Stratejik Planlar

Stratejik planlama, organizasyonların faaliyetlerini gerçekleĢtirirken kendilerine belirledikleri hedefler doğrultusunda hareket etmeleri konusunda yol

1 _{Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan 2015- 2017 dönemi Yatırım Programı Hazırlama} Rehberinde kamu binaları ile ilgili belirlenen esaslardan bazıları Ģunlardır:

“- Yeni teklif edilecek projelerde, okul türü itibarıyla ülke genelindeki derslik başına düşen öğrenci sayısı ile okulun yapılacağı bölgedeki (il-ilçe) derslik başına düşen öğrenci sayısı dikkate alınacaktır.

- Yatırım tekliflerinde fiziki gerçekleşmesi yüzde 75 ve daha üzerinde olan projeler ile 2015 yılında bitirilecek projelere ve deprem riski yüksek olan bölgelerden başlamak üzere okulların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik projelere öncelik verilecektir.

- Daha önceki yıllarda sari ihale izni verilmiş projeler için öngörülen ödenekler yatırım tekliflerinde öncelikli olarak dikkate alınacaktır.

- En fazla göç alan ve deprem bölgesinde yer alan il ve ilçelerde fiziki gerçekleşmesi yüzde 50 ve daha üzerinde olan projelerin 2015 yılında bitirilmesine öncelik verilecektir. Bu kapsama girmeyen projelerde ödenek teklifi fiziki gerçekleşmesinin yüksekliği esas alınarak belirlenecektir. Tüm projelerin fiziki gerçekleşme seviyeleri yatırım teklifleri içinde yer alacaktır.

- Zorunlu haller dışında özel projelere ve özel imalata yer verilmeyecektir. Derslik ihtiyacının acilen karşılanması amacıyla yeni proje tekliflerinde zorunlu haller dışında öğretim binaları dışında ek tesis teklif edilmeyecek, yatırım programında devam eden projelerde ise öğretim binaları dışında kalan ve eğitim ve öğretim hizmetlerini aksatmayacak ünitelerin yapımına öğretim binaları hizmete alındıktan sonra başlanacaktır.

-Yatırım programında yer almakla birlikte yapımına ihtiyaç kalmamış veya gerçekleştirilmesinde önemli zorluklarla karşılaşılan projeler yatırım programından çıkarılmak üzere teklif edilecektir.

- Çok düşük kapasiteyle kullanılan ve etkinliğini kaybetmiş hastanelerin bulunduğu illerdeki henüz inşaatı başlamamış hastane projeleri, çevresinde düşük kapasiteyle kullanılan sağlık birimlerinin mevcudiyetine rağmen aynı mahalde bulunan mükerrerliğe ve israfa yol açabilecek nitelikteki projeler teklif edilmeyecektir. İnşaat ve donanım ihtiyaçları karşılanarak faaliyete geçmiş hastanelerin ek bina, yenileme, yeni makine-teçhizat ve donanım alımına yönelik projelere kendi öz gelirlerinden kaynak ayrılması ve bu kurumların döner sermaye gelirleri ile karşılayabilecekleri maliyetteki projeler için genel bütçeden ödenek talebinde bulunmamaları esastır. Ancak, öğrenci kontenjanlarını artırma potansiyeli bulunan üniversitelerin hemşirelik fakülteleri, kontenjan artışı ile bağlantılı yatırımlarına ödenek talebinde bulunabileceklerdir.

- İdari hizmet binası projelerinde önemli oranda fiziki gerçekleşmeye sahip projelere öncelik verilecektir. Arsası temin edilememiş projeler teklif edilmeyecektir.

- 2015 yılında kamu hizmet binalarına yapılacak ödenek tahsislerinde, önemli oranda fiziki gerçekleşmesi bulunan projelere öncelik verilecektir. Çok zorunlu haller dışında idari nitelikli kamu hizmet binaları ile mevcut kamu hizmet binalarının büyük bakım ve onarımları için ödenek tahsis edilmeyecektir.”

16

gösterici bir araçtır (Curtis, 1984: 4). Örgütlerin verimli ve etkin bir yönetim sergilemelerinin temelinde, kararların ortak bir akılla alınmasının yanında, uzun vadede stratejik bir öneminin olması da yatmaktadır (Bircan, 2002: 11).

