Sosyal Paylaşım (Ağ) Siteleri (Facebook)

Kullanıcıların kendileriyle ilgili kişisel haberleri verebileceği, arkadaş edinebileceği ya da arkadaşlarıyla etkileşimli bir şekilde iletişim kurabileceği, resimlerini, videolarını paylaşabilecekleri ve çeşitli etkinlikler düzenleyebilecekleri web sitelerine genel olarak sosyal ağ ya da sosyal paylaşım sitesi adı verilmektedir (Eldeniz, 2010:26). Sosyal ağlar, bireylerin sınırlı bir sistem içinde kamusal ya da yarı kamusal profil oluşturmalarına, bağlantılı oldukları diğer kullanıcıları listeleyerek görebilmesine, ve paylaşımlar yoluyla diğer kullanıcılarla ortaklık kurmaya imkan veren ortamlardır (Çetin, 2010:59). İnternet kullanıcılarının birbiriyle tanışması, irtibata geçmesi, içerik paylaşımında bulunması, tartıma ortamı oluşturması ve ortak ilgi alanlarındaki kişilerin bir araya gelebileceği gruplar oluşturulması amacıyla oluşturulan internet siteleri olan (Bostancı, 2010:55) sosyal ağlar sanal buluşma ortamlarıdır. Öyle ki, bu ortamlarda kişiler birbirleriyle sürekli iletişim ve etkileşim halinde bulunmaktadır (Kantemir Toros, 2012:105). Sosyal ağlarda beden ve mekandan bağımsız bir şekilde genellikle kelimeler aracılığıyla gerçekleşen bir iletişim yaşanmaktadır. Elektronik bir alan üzerine bedensel, mekânsal ve zamansal sınırlardan bağımsız sanal kimlikler oluşturulmaktadır (Çetin, 2007:1).

Sanal toplulukların gelişmiş hali olarak adlandırılabilecek olan sosyal paylaşım siteleri; ortak ilgileri, amaçları, hedefleri olan ve coğrafi ya da kurumsal sınırların dışında kişisel ve profesyonel ilişkiler geliştirmeyi

61

sağlayan web-tabanlı gruplardır (Durmuş vd., 2010:21). Sanal ortamın sosyalleşme platformu olan sosyal ağlar; genel olarak bireylere ağlarındaki kullanıcılarla iletişim kurma, veri paylaşabilme, etkinlikler düzenleme ve katılma olanakları sunduğu için bireylere sosyalleşiyormuş hissi vermektedir (Uluğ Yurttaş, 2011a:21). Sosyal ağlar sadece sosyalleşmek ve eğlenmek amacıyla değil bilgiye ulaşmak, öğrenmek ve profesyonel iş yapmak içinde kullanılmaktadır. Sosyal ağlar, sağladığı işbirliği, kişiselleştirme, kullanıcı destekli içerik ekleme ve üst veri özellikleri sayesinde kullanıcı deneyimini zenginleştirmektedir (Bostancı, 2010:55). Sosyal ağlar diğer çevrimiçi toplulukların bir kombinasyonu şeklinde tasarlanmışlardır. Çünkü, sosyal ağ sitelerine üye olanlar aynı zamanda aynı web sitesi üzerinden blog tutabilmekte, fotoğraf ve videolarını paylaşabilmekte, tartışma panoları ve forum gibi ilgi gruplarına bağlanıp fikir ve önerilerini paylaşabilmektedirler (Aşman Alikılıç, 2011:36).

1990’ların sonlarında ilk gerçek online sosyal ağlar ortaya çıkmaya başlamış ve öncelikle kişisel etkileşimi kolaylaştırmaya yoğunlaşmışlardır (Akar, 2010:120). İlk bilinen sosyal paylaşım ağı 1997’de kurulan SixDegrees.com’dur. Bu site kullanıcılarına profil ve arkadaş listesi oluşturma olanağı veren ilk uygulama olması açısından önemlidir (Durmuş vd., 2010:22).

Sosyal ağları diğer web sitelerinden ayıran belli başlı özellikler bulunmaktadır. Bunlar (Akar, 2010:121);

 Profil sayfası: Metin, video ve müzik yoluyla kendinizi tanımlamaya izin veren bir sayfa bulunmaktadır.

 Arkadaş ağı: Küçük fotoğrafik ikonlar olarak gösterilen genel ya da yarı genel arkadaşların listesi bulunmaktadır.

 Herkese açık yorumlama sistemi: Profil sayfasında herkese açık görülebilecek kısa bir not ya da açıklama yazmak için arkadaş ve yabancılara izin veren sistemdir.

 Gizli mesajlaşma sistemi: Profil sayfasıyla arkadaşların birbirine özel mesajlar göndermesini sağlayan sistemdir.

