Evcil hayvan sahiplerinin büyük bir kısmı evcil hayvan sahipliğinden kaynaklanan harcamalar için hazırlıklı olsa da çoğu evcil hayvanlarının yaşamları süresince olması muhtemel beklenmedik kaza ve hastalıklar hususunda maddi açıdan hazırlıklı değillerdir. İstatistikler her üç evcil hayvandan birinin her yıl acil tıbbi müdahaleye gereksinimi olduğunu göstermektedir. Her üç evcil hayvandan ikisi yaşamı boyunca önemli bir sağlık problemi yaşayacaktır. Evcil hayvan sahiplerinin %90’ından fazlası hayvanlarını kurtarmak için ‘her türlü maddi bedeli’ ödemeye hazır olduklarını belirtmiştir. Kanada’da Evcil hayvanlarını sigortalayanların yaklaşık %20’si her yıl sigortadan para talep etmektedir (Howard, 2005, s. 44). İngiltere’de köpek sahiplerinin
%25’i, İsveç’te evcil hayvan sahiplerinin yaklaşık %50’si evcil hayvanlarını sigortalatmıştır (Caldwell, 2007, s. 1). Evcil hayvan sigortası 30 yıldan fazla bir süredir varlığını sürdürmektedir. Fakat, artan veteriner masrafları ve hanelerdeki evcil hayvanın rolünün değişmesi bu sektörün daha da genişlemesini sağlamıştır. Bugün Kuzey Amerika’da 10 ila 15 arası evcil hayvan sağlık sigortası şirketi bulunmaktadır ve sektörün büyüklüğü yıllık tahmini 100 milyon Dolar’dır (366 milyon TL) (Marketing Health Services, Summer 2014). 2009’dan bu yana da her yıl ortalama %13 büyüme göstermiştir. Sigortalanmış evcil hayvanların oranı 2013’de %14,6 yükselerek (Weintraub, 2015), 1 milyona ulaşmıştır ve bunların yaklaşık %85’ini köpekler, %15’ini kediler oluşturmaktadır (Marketing Health Services, Summer 2014). Amerika’da evcil hayvan sigorta modeli 1980’lerde başlamış olmasına rağmen Avrupa’ya çok sonraları gelmiştir. İngiltere’de 2.7 milyon tüketici evcil hayvanları için sigorta yaptırmıştır.
(Marketing Health Services, Summer 2014).
Evcil hayvan sigortası hayvan sahiplerinden daha fazla ilgi görünce, Fortune 500 listesindeki her üç şirketten biri de dahil olmak üzere, ABD’deki şirketler çalışanlarına özendirici teşvik olarak evcil hayvan sağlık sigortası teklif etmeye başlamıştır
(Marketing Health Services, Summer 2014). Türkiye’de de şirketler elde tutmayı istediği çalışanlarının şirkete olan bağlılığı artırmak için sağlık, kaza sigortalarının yanı sıra evcil hayvan sigortasının da eklenmesi düşünülüyor (Finans Caddesi, 21 Aralık 2012).
Hung ve Chuang (2014, s. 181)’ın Tayvan’da yaptığı araştırmanın sonucunda, hane halkı geliri, evcil hayvan için yapılan aylık ortalama harcama tutarı ve sağlık sigortası sahibi olma deneyiminin, evcil hayvan sahibinin evcil hayvan sigortası yaptırma niyetinde etki eden önemli faktörlerden olduğu sonucuna varmıştır.
Araştırmaya göre yüksek gelire sahip, evcil hayvanı için daha fazla harcama yapan ve kendileri için sağlık sigortası yaptıran hayvan sahiplerinin, evcil hayvanları için sigorta yaptırma niyetleri daha fazladır.
Evcil hayvan sağlık sigortası Türkiye’de çok yaygın olmasa da bazı sigorta şirketleri artan veteriner masraflarını göz önünde bulundurarak evcil hayvan sahiplerine sigorta hizmeti sunmaya başlamıştır. Kuzey Sigorta’nın aşıları tamamlanmış olan 6 aydan büyük 8 yaşından küçük olan tüm ırk ve cinsiyetteki kedi ve köpekler için Pet Sigorta Acil Vakalar Sağlık Sigortası poliçesi hazırlaması Türkiye’deki evcil hayvan sağlık sigortası örneklerinden biridir (Finans Caddesi, 7 Şubat 2015). Aksigorta ise Pitbull Terrier, Japanese Tosa gibi beslenmesi yasak ırklar dışında kalan, 6 aydan büyük, 10 yaşından küçük kedi köpek türü evcil hayvanlar için; 5.000 TL kapsamında acil durum teminatı, 3.000 TL kapsamında 3. şahıs mali mesuliyeti ve 250 TL kapsamında kayıp arama ilanı ve ödül teminatı ürün içeriğinde sigorta hizmeti sunmaktadır (Aksigorta).
BÖLÜM III
YÖNTEM
Araştırmanın bu bölümde araştırma yöntemi ve modeli, örnekleme yöntemi, evcil hayvan sahiplik rolünün evcil hayvanlar için yapılan gıda, sağlık (veteriner) ve ürün harcamalarla olan ilişkisini tespit etmeye yönelik yapılan uygulamanın; anket formunun hazırlanması, verilerin toplanması, analizi ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik bilgiler verilecektir.
3.1. Araştırma Yöntemi ve Araştırma Modeli
Araştırmada evcil hayvan sahibi tüketicilerin evcil hayvan sahiplik rolleri ve evcil hayvanları için yaptıkları harcamaları belirlemek üzere Türkiye genelinde kedi ve/veya köpek sahibi tüketicilere anket çalışması uygulatılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’deki kedi ve/veya köpek sahibi tüketiciler ana kütleyi oluşturmuşlardır. Bu ana kütleden örneklem çekilerek çalışmanın uygulama kısmında gerek duyulan verilerin toplanması beklenmiştir.
