TÜRK MİLLETİ ADINA

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Üçüncü Dairesince işin gereği görüşü-lüp düşünüldü:

Dayandığı hukuki ve kanuni nedenlerle gerekçesi yukarıda açıklanan Vergi Mahkemesi kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun görülmüş olup temyiz istemine ilişkin di-lekçede ileri sürülen iddialar sözü geçen kararın bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından, temyiz isteminin red-dine ve kararın onanmasına, 19.6.2003 gününde oyçokluğuyla karar verildi.” Denilmektedir.

Kişisel görüşüme göre, kooperatifin iradesi dışında kamu gücü kullanılarak gerçekleştirilen tek taraflı bir idari işlem olan kamulaş-tırma , münhasıran ortaklarla iş görülmesi şartını ihlal eden bir iş-lem değildir.

b) Kamulaştırma Sonucu Ortaya Çıkan Kurum Kazancı Dola-yısıyla Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnasından Yararlanıla-bilir

Kooperatifin kurumlar vergisi mükellefi olması halinde, arsanın sa-tışından doğan kazancın ; pasifte özel bir fon hesabında tutması, ser-mayeye ilave dışında 5 yıl içerisinde işletmeden çekilmemesi ve

or-taklara dağıtılmaması halinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-e maddesinde yer alan kurumlar vergisi istisnasından yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

c) Kamulaştırma İşleminin KDV Karşısındaki Durumu Kamulaştırma işlemleri KDV Kanununda ayrıca düzenlenmediği için KDV uygulamaları bakımından özellikle satıcının durumuna ba-karak genel hükümlere göre değerlendirilmesi gerekir. Kamulaştırı-lan gayrimenkulün bir iktisadi işletmenin aktifinde kayıtlı olup ol-mamasına göre vergileme bakımından önemli farklılıklar göster-mektedir.

1.Gayrimenkul, özel mülk olarak sahip olan şahıslardan intikal et-mişse vergi uygulanmayacaktır.

2.Kamulaştırılan gayrimenkul, bir iktisadi işlemenin aktifine kayıt-lı veya envanterine dahil bulunuyorsa, kamulaştırma işlemi katma değer vergisine tabidir.

3. Gayrimenkul, KDV Kanunu’nun 1/3-d maddesine göre müzaye-de mahallinmüzaye-de yapılan satışlar kapsamında iktisap edilmişse, yuka-rıdaki şartlara bağlı olmaksızın vergiye tabi olacaktır.

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Temmuz 2007 tarih ve B.07.1.GİB. 4. 06.17.01 /2207 sayılı özelgede ,

“……….

Özel mülke konu ya da ticari bir işletme aktifinde kayıtlı olan gayrimenkullerin, 4650 sayılı Kanun kapsamında kamulaştı-rılması işlemleri KDV açısından farklılık arz etmekte olup, özel mülkiyete konu olan gayrimenkulün kamulaştırılması işle-mi KDV’nin konusuna girmemekte ancak, ticari bir işletmeye

konu olan gayrimenkulün kamulaştırılması işlemi ise 3065 sa-yılı Kanunun 17/4-r maddesinde belirtilen şartların taşınması halinde KDV’den istisna olup, aksi halde Kanunun 1/1. madde-sine göre KDV’ye tabi olacaktır. ” Şeklinde idari görüş bildiril-miştir.

17- Konut Yapı Kooperatifinin Site İşletme Kooperatifine Dö-nüştürülmesi İşlemi

Konut yapı kooperatifinin site işletme kooperatifine dönüştürülme-si işlemi kurumlar vergidönüştürülme-sine tabi değildir. Kooperatifin malvarlığı konusunda herhangi bir işlem yapılmaksızın sadece ana sözleşme değişikliği ile site işletme kooperatifine dönüştürülmesi işleminin kooperatifin kurumlar vergisi muafiyetine etkisi bulunmamaktadır.

1.Kooperatifin genel kurul kararı ile ana sözleşmesinde deği-şiklik yapılarak ticaret siciline tescil edilmesini müteakip işlet-me kooperatifine dönüştürüleceği ve ünvanı değişen kooperati-fin kurumlar vergisi ile KDV mükellefiyeti konusunda;

2.Konut yapı kooperatifinin site işletme kooperatifine dönüştü-rülmesinde kurumlar vergisine tabi bir işlem olup olmadığı, vergiye tabi bir işlem olması halinde bu vergiye ilişkin mükel-lefiyetin konut yapı kooperatifine mi yoksa site işletme koope-ratifine mi ait olduğu,

3. Söz konusu dönüştürme işleminin KDV’ye tabi bir işlem olup olmadığı, vergiye tabi bir işlem olması halinde verginin site iş-letme kooperatifi tarafından mı yoksa sorumlu sıfatıyla konut yapı kooperatifi tarafından mı beyan edileceği

Hususlarında sorulan sorulara Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı 20.06.2007 tarih ve B.07.1. GİB.4.16.16.01.KV. 07.40/2750 sayılı özelgede;

“Kooperatifler Kanunu’nun 3’üncü maddesinde, kooperatif ana sözleşmesinin Sanayi ve Ticaret Bakanlığına verilmesini müteakip Bakanlığın kuruluşa izin vermesi halinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunaca-ğı, ana sözleşme değişikliklerinin de kuruluştaki usullere bağ-lı olduğu belirtilmiştir.

Aynı kanunun 81’inci maddesinin birinci fıkrasında koopera-tiflerin dağılma sebepleri bentler halinde sayılmış olup, ikinci fıkrasında ise “Konut yapı kooperatifleri, ana sözleşmede gös-terilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konut-ların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usu-lüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği yapılarak koopera-tifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz. Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mül-kiyeti Kanununa göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır.”

hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere, konut yapı kooperatif-leri kuruluş amaçlarını gerçekleştirmiş ve usulüne uygun ola-rak ana sözleşmede yapılacak amaç değişikliğini müteakip tas-fiye işlemine tabi tutulmadan faaliyetlerine devam edebilmek-tedirler. Dolayısıyla amaç değişikliğine giden kooperatifin tüzel kişiliği sona ermemektedir.

