161 Stephen Covey, Etkili nsanların 7 Alı kanlı ı, Çev.Gönül Suveren, Osman Deniztekin, st., Varlık Yay., 1996, s.80
Toplam Kalite Yönetimi, klasik yönetim tarzının lgi Çemberi üzerine odaklanan yapısından, proaktif bir tarzı seçip Etki Çemberi üzerine yo unla mı halidir. Toplam Kalite Yönetimi’nde163.
• Mü teri odaklılık ile mü teri istek ve beklentileri ile katma de erin nasıl sunulabilece i de erlendirilir.
• Tedarikçiler ile güvene dayalı ve uygun seviyede uyum sa layacak ortaklık olu turur.
• Çalı anların potansiyeli, kurulu un de erleri ve güven ve yetkilendirmeye dayalı kurum kültürü ile açı a çıkartılır.
• Toplumsal bir sorumluluk üstlenerek topluma katkıyı göz önünde tutulur. Tüm bu alanlarda gösterilen proaktif yakla ım, süreçlere dayalı ve verilere zenginle tirilmi yönetim tarzı ile yönetilir; sürekli iyile me ve yaratıcılık benimsetilir; Politika ve stratejilere uyumlu faaliyetler ile payda ların memnun edilmesi odaklanır.
Toplam Kalite Yönetimi’nin uygulandı ı organizasyonların açık ve çalı anların tüm bilgileri payla tıkları bir kültürü vardır. Toplam Kalite Yönetiminin yukarıda da üzerinden geçti imiz genel ilkelerine baktı ımızda, bu ilkelerin aslında organizasyonun bilgiyi yaratıcı ve çalı anları arasında payla tırdı ı metodları oldu u gerçe ini kabul etti ini görürüz.
Kalite ve katılım prosesinin bir organizasyonda ba latılması ve sürdürülmesi “de i im” ile e anlamlıdır; yapıda, çalı ma metotlarında, irket kültüründe vb. ileti im ise, bu de i im sürecinin tekerleklerinin ve çark di lerinin ya lanmasını sa layan girdidir. Çalı anlar nasıl bir de i ime maruz kaldıklarını ve bu süreçte kendi rollerini bilmek isteyecektir. Yine aynı ekilde mü teri ve tedarikçiler ile sürekli bir alı veri art olacaktır. Dı çevrede neyin olup bitti ini anlayabilmek için dı a odaklanmak gerekecektir. Dolayısıyla ileti im planı bir bütün olarak organizasyonun neyi ba armak istedi ine dikkat çekecektir164.
Toplam Kalite yolculu unda irketlerin i mükemmelli ine ula abilmeleri için ileti im etkili bir araç olarak kar ımıza çıkmakta. Dolayısıyla, kalite çabalarının
163 Covey, a.g.e., s.82
164 Kaat Exterbilie, ’TQM can be DOA without a Proper Communication Plan’, Journal for
ba arılı sonuçlar vermesi için ileti imin sürece nasıl bir girdi sa layaca ı ve ba arıyı arttırmaya nasıl yönelebilece i önem kazanmaktadır. Bilindi i gibi Toplam Kalite anlayı ının yaygınla ması ve irketlerin Toplam Kalite yolculu unda nerede olduklarını belirlemeleri Özde erlendirme çalı maları ile biçimleniyor. Pek çok ülkede verilmekte olan kalite ödülüne ba vuruda bulunan irketler aynı zamanda Kalite Yönetimine ili kin verileri gözden geçirme ve derleme imkanına kavu urlar. Dı bir kurulu tarafından de erlendirilme olana ı ve geri bildirimi, Kurulu un Kalite Yönetimi uygulamalarına önemli katkılarda bulunur. Kalite ödülü kazanan kurulu ta ise ödülü kazanmanın getirece i prestij ve saygınlı ın yanı sıra, varolan kalite bilinci canlanır; ba arı kurulu un çalı anları için haklı bir gurur ve motivasyon kayna ı olur165.
