) gıdanın olurken bunu 15,95 milyar Dolarla (58,377 milyar TL) veteriner harcamaları izlemiştir (APPA, 2017).
Amerika Hayvanlara Eziyeti Önleme Topluluğu [ASPCA]’na göre, ABD’de yılda yaklaşık olarak 2,7 milyon hayvan barınaklardan evlat edinilmekte ve bunların 1,4 milyonunu köpekler, 1,3 milyonunu da kediler oluşturmaktadır. Barınaklara getirilen
köpeklerin %35’i, kedilerin ise %37’si evlat edinilmekte; köpeklerin %26’sı, kedilerin ise %5’inden az bir kısmı sahiplerine geri dönmektedir. Barınaklara bırakılan köpeklerin yaklaşık 542.000’i, kedilerin ise yaklaşık 100.000’i sahiplerine geri dönmektedir (American Society for the Prevention of Cruelty to Animals).
2.7.2. Avustralya
Avustralya’da hanelerin % 64’ü bir veya daha fazla evcil hayvana sahip (Denniss, 2004, s. 1). Avustralyalılar 2005 yılında köpeklerinin bakımı için 2,745 milyar Dolar (10 milyar 46,7 milyon TL), kedilerinin bakımı için de 1,195 milyar Dolar (4 milyar 373,7 milyon TL) harcamışlardır (Pet Statistics, 2006). 2007 yılında Avustralya genelinde köpekleri için 2,755 milyar Dolar (10 milyar 83,3 milyon TL), kediler için 1,307 milyar Dolar (4 milyar 783,62 milyon TL), diğer evcil hayvanlar için 674 milyon Dolar (2 milyar 466,84 milyon TL), toplamda ise 4,736 milyar Dolar (17 milyar 33,76 milyon TL) harcama yapılmıştır (ACAC, 2009, s.6). Avustralya Veteriner Hekimler Derneği [AVA]’nin 2009 verilerine göre köpek sahiplerinin her bir köpek için, hayvanın doğumundan ölümüne kadar ortalama 25.000 Dolar’dan (91.500 TL) fazla, veteriner masrafları için yıllık 450 Dolar (1.674 TL) civarı harcama yaptığı, bu tutara beslenme, ödül ve hayvanı şımartmak için yapılan diğer harcamalar da eklenince masraf yükünün arttığını tespit edilmiştir. Daha ucuz seçenek arayanların kuş ve balığı tercih ettiği, balığın yıllık genel masrafının 610 Dolar (2.232,6 TL), kuşun ise 810 Dolar (2.964,6 TL) olduğu belirtilmiştir. Kedilere ise yıllık ortalama 1.722 Dolar (6.302,52 TL) genel harcama yapıldığı ortaya çıkmıştır (Australian Veterinary Association, 2010).
Avustralya evcil hayvan sektörünün yıllık değerinin 8 milyar Dolar (29,280 milyar TL) olduğu tahmin edilmektedir. Bu tutarın 3 milyar Doları (10,98 milyar TL) gıda, 1,6 milyar Doları (5,856 milyar TL) evcil hayvan ürün ve aksesuarları, 1,7 milyar Doları (6,222 milyar TL) veteriner hizmetleri, 1,2 milyar Doları (4,392 milyar TL) evcil hayvan bakım hizmetlerinden oluşmaktadır (Animal Health Alliance, 2014, s.4-7).
Harcamaların büyük bir çoğunluğu, yaklaşık 4,7 milyar Doları (17,202 milyar TL) köpekler için, 2,4 milyar Doları (8,784 milyar TL) ise kediler için yapılmaktadır.
Köpeklerin %78’i kedilerin ise %91’i kısırlaştırılmıştır. Köpeklerin %76’sında, kedilerin ise %64’ünde mikroçip bulunmaktadır. 2013 itibariyle hanelerin %39’unda köpek, %29’unda ise kedi bulunmaktadır. Nüfusun %48’i ya evcil hayvan sahibi olmak ya da başka bir evcil hayvan almak istemektedir (AVA, 2013).
Avustralya’da 2010 yılında 735 evcil hayvan sahibiyle yapılan ankete göre, ankete katılanların %96’sı köpeklerini ailelerin bir parçası olarak gördüğünü, %50’si ise köpeğine doğum günü, Noel gibi özel günlerde hediye aldığını belirtmiştir (AVA, 2010).
2.7.3. Kanada
2013 yılı evcil hayvan ürünleri piyasası verilerine göre Kanada’daki hanelerin
%57’si yani 7.5 milyon hanede evcil hayvan bulunmaktadır. Hanelerin %37’sinde bir veya daha fazla kedi, %32’sinde ise köpek bulunmaktadır. Bu da kabaca 5.9 milyon köpeğe ve 7.9 milyon kediye tekabül etmektedir. Hanelerin %9’unda ise balık, kuş, küçük memeliler gibi diğer evcil hayvan türleri mevcuttur. Yüksek hane halkı gelirine yani yıllık 100.000 Dolar’ın (366.000 TL) üzerinde gelire sahip %21’lik kesim, evcil hayvan sahibi hanelerin %25’ini oluşturmaktadır (Competitiveness and Market Analysis Branch,, Haziran 2014, s. 1). 2013’de Kanada’da, 45-54 yaş arasındakilerin %75’i evcil hayvan sahibidir. 12-17 yaş arası çocukların bulunduğu hanelerin %58’inde köpek, 3-5 yaş arası çocukları bulunan hanelerin de %48’inde kedi bulunmaktadır (Competitiveness and Market Analysis Branch,, Haziran 2014, s. 2).
