Sosyal Aktivizm

1950’lerin sonunda, Allan Kaprow, Claes Oldenburg ve Carolee Schneeman54gibi sanatçılar müzeleri ve popüler kültüre karşı olan eğilimlerini happening’lerle ve diğer deneysel projeleriyle meydan okumaya çalışıyorlardı.55

Oldenburg 1961 yılında müzeyle ilgili görüşlerini şöyle ifade ediyordu:

“Ben, müzede kıçının üzerinde oturmaktan başka bir şey yapan bir sanattan yanayım. Ben, sanat olduğunun farkında bile olmadan gelişen bir sanattan, sıfırdan başlama şansı tanınmış bir sanattan yanayım. Ben, gerektiğinde günün pisliğine bulaşan, yine de üste çıkan bir sanattan yanayım.

Ben insanı taklit eden, yani gerektiğinde komik ya da sert ya da ne gerekiyorsa o olan bir sanattan yanayım. Ben, formunu hayatın çizgilerinden alan, imkansız ölçüde bükülüp uzayan ve biriktiren ve tüküren ve damlatan ve hayatın kendisi kadar tatlı ve saçma olan bir sanattan yanayım.”56

53 _{Suzanne Lacy, Mapping The Terrain New Genre Public Art, Bay Press, s.25} 54 _{Ali Artun, Sanat Müzeleri 2: Müze ve eleştirel düşünce. İletişim yayınları s.98} 55 _{Suzanne Lacy, Mapping The Terrain New Genre Public Art, Bay Press, s.25} 56 _{Ali Artun, Sanat Müzeleri 2: Müze ve eleştirel düşünce. İletişim yayınları s.98}

Allan Kaprow, o yıllarda oluşmaya başlamış sanatçıların farkındalıklarını şöyle özetler; “Sanatçılar ıvır zıvırla, mermerle, güzel boyama ve stüdyoyu değil gerçek çevreyi benimsediler. Sanatta daha önce kullanılmamış teknolojileri sanatla birleştirdiler; davranışları, hava durumunu, ekolojiyi ve politik sorunları birlikte kullandılar. Kısacası sanat neydi, hayat hakkında neyi merak ediyordu, hayatın anlamı neydi, diyalogla hareket ederek çok daha fazla anladılar.”57

Bu bilinçle yapılanmaya başlamış aktivist kavramlarla yeni tip kamusal sanat arasındaki bağlantının 1960'ların sonundaki Vietnam savaş protestoları sırasında politik eylemlerden etkilenen Amerikalı sanatçılar tarafından oluştuğu söylenebilir.58

Matthew Israel o dönemdeki, en önemli savaş karşıtı hareketin 1965 baharında New Yorklu sanatçı ve yazarların AWP adı altında protest bir organizasyon sayesinde gerçekleştiğini belirtir. Matthew Israel'in, ekstra estetik eylemlerin ilki olarak gösterdiği bu eylem, 18 Nisan (ve 27 Haziran'da 2. si) 1965'te, iki tam sayfa, New York Times'a verdikleri duyuru yazısıdır. Bu duyuru ile topluma bir mesaj verilmek isteniyordu. "End Your Silence", (Sesizliğine Son Ver) halkın artık savaşa karşı bir tepki vermesi bekleniyordu. Bu grup içerisinde, birçok sanatçının yanı sıra, Hannah Arendt, Lawrence Ferlinghetti, Joseph Heller, Arthur Miller ve Philip Roth gibi yazarlar da bulunmaktaydı. Birçok açıdan bu duyuru, soruna odaklanmayı başarır. Daha önce, doktorlar, öğretmenler ve fizikçilerin oluşturduğu gruplar, Times'da buna benzer, savaş karşıtı duyurular yapmışlardı, ancak bu seferki kadar başarıya ulaşamamışlardı. Bu duyuru Amerikan sanat dünyasındaki sessizliği bozmayı başarmıştı.59

57 _{A.g.e, s.26}

58 _{A.g.e, s.26}

Resim 2: Artists and Writers Protest, “End Your Silence” advertisement. Printed in the New York Times on April 18, 1965.

Resim 3: Artists and Writers Protest, “End Your Silence” advertisement. Printed in the New York Times on June 27, 1965.

Bu aktivist çalışmaların yalnızca sanatçıların oluşturturduğu tarafta ise en etkin rolü Los Angeles üstenir. Özellikle APC organizasyonu ve genellikle Peace Tower Olarak anılan, asıl adı Tower of Protest (1966) olan anıtı oluşturan sanatçılardır. Clement Greenberg'in, (pop ve minimal hareketlerin) yaklaşımlarının dominant olduğu yıllardı bunlar. (bu yıllarda Amerikan güzel sanatlar sistemi bu ve benzeri çalışmaları hoş karşılanmamaktadır.)60

Resim 4: Charles Brittin, Photograph Of The Artists’ Protest Committee Artists’ Tower Of Protest, Los Angeles, 1966. Gümüş boya, ağartılmış baskı, kromojenik işlem. Charles Brittin Archive, Getty Research Institute.

https://erenow.com/ww/kill-for-peace-american-artists-against-the-vietnam-war/4.html

Resim 5: Charles Brittin, Photograph of the Artists’ Protest Committee Artists’ Tower of Protest, Los Angeles, 1966. Charles Brittin Archive, Getty Research Institute.

https://erenow.com/ww/kill-for-peace-american-artists-against-the-vietnam-war/4.html

Bu aktivist hareketler, insan hakları ve anayasal haklar, etik iktidar ilişkileri, ırk ve toplum sorunlarını gündeme getirerek, bu soyut kavramların halkın kalbinde somutlaşmasını sağlayarak, bir zafer kazanmıştı.61

4.1.1. Medya Aktivizm

1970’li yıllara gelindiğinde ise, medyayı ve izleyici kitlesini kaplayan popüler kültür, sanatçılar içinde çekici hale gelmişti.Chris Burden, Ant Farm, Lowell Darling, Leslie Labowkz ve Suzanne Lacy bir televizyon programını, paradigmalarını protesto etmek için, bir performansla kesmişlerdi. Suzanne Lacy, sonraki on yıl içinde medya ilişkili sanatı, aktivist sanattan daha analitik bulur. Medya’nın bu göreceli durumu karşısında, izleyicilere karşı daha dikkatli olunmalıydı.62

61 _{Martin D Bradford,The Theater is in the Street: Politics and Performance in Sixties America,}

University of Massachusetts Press, s.20

62_{Suzanne Lacy, Mapping The Terrain New Genre Public Art, Bay Press, s.26}

Lynn Hershman ise, bu kültürün televizyon programlarında sunduğu imajların ve sosyal değerlerin izleyicilerin bilinçaltına girerek kültürel kimliklerini istila etmekte olduğunu söylüyordu. Diyaloğun, karşılıklı aynı zamanda saygılı ve başka bakış açılarını da sunması gerekirdi.63

Bu dönemlerde Judy Chicago başkanlığında bir grup kadın sanatçının, feminist eğitim programları geliştirmektedir.