Türkiye’de Toplam Kalite Yönetiminin Geli imi

Ülkemizde Toplam Kalite Yönetimi çalı maları ilk olarak 1980’lerin ba larında çok zayıf birkaç uygulama ile ba lamı tır. 1980’lerin sonlarına do ru birkaç firmanın kapsamlı olmayan uygulamalarının ardından 1990’lara gelindi inde bu anlayı ı tanıyıp ö renen ve hayata geçiren firmalar ortaya çıkmı tır.

Zaman içerisinde Türkiye boyutunda ya anan geli melerin yarattı ı potansiyelin bir sonucu olarak sektörlerin önde gelen kurulu larından olan 7 firma ve TSE tarafından 1990 yılı Kasım ayında ulusal nitelikte bir dernek olarak Kalite Derne i (Kal-Der) kurulmu tur. Düzenlenen çe itli e itim programları, kalite konusunda önce Kalite Dergisi, irket yöneticilerini ve üniversite ö rencilerini bir araya getiren çe itli proje grupları gibi pek çok faaliyet sayesinde Kal-Der, bu konuda atılan bir çok önemli adımın öncüsü olmu tur.

TÜS AD ile ortakla a düzenlenen ve birincisi 1992 yılında gerçekle tirilen Ulusal Kalite Kongreleri ve yine birincisi 1993 yılında verilen Ulusal Kalite Ödülü uygulaması ile sanayi ve hizmet sektörlerinde i letmelerimize toplam kalitenin tanıtılması ve özendirilmesi atılmı en önemli adımlardır.

Özellikle, Türkiye’de ilk kalite ödülü, Avrupa Kalite Ödülü uygulamasından sadece bir yıl sonra ba latılmı tır.

89 _{im ek, a.g.e., s.41}

90 _{M.H.Polat, .H.Yılmaz, irketler çin Toplam Kalite Rehberi, Power Kitap Serisi,} Sayı.3, s.44-45

Bütün çalı maların sonucunda, Toplam Kalite Yönetimi çalı maları özellikle dı rekabete hazırlanan firmalarımızdan gördü ü büyük ilgi nedeniyle kısa sürede hem sayı hem de kapsam olarak süratle geli mi tir. Ayrıca bazı firmalarımız kendi özgün stillerini yaratacak mükemmel sonuçlar elde etmi lerdir. Bu konuda ulusal ve uluslar arası boyutlarda ba arılar elde etmi i letmelerimizden bazıları ve uygulamaları unlardır.

*1.Ulusal Kalite Ödülü sahibi Brisa’da Toplam Kalite Yönetimi Uygulamaları *2.Ulusal Kalite Ödülü sahibi Tusa ’da Takım Çalı maları ve Çalı anların Tatmini

*1994 yılında Çevre Yönetimi Sertifikasını dünyada “sıfır hata” ile alan ilk kurulu ünvanını kazanan Dusa’nın ba arı döngüsü

*JIPM (Japan Institute of Plant Maintenance) tarafından verilen 1.Kategori Üstün Tesis Ödülünü Avrupa’da alan ikinci kurulu olan Türk Pirelli ve “Toplam Verimli Bakım” (TPM) uygulamaları.

*Koç Holding’i 2000’li yıllara ta ıyacak “Topyekün Mükemmelle me” ya da “Koç 2000” Projesi.

*Yönetim yapısını Amerikan Malcolm Baldridge Ödülü kriterlerine göre olu turan IBM Türk’de “Pazarın Yönlendirdi i Kalite (PYK)” anlayı ı.

*Hizmet kalitesinde mükemmeli hedefleyen Renault Mais’de Avrupa ve Ortado u’nun en büyük otomotiv okulu R.E.M ve Kalite Yönetiminde insanın rolü.

Sanayi sektöründen firmaların yanı sıra, son yıllarda hizmet sektöründen pek çok i letme konu hakkında ba arılı çalı malar yürütmektedir. Bu firmalara örnek olarak Garanti Bankası, Bank Ekspres, Interbank, IBM Türk, Renault Mais, Turtel, Migros ve Club Med verilebilir.

K NC BÖLÜM

KURUM KÜLTÜRÜ VE OLU UMU 2.1. Kurum Kültürü

Toplam Kalite Yönetimi “de i im” demektir. Toplam Kalite Yönetimi kültüründe temel amaç, de i ikliklerde birebir adapte olmaktan çok, belli ilkeler do rultusunda de i iklikleri, irketle ilgili çevrelerin beklentilerini kar ılamak üzere yönetecek ve yönlendirecek bir yapının olu turulmasıdır91_.

Bir irketin kalite kültürü, kurumun dı ortamda varlı ını sürdürme ve kendi iç i lerini yönetme kapasitesini geli tirdi i sırada, toplu olarak kaliteye ili kin de erlerin ö renilmesi çabalarının tümünü ifade eder.