2.7.4. Finlandiya, Tayvan, Yeni Zelanda ve Büyük Britanya
Finlandiyalılar köpeklerine yılda 30 milyon Euro’dan (11 milyon TL) fazla harcamakta ve ortalama bir köpek Finli sahibine yıllık yaklaşık 11.000 Euro’ya (42.900 TL) mal olmaktadır (Jyrinki, 2010, s. 119). Chen ve diğerleri (2012, s. 118-119), Tayvan’da en yaygın evcil hayvanın köpek olduğunu belirtmiş, Tayvan hane halkının son yıllarda evcil hayvanla alakalı ürün ve hizmetlere ciddi ölçüde daha fazla harcama yaptığını belirtmiştir. Ayrıca, kedi ve köpeklere, hayvanın yaşam süresi boyunca yaklaşık 7.800 Dolar (28.548 TL) harcama yaptıklarını, bu harcamaların %40’ının da veteriner ve diğer hizmetlere ait olduğunu ifade etmişlerdir. Bu süre zarfında, daha fazla evcil hayvan sahibi olunmuş, evcil hayvanlara daha fazla harcama yapılmış, yaşlı nüfus oranı artmış, doğum oranları azalmış ve Tayvan’daki doğum oranı dünyanın en düşük seviyesine gelmiştir. Yeni Zelanda 2006-2007 Hane Halkı Ekonomi anketine göre hanelerin %43’ünde evcil hayvan ürünleri için harcama yapıldığı tespit edilmiştir (Statistics New Zealand, 30 Kasım 2007).
Evcil Hayvan Maması Üreticileri Derneği [PFMA]’nin 2014 yılı verilerine göre Büyük Britanya’da hanelerin %46’sında evcil hayvan beslenmekte ve toplam evcil hayvan sayısı yaklaşık 65 milyondur. Bunların yaklaşık 40-45 milyon kadarını tank ve
göletlerdeki balıklar, 9 milyonunu köpekler, 8 milyonunu kediler, 1’er milyonunu tavşanlar, evcil kümes hayvanları ve kafesteki kuşlar, 500 binini Hint domuzu, 400’er binini kertenkeleler, at-midilliler, ve yılanlar, 300’er binini güvercinler, tosbağa-kaplumbağalar ve kurbağa-karakurbağası oluşturmaktadır (Pet Food Manufacturers’
Association). 2013 yılında Büyük Britanya’da evcil hayvan maması, aksesuarları, sigorta sektörü 6.7 milyar Sterlin (30,82 milyar TL) büyüklüğe erişmiştir (OneKind, 2014, s. 4).
2.8. Evcil Hayvan Sigortası
Evcil hayvan sahiplerinin büyük bir kısmı evcil hayvan sahipliğinden kaynaklanan harcamalar için hazırlıklı olsa da çoğu evcil hayvanlarının yaşamları süresince olması muhtemel beklenmedik kaza ve hastalıklar hususunda maddi açıdan hazırlıklı değillerdir. İstatistikler her üç evcil hayvandan birinin her yıl acil tıbbi müdahaleye gereksinimi olduğunu göstermektedir. Her üç evcil hayvandan ikisi yaşamı boyunca önemli bir sağlık problemi yaşayacaktır. Evcil hayvan sahiplerinin %90’ından fazlası hayvanlarını kurtarmak için ‘her türlü maddi bedeli’ ödemeye hazır olduklarını belirtmiştir. Kanada’da Evcil hayvanlarını sigortalayanların yaklaşık %20’si her yıl sigortadan para talep etmektedir (Howard, 2005, s. 44). İngiltere’de köpek sahiplerinin
%25’i, İsveç’te evcil hayvan sahiplerinin yaklaşık %50’si evcil hayvanlarını sigortalatmıştır (Caldwell, 2007, s. 1). Evcil hayvan sigortası 30 yıldan fazla bir süredir varlığını sürdürmektedir. Fakat, artan veteriner masrafları ve hanelerdeki evcil hayvanın rolünün değişmesi bu sektörün daha da genişlemesini sağlamıştır. Bugün Kuzey Amerika’da 10 ila 15 arası evcil hayvan sağlık sigortası şirketi bulunmaktadır ve sektörün büyüklüğü yıllık tahmini 100 milyon Dolar’dır (366 milyon TL) (Marketing Health Services, Summer 2014). 2009’dan bu yana da her yıl ortalama %13 büyüme göstermiştir. Sigortalanmış evcil hayvanların oranı 2013’de %14,6 yükselerek (Weintraub, 2015), 1 milyona ulaşmıştır ve bunların yaklaşık %85’ini köpekler, %15’ini kediler oluşturmaktadır (Marketing Health Services, Summer 2014). Amerika’da evcil hayvan sigorta modeli 1980’lerde başlamış olmasına rağmen Avrupa’ya çok sonraları gelmiştir. İngiltere’de 2.7 milyon tüketici evcil hayvanları için sigorta yaptırmıştır.
