Kayıt Altına Alınması

Kamuya ait binaların kayıt ve envanteri bir taĢınmaz olması hasebiyle devlet mallarının karmaĢık kayıt düzeni içerisinde net bir Ģekilde açıklamak zordur. Ancak genel yönetim kapsamında yer alan yani devlete ait taĢınmazlar ile ilgili 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu‟nun 44. maddesi taĢınır ve taĢınmaz iĢlemlerini, 45. maddesi taĢınır ve taĢınmaz edinmeyi, 46. maddesi taĢınır ve taĢınmaz satıĢını, 47. maddesi taĢınmaz tahsisini açıklamıĢtır. Ayrıca 5018 sayılı Kanun uyarınca taĢınmazlara iliĢkin; Kamu Ġdarelerine Ait TaĢınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik ve Kamu Ġdarelerine Ait TaĢınmazların Kaydına ĠliĢkin Yönetmelik yayımlanmıĢtır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 45. maddesi ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13. maddesine göre genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin

37

edindiği taĢınmazlar Hazine adına, diğer kamu idarelerine ait taĢınmazlar ise tüzel kiĢilikleri adına tapu sicilinde tescil olunur (Kazan, 2012: 49-50). Genel bütçeli kurum derken bunların arasında CumhurbaĢkanlığı, TBMM veya BaĢbakanlık gibi ayrı erk olarak hizmet veren kurumlar da girmektedir. Genel bütçeli kurumların ayrı tüzel kiĢilikleri olmadığı için, bunlar adına olan taĢınmaz mallar Hazine adına tescil edilir ve Hazine adına olan taĢınmaz mallar da Maliye Bakanlığı (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) tarafından idare edilmektedir (Çağatay, 2012: 388).

TaĢınmaz kayıt ve kontrol iĢlemleri, kamu idarelerine ait taĢınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeĢitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır. Kayıt iĢlemleri; taĢınmaz giriĢ ve çıkıĢ kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsar. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; mülkiyetinde, idaresinde ve kullanımında, bulunan taĢınmazların kayıt ve kontrol iĢlemleri, kuruluĢ kanunları ile özel mevzuatlarındaki hükümler uyarınca, bu idarelerin yetkili ve görevli birimleri tarafından yapılır (KardeĢ, 2009: 1452).

Artan ihtiyaçlar karĢısında aynı hızda artmayan kaynaklar, ülkeleri özellikle kamusal alanda etkin kaynak kullanımı konusunda baskı altına almakta ve kamu yönetimleri yeni arayıĢlara girmektedir. Bu bağlamda özel sektörde sıkça kullanılan hesap verebilirlik ve saydamlık gibi kavramlar, kamu sektöründe de esas alınmaktadır (Binici ve Çalıkoğlu, 2011: 83).

TaĢınmaz kayıt ve kontrol iĢlemleri, bu yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre, harcama yetkilileri tarafından görevlendirilecek personele yaptırılabilir. Kamu Ġdarelerine Ait TaĢınmazların Kaydına ĠliĢkin Yönetmeliğin (1) numaralı ekinde yer alan taĢınmazların cinslerine göre oluĢturulmuĢ liste doğrultusunda kayıt planı oluĢturulmakta ve binalarında içerisinde yer aldığı taĢınmazlar kayıt altına alınmaktadır. Örneğin;

“1.1 Üzerinde Bina ve Tesis Olan TaĢınmazlar 1.1.1 Ġdare Binaları

38

Yine yönetmelik gereğince cins tashihi veya cins değiĢikliği de yapılabilmektedir. Cins tashihi, bir taĢınmazın cinsinin değiĢmesi durumunda bu değiĢikliği tapu kütüğüne tescil ettirmesidir. Örneğin; bir arsa veya arazi üzerinde yeni bir bina inĢa edildiğinde veya mevcut binanın yıkılarak arsa haline getirilmesinde daha önce tapuda arsa veya arazi olarak görülen taĢınmazın bu defa tapu kütüğüne bina olarak tescil edilmesi ya da mevcut binanın yıkılması durumunda tapuda daha önce bina olarak tescil edilmiĢ olan taĢınmazın bu defa tekrar arsa olarak yapılması iĢlemidir.

Yönetmeliğin 10. maddesine göre cins tashihi gerektiren bir durumda taĢınmaz kendisine tahsis edilen veya kullanım hakkı verilen kamu idaresi, durumu tespit eden yazıyı mâlik idareye gönderecek ve mâlik idare cins tashihi iĢlemini yapacaktır. Ancak cins tashihi iĢlemine iliĢkin belgeleri hazırlamak ve mali yükümlülükleri karĢılamak kullanan idareye aittir (KardeĢ, 2009: 1454).

Tahsisin kaldırılması, tahsis amacının değiĢmesi, kullanım hakkının sona ermesi, taĢınmazın kullanılamaz hale gelmesi, kiralanan taĢınmazın kira kontratının sona ermesi vb. nedenlerle kullanımdan ve yönetimden çıkan taĢınmazlar için çıkıĢ kaydı yapılarak bu taĢınmazla ilgili dosyaya bir arĢiv numarası verildikten sonra arĢive kaldırılacaktır.

Kadastro, imar, ifraz, tevhit, cins tashihi, yüzölçümü değiĢikliği, kamuya terk gibi nedenlerle taĢınmazda meydana gelebilecek değiĢikliklerde, kayıtlar kapatılıp oluĢan taĢınmazlar esas alınarak yeni kayıt tesis edilir. Terkin, satıĢ, devir gibi mülkiyeti sona erdiren durumlarda sona eriĢ nedeni açıklanarak kayıt kapatılır.

TaĢınmaz kayıt iĢlemleri, sağlıklı bir veri tabanı oluĢturulması açısından çok önemli olmakla birlikte, bu konuda özellikle 5018 sayılı kanun ile birlikte taĢınmazların kayıt altına alınması konusunda önemli adımlar atılmıĢtır. TaĢınmaz kayıtlarının sağlıklı tutulması ve bina yönetiminin sağlıklı yapılması harcama yetkilileri açısından etkin yönetimin önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. Zaten 5018 sayılı kanun ve ilgili mevzuatının amaçları arasında verimli, etkin, ekonomik, Ģeffaf ve hesapverilebilir bir yönetim anlayıĢı öncelenmiĢtir.

Ancak bu kayıt sisteminin uygulanılabilirliğinde ve bina yönetimi anlamında çok baĢlılığı ve koordinasyon sıkıntısını gidermede yeterli olmamaktadır. Halen cins

39

tashihi değiĢikliği gerektiren veya atıl durumda bulunduğu halde tahsisi kaldırılmayan veya değiĢtirilmeyen taĢrada pek çok taĢınmaz bulunmaktadır.

1.2.4.2. Satılması, Kiralanması, Tahsisi ve Benzeri ġekilde Tasarrufta