62

Sosyal paylaşım ağları içinde bilinirliği ve popüleritesi en yüksek siteler Facebook, Myspace ve Linkedin’dir. Bu popüleritenin nedeni sitelerdeki kişiselleştirme özelliğidir. Dünyanın dört bir yanından insanları buluşturan ve kullanıcıların zevkine göre sayfa tasarlamayı sağlayan Myspace.com, ABD ve Avrupa’da oldukça popüler iken, Linkedin.com ise, iş odaklı bir sosyal paylaşım sitesi olarak dikkat çekmektedir (Sayımer, 2008:126). Facebook.com ise gerçek kimlik özelliği nedeniyle gerçek bir arkadaşlık sitesi olarak en fazla üyeye sahip sosyal paylaşım sitesi konumundadır.

Facebook: Facebook, insanların arkadaşlarıyla iletişim içinde olduğu, bilgi alışverişinde bulunduğu ve farklı amaçlı grupların oluşturduğu bir sosyal paylaşım sitesi olarak tanımlanmaktadır (Öztürk, 2011:25).

4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulan Facebook, başlangıçta sadece Harvard Üniversitesi öğrencilerine açıkken iki ay sonra Boston Koleji, Boston Üniversitesi, MIT ve Ivy Kolejlerini de kapsamıştır. 11 Eylül 2006’dan beri de 13 yaş üzeri tüm kullanıcılara hitap etmektedir (Sayımer, 2008:127). Zuckerberg, Facebook’un bu denli evrensel olmasının sebebini, herkesin – genellikle- arkadaşlarının ya da ailesinin olmasına ve onlarla bağlantılı halde kalmak istemesine dayandırmaktadır (Jarvis, 2012:34). Facebook’un en büyük avantajı, kullanıcıların listesinde bulunan arkadaşının arkadaşına da ulaşılıp bağlantıya geçilebilmesidir. Böylece, profilindeki arkadaşını referans yaparak kişi çevresini genişletebilmektedir. Ayrıca, site sayesinde kullanıcılar eski arkadaşlarına da ulaşabilmekte ve kullanıcılar seçtikleri uygulamalar aracılığıyla yaşamlarını bilgisayar ekranına dökebilmektedir (Sayımer, 2008:127).

Dünyanın en hızlı büyüyen sosyal ağ sitesi olan Facebook’un bir sonraki partinin kimin evinde olacağını bilmek isteyen gençlerden tutunda yıllar önce izci gruplarındaki arkadaşlarıyla yeniden iletişime geçmek isteyen ninelere kadar pek çok üyesi bulunmaktadır. Facebook’ta fotoğraf, yazı, video paylaşılabilmekte, gezilip görülen yerler ile dinlenilen müziğe dair bilgiler verilebilmekte kısaca, kullanıcı özel hayatının ne kadarını açmak istiyorsa o kadarını açabilmektedir. Kullanımı kolay ve eğlenceli olan bu

63

platform (Vaynerchuk, 2010:73) küçük işletme sahiplerine de ağlarını genişletme, potansiyel müşteri ve arkadaşlarla iletişim kurma, blog gönderileri, resim ve videolar aracılığıyla işletme bilgilerini paylaşma gibi olanaklar sağlamaktadır (Akar, 2010:131). Eğitsel açıdan da Facebook, akran geri bildirimi, sosyal bağlamla iyilik uyumu, etkileşim araçları gibi pek çok niteliğiyle aynı zamanda etkili bir eğitim teknolojisi aracı olarak da görülmektedir. Kullanıcılarının çoğunluğunun 18-24 yaş arası üniversite öğrencilerinden oluşması sebebiyle Facebook sağladığı aktif katılım ve işbirliğiyle eğitimde kullanıma uygun bir ortam oluşturmaktadır (Öztürk, 2011:26).

Kasım 2012 itibariyle, Facebook istatistiklerine göre, Türkiye toplam 31.415.080 kullanıcı sayısıyla dünyanın en fazla Facebook kullanan ülkeleri arasında 5. sırada bulunmaktadır. Türkiye’de internet kullanıcılarının %89,76’ısının Facebook hesabı bulunmakta ve bu da toplam Türkiye nüfusunun %40,38’inin Facebook kullanıcısı olduğunu göstermektedir. Facebook’a üye 18-24 yaş arası toplam 10 995 278 kullanıcı bulunurken 25- 34 yaş arasında da oldukça yaygın kullanılmaktadır. Kullanıcılar cinsiyetleri bakımından incelendiğinde ise, % 63’ünün erkek, %37’si kadın olduğu gözlenmektedir (http://www.socialbakers.com/facebook-statistics/turkey). Erişim Tarihi: 08.11.2012. Facebook istatistikleri, Ekim 2012 itibariyle, bir milyar aylık aktif kullanıcının mevcut olduğunu ve bu kullanıcıların %81’inin ABD ve Kanada’nın dışındaki ülkelerden olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, Eylül 2012 itibariyle, 600 milyon aktif kullanıcının da Facebook’u mobil uygulamalar üzerinden kullandığı saptanmıştır (http://newsroom.fb.com/Key-Facts). Erişim Tarihi: 08.11.2012.

64 Şekil 6 Facebook 2012 İstatistikleri

Kaynak: (http://www.sosyalmedyalar.org/2012/02/facebook-2012-yl-istatistikleri.html) Erişim Tarihi: 07.11.2012.