Yukarıda sayılmaya çalışılan kurumların faaliyet alanları ise aşa ğıdadır:
ARSA DÜZENLEMESİ (18 MADDE UYGULAMASI)
KENTSEL DÖNÜŞÜM VE YENİLEME (ÖZELLİKLİ İMAR UYGULAMALARI)
4.Toprak karakterlerini belirten toprak haritalarının temin edilmesi veya yoksa oluşturulması.
5.Teknik bir ekip ile arazi sahipleri ve mülki idarecilerin de katılımı ile ku- rulan derecelendirme komisyonu ile tüm arazilerin derecelendirme haritaları çı- karılır. Bu aşamada komisyon tüm arazilerin toprak haritaları ve diğer kıymetle- rini de dikkate alarak her parsel için ayrı, ayrı titiz bir puanlama yapmaktadır. Derecelendirme çalışmasında amaç parsellerin birbirlerine göre kıymet faklı- lıklarını puanlamak suretiyle ortaya koymaktır.
6.Yeni, yol, sulama ve drenaj ağına uyumlu, blok (ada) planlamasının hazır- lanması.
7.Arazi sahiplerinin toplulaştırma sonrasında tarlalarını nerede istediklerine ilişkin tercihlerinin alınması, Bu işlem esnasında maliklere, eski parsellerinin ve yeni blokların olduğu bir pafta gösterilerek tercihleri alınır.
8.Yeni parselasyon planlaması yapılır.
Arazi toplulaştırılması 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu veya 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Ka- nunlarına göre yapılmaktadır.
Kentsel Arsa Düzenlemeleri:
Arsa Düzenlemesi (18.Madde Uygulaması):
3194 sayılı İmar Kanunun Arazi Ve Arsa Düzenlemesi başlıklı 18. Maddesi şöyle düzenlenmiştir:
“Madde 18- İmar hududu içinde bulunan binalı ve binasız arsa ve arazileri malikleri ve diğer hak sahiplerinin muvafakat aranmaksızın, birbirleri ile yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştir- meye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müs- takil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re’sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir.”
Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların da- ğıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dola- yısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme ortaklık payı" olarak düşülebilir. Ancak, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık pay- ları, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzöl- çümlerinin yüzde kırkını geçemez. Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğ- retim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet
yeri ve karakol gibi umumi hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarda kullanılamaz. DOP’ un yetersiz kalması durumunda belediye veya valilik tarafından kamulaştırma yapılır. Hak sahiplerinin muvaffakiyeti aranmaz. Üzerinde bina bulunan hisseli parsellerde ortaklık sadece zemin üze- rinden olup bina bedeli ayrıca dikkate alınır. 18. Madde, Alan eşitliği esasına dayalı olduğundan uygulamada bağımsız bölümler dikkate alınmamaktadır.
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, belediye encümeni ka- rarı ile dışında valilikler, il idare kurulu kararı ile 5 yıllık imar programlarında öncelik tanımak ve beldenin inkişaf ve ihtiyaç durumuna göre, yeterli miktarda arsayı, konut yapımına hazır bulunduracak şekilde düzenleme sahalarını tespit etmek ve uygulamasını yapmak mecburiyetindedir.
Kentsel Dönüşüm2:
Kentsel arsa düzenlemeleri konusunda en yeni ve güncel uygulama şekli olan Kentsel Dönüşüm, yapılaşmış/yoğun yapılaşmış alanlarda imar ve plan- lama verilerine uygun mülkiyet düzenlemesidir. Kentsel Dönüşüm, bir imar uy- gulamasıdır. Kentsel Dönüşüm, çarpık yapılaşmış, köhneleşmiş, afetlere ve kentsel risklere duyarlı, altyapısı yetersiz ve niteliksiz, yoğun yapılaşmış, yasal ya da imara aykırı yerlerdeki mülkiyetin yeni imar planı verilerine uygun olarak yeniden düzenlenmesidir.
Sorun bunun nasıl yapılacağına ilişkin uygulama araçlarının yasal anlamda belirlenmesi, hazırlanan imar planının nasıl uygulanacağı, oluşacak yeni mülki- yetlerin dağıtımı ve bunların tapuya tescil işleminin gerçekleştirilmesidir. Bu bir süreci anlatır. Bu sürecin adı “Kentsel Dönüşüm” dür.