Bu çalışmada aşağıdaki modelden yararlanılarak evcil hayvanların, sahiplerinin yaşamlarındaki rolünün, evcil hayvanlara yönelik yapılan gıda, sağlık ve ürün harcamaları üzerinde farklılığa yol açıp açmadığı; evcil hayvanın türünün sahiplik rolü üzerinde fark yaratıp yaratmadığı; ve hane halkı geliriyle evcil hayvana yapılan gıda, veteriner (sağlık) ve ürün harcamaları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.
Bu amaçla Cheng ve diğerleri (2008) ve Jyrinki (2010) çalışmalarından yararlanılarak evcil hayvan sahiplik rollerini belirlemeye yönelik 5’li Likert Ölçeği oluşturulmuştur.
Evcil hayvanın türünün evcil hayvan sahiplik rolü üzerinde yarattığı farklılığa ilişkin; çocukların kediye kıyasla köpeğe daha fazla bağlı oldukları dolayısıyla da köpeklerin ailenin bir parçası olarak kabul edildiği (Lue ve diğerleri, 2007), sahiplerinin köpeklere karşı duydukları bağlılığı kedilere duyulan bağlılıktan daha yüksek derecede ifade ettikleri (Freiwald ve diğerleri, 2014), kedi sahiplerinin köpek sahiplerine kıyasla evcil hayvanlarını daha fazla ailelerinin bir parçası olarak gördükleri (Competitiveness and Market Analysis Branch, Haziran 2014) çalışmalardan yararlanılmıştır.
Evcil hayvan sahiplik rolünün evcil hayvanlara yapılan harcamalar üzerinde yarattığı farklılığa ilişkin; evcil hayvanını ailesinin bir parçası olarak görenlerin
hayvana özel mobilyalar satın aldığı belirtilen (Belk, 1996), evcil hayvanlarını genişletilmiş benliklerinin bir parçası olarak görenlerin diğer evcil hayvan sahiplerine kıyasla fiyata daha fazla önem verdikleri ortaya çıkan (Jyrinki ve Leskinen, 2006), ödül maması ve oyuncak gibi ürünlerin evcil hayvan sahibiyle hayvanı arasındaki ilişkinin incelenmesinde önemli olduğu vurgulanan (Chen ve diğerleri, 2012) evcil hayvanların pahalı aksesuarlar açısından statü göstergesi olarak görüldüğü ifade edilen (Dailymail, 10 Mart 2012) çalışmalardan yararlanılmıştır.
Hane halkı geliriyle evcil hayvana yapılan harcamalar arasındaki ilişkide; hane halkı geliri yıllık 70.000 Dolar (256.200 TL) üzerinde olanların gıda ve tıbbi malzeme harcamalarında artış gözlendiği belirtilen (Pets Gifts, 2007), geliri düşük olanların hayvanlarına hizmet satın alırken daha ekonomik tercihlerde bulundukları ortaya çıkan (Chen ve diğerleri, 2012), yüksek gelir sahibi kişilerin evcil hayvanlarına elektronik takip cihazı taktıkları ifade edilen (APPA, 2009) çalışmalardan faydalanılmıştır.
Bu çalışmalar baz alınarak araştırma modeline dahil edilmiştir.
Şekil 1. Araştırma modeli
Şekil 1’deki araştırma modelinde görüldüğü gibi evcil hayvanın türünün (kedi ve köpek) evcil hayvan sahiplik rolü üzerinde anlamlı bir farklılık yaratıp yaratmadığı;
evcil hayvan sahiplik rolünün evcil hayvan için yapılan gıda, sağlık ve ürün harcamaları üzerinde istatistiki açıdan anlamlı bir fark oluşturup oluşturmadığı; ve hane halkı geliriyle evcil hayvana yapılan gıda, sağlık ve ürün harcamaları arasında anlamlı bir ilişkinin var olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu bağlamda hazırlanan hipotezler aşağıdaki gibidir:
* Hobi * Arkadaş
* Statü Sembolü * Genişletilmiş Benlik Evcil Hayvanın Türü * Yaşam Tarzı * Aile Üyesi (Kardeş, Çocuk)
* Sorun * İş Arkadaşı
* Oyuncak * Süs
* Araç
Hane Halkı Geliri
* Gıda Harcamaları
* Sağlık Harcamaları
* Ürün Harcamaları
Evcil Hayvan Sahiplik Rolü
Evcil Hayvan İçin Yapılan Tüketim Harcamaları
H1: Evcil hayvanın türü ile evcil hayvan sahiplik rolü arasında anlamlı bir fark vardır.
H2: Evcil hayvan sahiplik rolü ile evcil hayvanlara yapılan gıda harcamaları arasında anlamlı bir fark vardır.
H3: Evcil hayvan sahiplik rolü ile evcil hayvanlara yapılan sağlık (veteriner) harcamaları arasında anlamlı bir fark vardır.
H4: Evcil hayvan sahiplik rolü ile evcil hayvanlara yapılan ürün harcamaları arasında anlamlı bir fark vardır.
H5: Hane halkı geliri ile evcil hayvanlara yapılan gıda harcamaları arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H6: Hane halkı geliri ile evcil hayvanlara yapılan sağlık (veteriner) harcamaları arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H7: Hane halkı geliri ile evcil hayvanlara yapılan ürün harcamaları arasında anlamlı bir ilişki vardır.