2.6. leti imin Türleri
Her geçen gün de i en ve geli en bir toplumda ya ayan birey, ister istemez ba kalarıyla az ya da çok her gün, her an ili ki kurmak zorundadır. Ancak yakından ve bilimsel açıdan bakıldı ında bu ili kilerin geli i güzel ve belirli düzen ve disiplinden yoksun bulundu u dikkati çeker. Bir sistem olarak ileti im olgusunun en büyük amacı, ço u kez kopuk ya da da ınık görünen ili kilerin belirli bir düzen içine sokulması ve böylelikle kurumsal amaçlarla bireysel amaçlar arasında bilinçli bir dengenin kurulmasıdır. Bu birle tirici niteli i ile ileti im, “toplumsal yapının çimentosu” ya da bir canlı varlı ın “kan damarlarına” benzetilebilir. nsano lunun ya adı ı ortam içerisinde tek ba ına ya aması ve tüm ihtiyaçlarını kendinin kar ılaması mümkün olmadı ı söz konusu olursa toplum içerisinde her bireyin görevleri oldu u gibi birlikte ya amamın vazgeçilmez kuralı ileti imin varolması kaçınılmazdır. Bireyin gerçek yeri ve ki ili i sürekli ve yaygın bir ileti im ile yaratılan çevresel ortam içinde olu ur. Bu nedenle bireyin toplumsal yapı içinde sahip oldu u statü, elde etti i saygınlık ve kazandı ı ki ilik ile ba kalarıyla kurdu u ili kiler arasında dikkat çekici ba ıntılar vardır.166
Kökenleri her ne kadar psikolojik temellere dayanıyorsa da ileti im aynı zamanda sosyal bir olgudur (fonomendir). Bunun temeli ise sosyal etkile imdir. Gönderici ve alıcı arasındaki ili ki öyle basit bir olay de ildir. Göndericinin ileti im
165 Kal-Der, Tüsiad-Kalder Kalite Ödülü Bilgilendirme Kitabı, 1998, s.6
166 Zeyyat Sabuncuo lu, Çalı ma Psikoloji, 2.b.No.3, Bursa.Uluda Üniversitesi Basımevi, 1984, s.112
ortamını denetimi altına alıp, alıcının da onun kendisine verdi ini edilgen (pasif) olarak i leyip, yanıtladı ı dü üncesi ku kusuz yanlı tır. Gönderici ilettiklerini ço u kez, alıcının benimseyece i biçimde ko ullandırır. Ayrıca sürekli olarak mesajlarını, alıcının tepkilerine göre de i tirir. Bu nedenle ileti im sosyal özellikler gösterir. Göndericiler ve alıcılar ileti im sürecini a gibi saran bir “sosyal matris”ten hem etkilenirler, hem de onu etkilerler167. leti im türlerini öyle özetleyebiliriz:
2.6.1. Ki isel leti im
Toplumun bireylerden olu tu unu ve temel te kil etti ini dü ünürsek ki isel ileti imden ve toplumsal ileti imden bahsetmek faydalı olacaktır. Ki isel ileti imden “ki i içi ileti im” olarak da bahsedilmi tir. Ki isel ileti im, ki inin iç dünyasını ilgilendiren psikolojik bir olaydır. Bir insanın dü ünmesi, duygulanması, kendisiyle konu uyormu gibi kendi kendisine sorular sorarak bunlara cevaplar üretmesi ki isel ileti imdir. nsan, do anın ürkütücü gücü ile ba edebilmek için di er insanlarla bir araya gelerek toplumları olu turmu tur. Çünkü, insan yalnızlıktan korkmu ve di er insanlarla bir arada olursa tehlikelerden korunaca ına inanmı tır. Gerçekten de insan, ba kalarıyla birlikteyken birçok eyi yapar, payla ımda bulunur. Ama kendi içinde yine yalnızdır ve içinde ya adı ı dünyaya kar ı yürekli bir sava ım vermek zorundadır168.
nsanın kendi kendisine dü ünmesi, rüya görmesi, hayal kurması, ba ka bir kaynaktan aldı ı mesajı yorumlamaya çalı ması, kendi kendine sorular sormasını ve cevaplar bulması, gereksinimlerinin farkına varması birer içsel ileti im yoludur. Dolayısıyla sa lıklı bir muhakeme yetene ine ve sistemine sahip olan ki iler di er tüm ili kilerinde de büyük olasılıkla ba arılı olacaklardır. Çünkü, ileti imin kayna ında insan vardır ve insanın çevresi ile kuraca ı ileti im kendi içinde ba lamaktadır.