Buna göre, …… Konut Yapı Kooperatifi’nin 1163 sayılı Koope-ratifler Kanunu’nun 81’inci madde hükümlerine uygun olarak konutları ortaklar adına tescil edilmesine müteakip amaç deği-şikliğine giderek site işletme kooperatifine dönüştürülmesi iş-lemleri kurumlar vergisine tabi

bulunmamaktadır.”denilmekte-18- Kooperatifin Üyelerine Teslim Ettikleri Konutlar İçin Aldı-ğı Bedellerin Diğer Konutların İnşaat İşinde Kullanması 26 üyeli konut yapı kooperatifinin konutlarından 14’ünün tamamla-narak kura ile üyelere dağıtılması ve bu üyelerden konut bedelleri-nin kalanı tahsil edilerek, kalan 12 konutun tamamlanması için kul-lanılması ve bu konutlarında tamamlanarak diğer kooperatif üyele-rine teslim edilmesi durumunda kooperatifin Kurumlar Vergisi mu-afiyetinden yararlanıp yararlanmayacağı konusunda İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı 09.11.2007 tarih ve B.07.1. GİB. 4.35.16.01 /176300-ÖZ/241/ 9613 sayılı özelgede;

“26 üyeli konut yapı kooperatifinin konutlarından 14’ünün ta-mamlanarak kura ile üyelere dağıtılması ve bu üyelerden ko-nut bedellerinin kalanı tahsil edilerek, kalan 12 koko-nutun ta-mamlanması için kullanılması ve bu konutlarında tamamlana-rak diğer kooperatif üyelerine teslim edilmesi, üyelerine uygun koşullarda konut temini amacını taşıyan kooperatifin amacıy-la örtüşmesi nedeniyle, 5520 sayılı Kurumamacıy-lar Vergisi Kanunu-nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yazılı şartları taşıdığı sürece, anılan madde gereğince Kurumlar Ver-gisi muafiyetinden yararlanması mümkün bulunmaktadır.

………

Diğer taraftan, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 81’inci maddesinin 2’nci bendinde; ‘’Konut yapı kooperatifleri, ana sözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mükellefi-yete geçip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağıtılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği ya-pılarak kooperatifin amacını değiştirmesi halinde dağılmaya ilişkin hükümler uygulanmaz…” hükmüne yer verilmiştir.

Yapı kooperatifleri, ortaklarını ucuz arsa ve konut sahibi yap-mak gayesiyle kurulurlar. Konutların inşaatının tamamlanma-sı ile de kooperatifin amacı gerçekleşmiş olur. Yapı kooperatif-lerinin inşaatların tamamlanmasından sonra, diğer bir ifade ile kuruluş amacının gerçekleşmesinden sonra vergi muafiyeti yo-luyla teşvik edilmesi düşünülemez.

Konu ile ilgili olarak adı geçen kooperatifin bağlı bulunduğu vergi dairesi müdürlüğü ile yapılan yazışma sonucu cevaben alınan yazı ve eki tutanaktan; ödevli kooperatifin defter ve bel-geleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde Kurumlar Vergisi Kanununun 4’üncü maddesinin (k) bendinde belirtilen muafi-yet şartlarını taşıdığı, yapı ruhsatı ile arsa tapusunun koopera-tif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olduğu, 26 adet bağımsız bölüm inşaatının 14 adet bağımsız bölümünün inşaatına baş-landığı, diğer 12 adet bağımsız bölümün inşaatına başlanmadı-ğı, biten 14 adet bağımsız bölümün mevcut ortaklara dağıtıla-cağı, bu konutlara rayiç bedel biçileceği, bu rayiç bedelden şim-diye kadar ödenen aidatlar düşüldükten sonra kalan paranın ortaklardan alınarak diğer kalan 12 adet bağımsız bölümün in-şaatı için kullanılacağı ve bu konutların tamamlanarak diğer kooperatif üyelerine teslim edileceği bu arada 14 adet konutu teslim alan kişilerin ortaklıktan çıkarılarak kooperatifle ilişik-lerinin kesileceği anlaşılmıştır.

Yukarıda yapılan açıklamalara göre; adı geçen 26 üyeli konut yapı kooperatifinin konutlarından 14’ünün tamamlanarak ku-ra ile üyelere dağıtılması ve bu üyelerden konut bedellerinin kalanı tahsil edilerek, kalan 12 konutun tamamlanması için kullanılması ve bu konutlarında tamamlanarak diğer koopera-tif üyelerine teslim edilmesi, üyelerine uygun koşullarda konut

temini amacını taşıyan kooperatifin amacıyla örtüşmesi nede-niyle, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4’üncü madde-sinin birinci fıkrasının (k) bendinde yazılı şartları taşıdığı sü-rece, anılan madde gereğince Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanması mümkün bulunmaktadır.” Şeklinde idari görüş bildirilmiştir.

19- Kooperatifin Gayrımenkul, Sabit Kıymet ve Demirbaşları Satması

Muafiyetin hangi aşamasında olursa olsun (tasfiye süreci de dahil) kooperatifin faaliyetlerini gerçekleştirmek için edinmiş olduğu sa-bit kıymet, gayrımenkul ve demirbaşların satışı muafiyet şartlarını ihlal edici unsur olarak değerlendirilecek ve elde edilen kazancın kurumlar vergisi matrahına ilave edilerek vergilendirilmesi gereke-cektir