5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Yapılan anlatımlarda Ülkemize özgü bir Arazi Yönetim Modeli oluşturulma- sının ne kadar önemli olduğunu söylemeye gerek bile yoktur. Bunun için iktida- rın öncülüğünde öncelikle tüm sivil ve resmi ilgili kurumların katılacağı sürdü- rülebilir bir Arazi Yönetim Modelinin oluşturulması için strateji ve eylemlerin belirleneceği toplantıların, çalıştayların yapılması gerekmektedir.3 Bu toplantı- larda, Arazi Yönetimi Modeli için iyi tanımlanmış bir amaç doğrultusunda arazi/toprak politikası belirlenmelidir. Bundan sonra modelin içerik, hukuksal, idari ve mali yapısı kararlaştırılmalıdır.
2 Bu konuda ayrıntılı bilgi, yazar tarafından, bu çalıştay kitabında, 'Kentsel Dönüşüm' adlı
bildiride ayrıntılı olarak sunulmuştur.
3 Bu konuda Bayındırlık ve İskân Bakanlığının 2009 yılında yaptığı ve 2010 yılında sonuç
Ülke genelinde arazi/topraklara ilişkin sahiplik, kullanım durumları dahil her türlü veri ve bilgilerin edinileceği; bu veri ve bilgileri üreten ve kullanan ku- rumlar ile kurumların yetki sorumluluklarını, yasal dayanaklarını da içeren en- vanter çalışmasının ivedilikle yapılması gerekmektedir. Bu envanter çalışma- sına dayalı olarak kurumların uyumu, birlikteliği ve eşgüdümü üzerine tartış- malar yapmak kalıcı yeni sistem önermek kolaylaşacaktır.
KAYNAKÇA
1. Ülger, N.E.,1988. “ İstanbul’da Bir Teknik Bilgi Altyapı Sisteminin Oluşturulması ve Sürdürülmesi Faaliyetlerinin Tasarımına İlişkin İncelemeler”, Y.T.Ü., F.B.E. Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
2. UNECE, 1996. Land Administration Guidelines, United Nations Publication, ISBN 92–1– 116644–6, New York and Geneva.
3. UNECE, 2005. Inventory of Land Administration Systems in Europe and North America,
4. WPLA, 2008. Terms of Reference, United Nations Economic Commission for Europe, Working Party on Land Administration, http://www.unece.org/hlm /wpla/ terms.htm, 17.01.2008.
5. Çete, M., 2008. Türkiye İçin Bir Arazi İdare Sistemi Yaklaşımı, Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
6. Dale, P. F. ve McLaughlin, J. D., 1988. Land Information Management, Oxford University Press, New York, ISBN: 0-19-858404-0, 266s.
7. Dale, P. F. ve McLaughlin, J. D., 1999. Land Administration, Oxford University Press, New York, ISBN: 0-19-823390-6, 169 pages.
8. Enemark, S., Williamson, I. ve Wallace, J., 2005. Building Modern Land Administration Systems in Developed Economies, Journal of Spatial Science 50 (2), 51–68.
9. Kalantari, M., Rajabifard, A., Wallace, J. ve Williamson, I., 2008. Spatially referenced legal property objects, Land Use Policy, Volume 25, Issue 2, p 173-181. 10. FIG, 1995. The FIG Statement on the Cadastre, FIG Publication No: 11.
11. Dekker, H. A. L., , 1984 “The Development of A New Language: Land Information For Infrastructure and Local Goverment Systems”, The Decision Marker and Land Information Systems, Edmonton, s.278 – 287.
12. Seele, W.,1994.: “İmar Sorunları ve Arazi Kullanımı” Üzerine Konferanslar, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yayınları, İstanbul, 1994.
13. Baugesetzbuch, 2007
14. Mainz şehri Bölgesi için Parsel Değerlerinin Bilirkişi Komisyonun Değerlendirmesi, Parsel Pazarı Raporu 2007.
15. Ülger, N. E., 2010. "Türkiye'de Arsa Düzenlemeleri ve Kentsel Dönüşüm", Nobel Yayınları, Ankara.