2.6.2. Ki ilerarası le itim
Ki inin bir ba kası ile ileti imi söz konusudur. Toplumsal ileti im ki iler arası ileti im ile ba lar, bu da kapsamına ki inin kendisini çevresine kabul ettirebilmek,
167 .C.A kun ‘Kurumsal leti im ve Küçük Grup Boyutları’, KURGU Dergisi, No.4, Ocak 1992, s.11
di er bir deyimle toplum içinde ya ayabilmek amacıyla ba kaları ile giri ti i ileti im eylemlerini (bilgi, anlam ve dü ünce alı veri lerini) içine alır.
Ki ilerarası ileti im, toplumsal ileti imin ve onun bir çe idi olan kurumsal ileti imin özünü olu turur. Gerçekten ileti imin ba lıca amacı ki ilerarası ili kilerin kurulup devam ettirilmesini sa lamaktır. Ancak, ileti imi sadece iki ki i arasında olup biten bir eylem ya da eylemler dizi olarak de il, ayrılmaz bir parçası oldu u toplumsal sistemin tümü ile birlikte ve kar ılıklı etki-tepki ili kilerinin çerçevesi içinde toplumsal bir süreç olarak dü ünmek gerekir. leti im, toplumu olu turan bireyler arasında gerekli ili kilerin kurulmasına olanak sa layan bir araç oldu u kadar toplum hayatının devamını sa layan bir sistemdir169.
Öte yandan ki isel ileti im dı ındaki ki ilerarası, ki i grup arası, ki i kurum arası, gruplar arası ve kurumlararası ileti im türlerini toplumsal ileti im olarak tanımlayabiliriz. Bunlar a a ıda Tablo 5 ‘ de gösterilmi tir.
Tablo 5. Toplumsal leti im Tablosu
K GRUP KURUM K Ki ilerarası leti im Ki i-grup arası ileti im Ki i-kurum arası ileti im
GRUP Ki i-grup arası
leti im
Gruplar arası ileti im
Grup-kurum arası ileti im KURUM Ki i-kurum arası
leti im Grup-kurum arası ileti im Kurumlararası ileti im (Dicle, 1974; s.17)
Toplumsal ileti im ki ilerarası ileti im ile ba lar. Ki iler kendilerini çevrelerine kabul ettirebilmek ve toplum içinde ya abilmek için; bilgi, anlam ve dü ünce alı veri lerini içeren ileti im eylemine girerler. Toplumsal ya amın do asında varolan, kurumsal yapının özünü olu turan ileti im sistemi; bireylerarası ve gruplararası ili kileri düzenlemeyi amaçlayan bir olgudur170.
169 Ü.Dicle, Bir Yönetim Aracı Olarak Kurumsal Haberle me; MPM Yayınları 169, Ankara 1974, s.14
Ki ilerarası ileti im, toplumsal ileti imin ve onun bir çe idi olan kurumsal ileti imin özünü olu turur. leti imin ba lıca amacı ki ilerarası ili kilerin kurulup devam ettirilmesini sa lamaktır. leti im toplumun, kurumla manın ve bir arada ya amanın temelidir. leti im olmadan toplumsal hayatın varlı ı ve devamı dü ünülemez.
2.6.2.1. Ki i-Grup leti imi
Ki i-grup ileti imi iki türlü olur. Birinci durumda “bireyden gruba” ileti im söz konusudur. letme yönetiminden örnek verilecek olursa, bir genel müdürün idare meclisi ya da ortaklar kuruluna rapor verme görevi bu tür bir haberle meyi gerektirir. kinci durumda “gruptan bireye” ileti im sözkonusu olmaktadır. Ço u kez bir kurul tarafından alınan kararların eyleme geçmesi için ilgili ki iye iletilir. Karar ortakla a verilir. Ancak, bunun yerine getirilmesi yetkisi yüksek bir ki iye verilir. dare meclisi ya da yönetim kurulu tararlarının i letmenin genel müdürüne uygulanmak üzere iletilmesi gruptan bireye ileti imin bir örne idir171.
Gruplararası leti im ise: Kurumsal yapı içinde bulunan biçimsel ya da biçimsel olmayan (do al) grupların kendi aralarındaki bilgi, görü ve dü ünce alı veri idir. Komuta ve kurmay grupları dikey ve yatay düzeyde birbirine ba layan ileti im “gruplararası ileti im”e örnek verilebilir172.
171 Sabuncuo lu, a.g.e., s.100
172 Sinan Artan, letmelerde leti im (Haberle me), E. .T. .A.D.; Cilt XIII; Sb2; Haziran 1977, s.65