Bir ba ka deyi le, belli bir grubun dı çevreye uyum sa layabilmek ve kendi iç bütünlü ünü kurabilmek için buldu u, geli tirdi i ve gruba yeni katılan üyelere ö retti i temel kavramlar ve varsayımlar olarak tanımlayabilece imiz “organizasyon kültürü” grup üyelerinin çevrelerini belli biçimde algılamalarını ve dü ünmelerini sa lamakta, onlara “dünyanın nasıl oldu u” konusunda bir “kavramsal çerçeve” sunmaktadır. Böyle bir kültürün varolabilmesi için grubun u artlara sahip olması gerekmektedir92_:

*Uzun bir süre bir arada olan ve aynı sorunları payla an insanlar

*Bu insanların, bu sorunları birlikte çözebilme fırsatını bulması ve bu çözümlerin etkilerini gözleyebilmesi

*Grubun yeni üyeler kazanması

Bir organizasyon içindeki insanlar bu artlar altında bir araya gelmedikçe ve payla tıkça bir “tarih” olmadıkça organizasyonda kültürün varolması mümkün de ildir.

91 _{Erdo an Ta kın, Mü teri li kileri E itimi, st.,Papatya Yayıncılık, 2000, s.82} 92 _{y.a.g.e., s.83}

TKY modelinde yönetici, önceli ini kâr için de il kültür için kullanmalıdır. Bu iki kriter ilk bakı ta sanıldı ı gibi birbirinden apayrı ve ba da maz nitelikte de ildir. E er yönetim, organizasyon kültürünü iyile tirme konusunda ba arılı ise irket daha verimli daha rekabete yönelik ve uzun dönemde daha karlı olacaktır.93

Organizasyonda Toplam Kalite Yönetimi kültürünün olu turulması ve geli tirilmesi bir süreçtir. Yeni becerilerin ve ö retilerin kurulu ta olması göründü ü kadar kolay de ildir. Toplam Kaliteye dönü üm zamanı her kurulu un sahip oldu u artlara ve dı sal faktörlere ve konumuna göre (SWOT Analizi) farklı olmakla birlikte 5-10 yıl arasında sürmektedir. Toplam Kalite Yönetimini irket kültürüne adapte etmek 5-10 yıl gibi bir süreyi kapsayaca ı için ilk birkaç yılda hem kültür de i imi çabaları hem de bu konuda yapılan yatırımlar tepki ile kar ıla abilir. Bir irket kültürü olu turma ve i birli i yaratmada temel ön art, çalı anların katılımı sa lamak ve de i ime kar ı direncin üstesinden gelmektir94_.

Toplam Kalite Kültürü’ nde; yenilik çok önemlidir. Toplam kalite kültürünü benimseyen kurumlarda i gören ve yöneticiler arasında statüden kaynaklanan farklılıklar ikinci planda yer alır. Kurumda yer alan herkesin kuruma katkıda bulunması istenir. Toplam Kalite kültüründe liderlik i gören için bir makam olarak görülmez. Liderlik, üretimi sa layacak i levsellik olarak dü ünülür. TKY’ nin temel özelliklerinden bir di eri ise takım çalı masıdır. Takım çalı ması sırasında i görenlerin ödüllendirilmesi ve çalı ma iste i uyandırmak için bireylerin güdülenmesi söz konusudur. Toplam Kalite Kültüründe ya am boyu e itim ilkesi takım çalı masına ko ut olarak geli tirilmi ve uygulanmakta olan bir ilkedir. Toplam Kalite Kültüründe ya am boyu, e itim, ö renme, geli me, yeti tirme ve hayatta kalabilme gibi i levsel ilkeleri yerine getirmeye yöneliktir. Toplam Kalite Kültürünü benimseyen kurumlar tartı masız bu ilkeleri de benimsemi demektir. TKY, insana de er veren bir kültürdür. Bu özelli i ile i görenler görevi, sorumlulu u ve yetkiyi payla ır ya da devredebilirler. letmedeki çalı anlar artık tüm faaliyetlerde iç ve dı

93 _{Masaaki IMAI, KAIZEN: Japonyanın Rekabetteki Ba arısının Anahtarı, BRISA} Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi ve Tic.A. . (Yayın Hakkı) st, 1994, s.220

94 _{Toplam Kalite Yönetimi Ara tırma Komitesi, Toplam Kalite Yönetimi ve irket Kültürü,}

Toplam Kalite Yönetiminde Türkiye Perspektifi, Toplam Kalite Yönetimi Ara tırma

mü terilerin tatminine yönelik sürekli iyile tirme a amasına gelmi ve bunu bir ya am tarzı olarak benimsemi olmalıdır95_.

2.1.1. Kültürün Anlamı ve Çe itleri