Stratejik planlama anlayıĢında yönetim süreçleri ve verimlilik göstergeleri önceden belirlenmekte ve performansa yönelik değerlendirmeler de buna göre yapılmaktadır. Plan, hedef ve programlar kamuda önceden konulmadığı için vatandaĢın memnuniyetinin sağlanması mümkün olmamaktadır. Bu anlamda Yeni Kamu ĠĢletmeciliği, kamunun iĢletme gibi kendisine stratejiler belirlemesini ve bu hedeflere göre aĢamalı uygulamaların devreye sokulmasını ortaya koymaktadır (Eren ve Çalık, 2007: 221).

Kamunun bu çağda daha iyi hizmet sunabilmek, hizmetlerini sunarken verimsiz ve etkinsizliği önlemek amacıyla mutlaka planlı ve programlı bir yol haritası belirlemesi ve bu yol haritasına göre hareket etmesi gerekmektedir (Çetin ve Ünal, 2011: 29). Türkiye‟de kamu yönetiminde 2003 yılında yürürlüğe giren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile pek çok yeni kavram ile birlikte stratejik planlama da kamunun uygulaması gereken bir planlama çeĢidi olmuĢtur.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda, kamu kuruluĢlarının stratejik planlarını hazırlamaları ve kuruluĢ bütçelerini bu plan doğrultusunda oluĢturmaları öngörülmüĢtür (Kesik, 2005: 96). Kanun 9‟uncu maddesi ile kanun koyucu, kamu idarelerinin kalkınma planları, programları, ilgili mevzuatları ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe iliĢkin misyon ve vizyonlarını oluĢturmalarını, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamalarını, performanslarını önceden belirlenmiĢ olan göstergeler doğrultusunda ölçmelerini ve bu sürecin izlenmesini ve değerlendirmesinin yapılmasını sağlamak amacıyla katılımı sağlamak üzere stratejik planlarını hazırlamalarını istemektedir.

ĠĢte burada kamu kaynaklarının verimli ve etkin kullanılmasını sağlamak için yatırımlara dönük kaynak tahsislerinde hiyerarĢik anlamda daha üst düzeyde belirlenen hedefler ve ilkeler doğrultusunda hareket edilmesi gerektiğine hükmedilmektedir. Stratejik planlamada devleti idare edenlerin kalkınma planları ve programları ile belirledikleri ana çerçeve içerisinde, kurum ve kuruluĢların kendi görev alanları ile ilgili yapacakları iĢlere dair hedeflerin ortaya konulmasını içermektedir.

17

Bina üretimi de diğer yatırımlar gibi değerlendirmeye alınarak makro politikaları oluĢturulmaya çalıĢılmakta ve bu alt düzenlemeler ile daha net hale getirilmektedir. Bu bilgiler ıĢığında merkezi yönetim kapsamında bir kurumun bir bina yatırım projesinin kabul edilme sürecinin yönetilme mantığı ġekil 3‟te olduğu gibi tasnif edilebilir.

ġekil-3. Kamu Binası Yatırım Projesinin Kabul Edilme Süreci

Yatırım Proje Teklifi ile Sunulacak Ekler - 5 Milyon ve üzeri yatırım projeleri için Ayrıntılı Fizibilite Raporu, ÇED Olumlu

Belgesi hazırlanması, Kalkınma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı - Bunlar dıĢında Yatırım Rehberinde sayılan Yetkilileri projelerin bütçeye uyumu ile her türlü iĢ için Proje Teklif Formu hazırlanması, ilgili görüĢür.

- Yeni idari hizmet binası projeleri için Gerekçe Raporu hazırlanması

- Devam eden iĢler için Analiz Raporu hazırlanması.