(Marketing Health Services, Summer 2014).
Evcil hayvan sigortası hayvan sahiplerinden daha fazla ilgi görünce, Fortune 500 listesindeki her üç şirketten biri de dahil olmak üzere, ABD’deki şirketler çalışanlarına özendirici teşvik olarak evcil hayvan sağlık sigortası teklif etmeye başlamıştır
(Marketing Health Services, Summer 2014). Türkiye’de de şirketler elde tutmayı istediği çalışanlarının şirkete olan bağlılığı artırmak için sağlık, kaza sigortalarının yanı sıra evcil hayvan sigortasının da eklenmesi düşünülüyor (Finans Caddesi, 21 Aralık 2012).
Hung ve Chuang (2014, s. 181)’ın Tayvan’da yaptığı araştırmanın sonucunda, hane halkı geliri, evcil hayvan için yapılan aylık ortalama harcama tutarı ve sağlık sigortası sahibi olma deneyiminin, evcil hayvan sahibinin evcil hayvan sigortası yaptırma niyetinde etki eden önemli faktörlerden olduğu sonucuna varmıştır.
Araştırmaya göre yüksek gelire sahip, evcil hayvanı için daha fazla harcama yapan ve kendileri için sağlık sigortası yaptıran hayvan sahiplerinin, evcil hayvanları için sigorta yaptırma niyetleri daha fazladır.
Evcil hayvan sağlık sigortası Türkiye’de çok yaygın olmasa da bazı sigorta şirketleri artan veteriner masraflarını göz önünde bulundurarak evcil hayvan sahiplerine sigorta hizmeti sunmaya başlamıştır. Kuzey Sigorta’nın aşıları tamamlanmış olan 6 aydan büyük 8 yaşından küçük olan tüm ırk ve cinsiyetteki kedi ve köpekler için Pet Sigorta Acil Vakalar Sağlık Sigortası poliçesi hazırlaması Türkiye’deki evcil hayvan sağlık sigortası örneklerinden biridir (Finans Caddesi, 7 Şubat 2015). Aksigorta ise Pitbull Terrier, Japanese Tosa gibi beslenmesi yasak ırklar dışında kalan, 6 aydan büyük, 10 yaşından küçük kedi köpek türü evcil hayvanlar için; 5.000 TL kapsamında acil durum teminatı, 3.000 TL kapsamında 3. şahıs mali mesuliyeti ve 250 TL kapsamında kayıp arama ilanı ve ödül teminatı ürün içeriğinde sigorta hizmeti sunmaktadır (Aksigorta).
BÖLÜM III
YÖNTEM
Araştırmanın bu bölümde araştırma yöntemi ve modeli, örnekleme yöntemi, evcil hayvan sahiplik rolünün evcil hayvanlar için yapılan gıda, sağlık (veteriner) ve ürün harcamalarla olan ilişkisini tespit etmeye yönelik yapılan uygulamanın; anket formunun hazırlanması, verilerin toplanması, analizi ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik bilgiler verilecektir.
3.1. Araştırma Yöntemi ve Araştırma Modeli
Araştırmada evcil hayvan sahibi tüketicilerin evcil hayvan sahiplik rolleri ve evcil hayvanları için yaptıkları harcamaları belirlemek üzere Türkiye genelinde kedi ve/veya köpek sahibi tüketicilere anket çalışması uygulatılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’deki kedi ve/veya köpek sahibi tüketiciler ana kütleyi oluşturmuşlardır. Bu ana kütleden örneklem çekilerek çalışmanın uygulama kısmında gerek duyulan verilerin toplanması beklenmiştir.
Bu çalışmada aşağıdaki modelden yararlanılarak evcil hayvanların, sahiplerinin yaşamlarındaki rolünün, evcil hayvanlara yönelik yapılan gıda, sağlık ve ürün harcamaları üzerinde farklılığa yol açıp açmadığı; evcil hayvanın türünün sahiplik rolü üzerinde fark yaratıp yaratmadığı; ve hane halkı geliriyle evcil hayvana yapılan gıda, veteriner (sağlık) ve ürün harcamaları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı
Bu çalışmada aşağıdaki modelden yararlanılarak evcil hayvanların, sahiplerinin yaşamlarındaki rolünün, evcil hayvanlara yönelik yapılan gıda, sağlık ve ürün harcamaları üzerinde farklılığa yol açıp açmadığı; evcil hayvanın türünün sahiplik rolü üzerinde fark yaratıp yaratmadığı; ve hane halkı geliriyle evcil hayvana yapılan gıda, veteriner (sağlık) ve ürün harcamaları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı