ARAZİ YÖNETİMİNİN BOYUTLAR
7. SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE ARAZİ BİLGİ SİSTEMİNDEN BEKLENTİLER
Özel taşınmaz mülkiyeti açısından yukarıda özetlenerek belirtilen bir takım sorunların çözümünde, tapu ve kadastro tabanlı bir arazi bilgi sisteminin kulla- nılması durumunda;
Özel taşınmazlar üzerinde mülkiyet ve mülkiyetten başka hak kazanmış kişilerin, taşınmazlarını güvence altına alınmasına,
Taşınmazlardan sadece zilyet sıfatıyla yararlananlara, Taşınmaz mal edinmek isteyenlere,
Üretime katılmamış alanların belirlenmesine,
Kamu ve hazine taşınmazlarının dökümünün çıkartılmasına, Kentsel alan planlamasına ve arazi düzenlemesine,
Kamulaştırma ve ecrimesil uygulamalarına adiliyet ve hız açısından nitelik kazandırmasına,
Özel mülkiyet satışlarındaki vergi kayıplarının önlenmesine, Taşınmaz değerlemesinin etkin ve hızlı bir şekilde yapılmasına, Özel mülkiyete bağlı kredi piyasasının geliştirilmesine,
Özel mülkiyete bağlı ihtilafların incelenmesine ve önlenmesine,
İpotek, haciz ve rehin gibi üçüncü kişilere ilişkin uygulamaların çözümüne, Bankaların özel taşınmazlara ilişkin uygulamalarının etkileşimli ve hızlı ger-
çekleştirilmesine,
Tarım arazilerine ilişkin düzenlemelerin, satışların ve uygulamaların ger- çekçi ve normlara uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanmasına,
Yabancılara ilişkin satışların Avrupa Birliği ve uluslararası standartlarda ger- çekleştirilmesine,
Doğrudan ve dolaylı olarak birçok katkı sağlanacağı açıktır. Bu tür arazi bilgi sistemleri ülkemizde gerek e-devlet uygulamaları, gerekse TAKBİS gibi kurumsal uygulamalar ve de Büyükşehir Belediye ve belediye yasaları çerçeve- sinde kurulması zorunlu olan Kent Bilgi sistemleri ile gerçekleştirilmeye baş- lanmıştır. Bu uygulamalar Avrupa Birliği katılım sürecinde taahhüt edilen zo- runlu uygulamalardır.
Ülkelerin gelişiminde bilginin, bilgiyi paylaşmanın, paylaşılan bilgiyi kulla- narak yeni bilgiler üretmenin payı oldukça yüksektir. Teknolojinin ulaştığı se- viye göz önüne alındığında; bilgi paylaşımı, kullanımı ve yeni bilgiler elde edilmesinde bilgisayar ve iletişim (bilişim) teknolojileri vazgeçilemez olmuştur. Bilgiyi en büyük oranda elinde bulunduran ve kullanan devlettir. Bilginin kulla- nımı ve paylaşımı hususunda sağladığı hız, kesintisiz hizmet verme olanağı, vb. nedenlerle devletin bu teknolojiyi kullanımı vazgeçilemez bir seçenek olmuştur. Devletin bu teknolojiyi kullanması e-devlet olması anlamına gelmektedir. Özel sektör ne denli gelişmiş olursa olsun, devlet dijital hale gelmeden bilgi çağını yakalamak olası değildir. Oldukça çok bilginin üretildiği, depolandığı, iletildiği, paylaşıldığı, elde edilen bilgilerin ışığında en uygun kararların çok çabuk alın- dığı günümüzde, toplumun bu çağa ayak uydurabilmesi için en büyük görev devlete düşmektedir.
Arazi içerikli mekânsal bilginin büyük kısmı, yukarıda belirtilen kurumsal, yerel ve bölgesel amaçlı uygulanmaktadır. Ancak uluslararası boyutta bu bilgi- nin daha geniş içerikli olarak yaygınlaştırılması oldukça zordur. Parçalanmış veriler, mevcut coğrafi bilgiler arasındaki boşluklar, bilgi toplamadaki tekrarlar ve mevcut verinin tanımlanmasında, erişiminde ve kullanımındaki problemler bu zorluklardan bazıları olarak görülmektedir. Bu problemlerin sonucu olarak, mekânsal boyutta karşılaşılan izleme eksikliği ve değerlendirebilirlik yetersizli- ğinden kaynaklanan uluslararası etkin kararlar oluşturulamamaktadır.
Uluslararası anlamda özellikle Avrupa Birliği kapsamında, birlik politikala- rının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesine yönelik olarak, mekân- sal bilginin varlığını desteklemek için INSPIRE girişimi adı altında kullanıcılara bütünleştirilmiş mekânsal bilgi servisleri sağlayacak Avrupa mekânsal bilgi alt- yapısının oluşumunu tetiklemeyi amaçlayan bir uygulama başlatılmıştır. Bilgi katmanlarının görüntülenmesi, farklı kaynaklardan gelen bilginin çakıştırılması mekânsal geçici analizlerin yapılması bu uygulamanın başlıca hedefleri arasın- dadır.
Bu bağlamda hedefleri ülkeden ülkeye farklılık gösteren arazi bilgi sistemine dayalı çok amaçlı kadastro ile özel taşınmaz mülkiyetine ilişkin ortak ilkelerin şu şekilde özetlenmesi olasıdır:
Verimliliğin artırılması ve maliyet/yarar oranının iyileştirilmesi yoluyla kullanıcıya daha iyi hizmet sunmak,
Nitelikli, çok amaçlı veri hazırlamak, Verilerin güncelliğini sağlamak,
Özel taşınmaz mülkiyetinin belirlenmesi ve uygulamaya konulmasında özel sektörün katılımını artırmaktır.
8. SONUÇ
Halk arasında oluşan anlaşmazlıkların çoğu taşınmaz mülkiyetinden ve mül- kiyete ait hakların kullanılmasından doğmaktadır. Anlaşmazlıklar karşılıklı kin ve düşmanlıkları arttırmakta, mahkemelere intikal eden olaylar ekonomik alanda da kendisini göstermekte, insanlar işlerini, güçlerini bırakarak mahkeme koridorlarında zaman kaybetmektedirler. Yukarıda belirtilen sorunlar buz dağı- nın yalnızca görünen kısmıdır. Taşınmaz mülkiyetiyle ilgili sorunların çözümü ya da en aza indirilmesi, arazi bilgi sistemine dayalı uygulanabilir düzenlemele- rinin bir an önce hayata geçirilmesi ile mümkün olacaktır.
TEŞEKKÜR
Bildiri taslağını gözden geçiren, ifadelerin düzeltilmesine ve içeriğinin ge- liştirilmesine katkı koyan, şehir plancısı ve kamu yönetimi uzmanı Hasibe
ÖZGÜMÜŞ ile meslektaşlarımız Yrd. Doç. Dr. Hakan AKÇIN ve Hayrettin ACAR’ a teşekkür ederiz.
KAYNAKÇA
1.
http://www.tapu.gov.tr2.
E-Dönüşüm Türkiye Eylem 36 Teknik Altyapı Komisyonu, Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemini Oluşturmaya Yönelik Alt yapı Çalışmalarına İlişkin Komisyon Ra- poru.3.
Demir H., (2004), Kadastro Bilgisi, İstanbul.4.
Erkan, H., (2010) Kadastro Bilgisi (Güncellenmiş Yeni Baskı), Ankara.5.
Harçlar Yasası (02.07.1964 Tarih ve 492 sayılı).7.
Kadastro Yasası (21.06.1987 Tarih ve 3402 sayılı).8.
Kamulaştırma Yasası (04.11.1983 Tarih ve 2942 sayılı).9.
Karagöz, M. (2010) Haritacılıkta Taşınmaz Hukuku (Güncellenmiş Yeni Baskı)10.
Kat Mülkiyeti Yasası (23.06.1965 Tarih ve 634 sayılı).11.
Kat Mülkiyeti Yasasına Devre Mülk Hakkı ile İlgili Maddeler Ekleyen Yasa (10.06.1985 Tarih ve 3227 sayılı).12.
Kat Mülkiyeti Yasasında Değişiklik Yapan Yasa (07.07.2009 Tarih ve 5912 sa- yılı).13.
Kıyı Yasası (04.04.1990 Tarih ve 3621 sayılı).14.
Kıyı Yasasının Uygulanmasına Dair Yönetmelik (03.08.1990 Tarih ve 20594 sayılı Resmi Gazete).15.
Medeni Yasa (04.10.1926 Tarih ve 743 sayılı).16.
Medeni Yasa (22.11.2001 Tarih ve 4721 sayılı).17.
T.C. Anayasası (07.11.1982 Tarih ve 2709 sayılı).18.
Tapu Yasası (22.11.1934 Tarih ve 2644 sayılı).19.
Tapu Sicil Tüzüğü (07.06.1994 Tarih ve 21953 sayılı Resmi Gazete).20.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Genelgeleri.21.
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Yasası (03.07.2005 Tarih ve 5403 sayılı).22.
Uyan C., Akçın H., 2007. Türkiye’de Konumsal Verinin E-Devlet Yapısı İçinde Satışına Yönelik Bir Uygulama”, Harita Genel Komutanlığı-Harita dergisi, ISSN- 1300- 5790,Yıl:73, Sayı 137, Ankara.Prof. Dr. Mustafa KOÇAK
Efendim bu oturumu burada sonuçlandırıyorum, dikkatleriniz ve katkılarınız için teşekkür ediyorum.