Kooperatiflerin Üyelerinin Sosyal, Kültürel Ve Ekonomik İhtiyaçlarını Karşılamak İçin Lokal, Satış Mağazası, Kulüp

Gibi Tesisleri İşletmeleri

a) Kooperatifin Lokal İşletmeciliği

Bazı kooperatiflerin ana sözleşmelerinde, “ortakların sosyal, kültü-rel ve ekonomik ihtiyaçla rını karşılamak üzere gerekli tesisleri kur-mak, işletmek veya kiraya vermek ….” hükmü yer alabilmektedir.

Ana sözleşmelerinde söz konusu hüküm olsa dahi fiilen söz konu-su tesislerin kurulup bizzat işletilmesi veya kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecektir. Bu hükmün, ana sözleşmede yer alması tek başına mükellefiyet için yeterli olmayacaktır.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 11.02.2009 tarih ve B.07.1.

GİB.4.34.16.01/KVK-4/1k / 3101-8343 sayılı özelgede,

“………

Öte yandan, bazı kooperatiflerin ana sözleşmelerinde, “ortak-ların sosyal, kültürel ekonomik ihtiyaç“ortak-larını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurmak, işletmek veya kiraya vermek ….” hük-mü yer alabilmektedir. Ana sözleşmelerinde söz konusu hüküm olsa dahi fiilen söz konusu tesislerin kurulup bizzat işletilmesi veya kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecek-tir. Bu hükmün, ana sözleşmede yer alması tek başına mükelle-fiyet için yeterli olmayacaktır.” denilmekte ve söz konusu tebli-ğin “Yapı Kooperatiflerinin muafiyetinde özel şartlar” başlıklı 4.13.2 bölümünde;

“……….

Diğer taraftan, Ana sözleşmenizin 6.1. maddesinde;

“Koopera-tifin amacı ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılamaktır. Bu amaçla kooperatif:

………

3-Ortaklarının sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını kar-şılamak üzere gerekli tesisleri kurar,bunları ortaklarına akta-rabilir.

4-Yukarıdaki fıkralardaki yazılı hususları sağlamak üzere, il-gili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalarda bulunabilir, gay-ri menkul ve menkullegay-ri iktisap eder, kiralar, kiraya vegay-rir, satar ve benzeri tasarruflarda bulunur, ayni haklar tesis eder.” hü-kümleri yer almaktadır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4/1-k bendinde yer alan şartların kooperatifinizin ana sözleşmesinde yer almasının yanında bu hükümlere fiilen de uyulması şartıyla, kooperatifinizin kurumlar vergisi muafi-yetinden yararlanması mümkündür.

Öte yandan, kooperatifinizin, Ana sözleşmenizin 6. maddesinin 3. bendinde belirtildiği üzere, ortaklarının sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile gerekli tesisleri kurması halinde, bu tesislerin kooperatifiniz tarafından işletil-mesi veya kiraya verilişletil-mesi veya aynı maddenin 4. bendinde be-lirtilen faaliyetlerin fiilen yapılması hallerinde, kooperatifini-zin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanamayacağı tabii-dir.” Denilmektedir.

b) Kooperatifçe Lokal Açılması Ve Verilen Hizmetler Karşılığı Aidat Alınması

Kooperatif tarafından lokal açılması ve verilen hizmetler karşılığı üyelerden aidat veya gider karşılığı bir bedel tahsil edilmesi halin-de kurumlar vergisi muafiyetinhalin-den söz edilmeyecektir.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 21.09.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01/KVK/4-k-7243 -17826 sayılı özelge

“Bilindiği üzere, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nu ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten kaldıran 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda da kooperatifler kurumlar ver-gisi mükellefleri arasında sayılmış olup, Söz konusu Kanunun 4. maddesinin (k) bendinde;

……….

Diğer taraftan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun Ver-gi Kesintisi başlıklı 15. maddesinde;

“1) Kamu idare ve kuruluşları, iktisadî kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, ziraî kazançlarını bilânço ve-ya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler; kurum-lara avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben yap-tıkları aşağıdaki ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin ku-rumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak zo-rundadırlar:

...

b) Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemeleri.” hükmü yer almıştır. Ancak, Kanunun Geçici 1.maddesinin dördüncü fıkrasında ise “(4) Bu Kanunla tanınan yetkiler çerçevesinde Bakanlar Kurulu tara-fından yeni kararlar alınıncaya kadar, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5422 sayılı Kanun kapsamında vergi oranlarına ve diğer hususlara ilişkin olarak yayınlanan Bakanlar Kurulu ka-rarlarında yer alan düzenlemeler, bu Kanunda belirlenen yasal sınırları aşmamak üzere geçerliliğini korur.” hükmü yer al-makta olup, kooperatiflere ait taşınmazların 15. madde de sa-yılanlara kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira öde-melerinden yapılacak tevkifat 2003/6577 sayılı B.K.K. ile % 22 olarak belirlendiği için yeni bir karar alınıncaya kadar bu ora-nının uygulanmasına devam edilecektir.

Bu hükümlere, kooperatife ait dairelerin kooperatif ortağı ol-mayan üçüncü kişilere kiraya verilmesi muafiyet şartları ara-sında yer alan sadece ortaklarla iş görülmesi şartının ihlali ola-cağından kurumlar vergisi muafiyeti sona erecektir. Ancak, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 14. maddesinin be-şinci fıkrası uyarınca, kooperatif gelirlerinin vergi kesintisine tâbi tutulan taşınmaz kira gelirlerinden ibaret olması halinde, bu gelirler için beyanname verilmeyecektir. Diğer taraftan, ver-gi kesintisine tabi tutulmuş gayrimenkul kira gelirleri dışında gelir elde eden kooperatifler ise, kurumlar vergisi beyanname-si vermek zorunda olduklarından, vergi kebeyanname-sinti yapılan veya yapılmayan tüm kira gelirlerini beyan edecektir. Beyan edilen gayrimenkul kira gelirleri üzerinden tevkif yoluyla ödenen ver-giler, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 34.maddesi ge-reğince beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisin-den mahsup edilebilecektir.

Diğer taraftan, kooperatifçe lokal açılması ve verilen hizmetler karşılığı aidat alınması halinde de kurumlar vergisi muafiye-tinden söz edilemeyecektir. Ayrıca, elde ettiğiniz mevduat faiz gelirlerini de muafiyet şartlarını kaybetmeniz nedeniyle, diğer gelirleriniz ile birlikte kurum kazancı olarak beyan etmeniz ge-rekeceği tabiidir.” Şeklinde idari görüş açıklamıştır

11- Yapı Kooperatifine Ait Arazi Veya Arsanın Ortaklara