Bu hiyerarĢi doğrultusunda bir bina ile ilgili yıllık yatırım projeleri; üç grupta tasnif edilmektedir. Bunlar:

 Etüd- proje iĢleri,  Devam eden projeler ve  Yeni projelerdir. MERKEZĠ ĠDARE KALKINMA BAKANLIĞI YÜKSEK PLANLAMA KURULU TBMM

(Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı)

Yıllık Programın Uygulanması, Koordinasyonu, Ġzlenmesine ĠliĢkin Bakanlar Kurulu Kararının

Resmi Gazetede Yayımlanması YEREL KURUM

VE KURULUġLAR

Mali YılbaĢından önce Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Resmi Gazetede Yayımlanması

Merkezi Yönetim Bütçesi Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren onbeĢ gün içerisinde Bakanlar

Kurulunun Yıllık Programın Uygulanması, Koordinasyonu, Ġzlenmesine ĠliĢkin Kararı eki olarak Yatırım Programına alınan projelerin Resmi Gazetede

18

Her proje için; proje numarası, adı, yeri, karakteristiği, baĢlama ve bitiĢ tarihi, proje tutarı, mevcut yılın sonuna kadar tahmini harcama miktarı ve bir sonraki yılın ödeneği ayrı ayrı gösterilmektedir.

Yatırım proje teklifleri hazırlanırken Yatırım Programı Hazırlama Rehberine ekinde yer aldığı Ģekilde aĢağıda istenilen Ģartların yerine getirilmesi gerekir. Bunlar:

-Proje Maliyeti 5 milyon ve üzeri olan yeni yatırım projesi tekliflerinde projelerin teknik, finansal, ekonomik ve sosyal gerekçesinin, yapılabilirliğinin, önceliğinin ve çevreye etkilerinin fayda-maliyet veya maliyet etkinlik analizi ile ortaya konulduğu ayrıntılı fizibilite raporunun hazırlanması, kesin projeye dayandırılmak Ģartıyla hazırlanacak ayrıntılı fizibilite raporu ve ilgili mevzuatın gerektirmesi durumunda Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Belgesi,

-Proje maliyetine bakılmaksızın, toplu ve yatırım programında tadat edilmemiĢ toplulaĢtırılmıĢ projeler; yükseköğretim sektörü, spor sektörü, kültür sektörü ve sağlık sektörü (100 ve üstü yataklı hastane projeleri hariç) kapsamındaki projeler ile adı ve/veya karakteristiği taĢıt alımı, akaryakıt ve yağ alımı, restorasyon, lojman, eğitim tesisi, ikmal inĢaatı, araĢtırma, arazi toplulaĢtırması, iskan, afet konutları, deprem güçlendirme, afet hasarlarının telafisi Ģeklinde olan her türlü yeni yatırım projesi teklifleri için Fizibilite Raporu yerine geçmek üzere Proje Teklif Formu,

-KuruluĢlar, yeni hizmet binası projelerine iliĢkin teklifleri için Ġdari Hizmet Binası Projeleri Ġçin Gerekçe Raporu,

-Ayrıca devam eden projeler ile ilgili mevcut durumun analizini içeren raporun sunulması gerekmektedir.

Yerel kurumlar denildiğinde, genel anlamda yerinden yönetim olarak adlandırılan merkez kurumların taĢra birimleri veya yerel yönetim olarak adlandırılan ayrı tüzel kiĢiliğe sahip kurumlar birlikte ifade edilmektedir. Bu kurumlar yasal oluĢumları ve iĢlevleri gereğince farklı usullere tabi olmakla birlikte temel görevleri yerel ihtiyaçların giderilmesini amaçlamaktadırlar.

Yerel yönetimler; tüzel kiĢiliğe sahip bulunan belediye ve il özel idareleri lokal anlamda enerji tasarrufunu sağlamaya dönük bürokrasiden uzak, daha basit çözümler bulabilirler. Bu noktada su arıtım sistemleri, sürdürülebilir katı atık

19

yönetimi, peyzaj çalıĢmalarına ağırlık vb. Ģekilde binalarda sürdürülebilirliğe dönük çalıĢmalar yapılabilir.

Belediye ve il özel idare bütçeleri ile üniversite bütçesi hazırlanıĢ olarak farklılık gösterir. 5018 sayılı Kanunun ekinde üniversiteler özel bütçeli kurumlar arasında sayılmaktadır. Mahalli idare bütçeleri bağımsız olarak hazırlanırken, Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamında kalan üniversiteler Kalkınma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı‟nın belirlediği usule uygun hareket etmek zorundadırlar.