Soruda özellikleri verilen komutan Kâzım Karabekir’dir

Kurtuluş Savaşı’nda Edirne milletvekilliği ve Doğu Cep-hesi komutanlığı yapmıştır. Ayrıca Hareket Ordusunda görev almış ve Erzurum Kongresi’nin toplanmasında önemli rol oynamıştır. Ermenilerle yaptığı mücadeleyi kazanmış ve Ermenilerle Gümrü Antlaşması’nı imzala-mıştır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın başkanlığı-na da seçilen Kâzım Karabekir 1946’da TBMM başkanı olmuş ve bu görevdeyken 1948’de ölmüştür.

Cevap A

KURTULUŞ SAVAŞI

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

KOZMİK ODA

1. Ulusal Mücadele Dönemi’nde ordunun Sakarya’nın do-ğusuna çekilmesi Eskişehir - Kütahya Savaşı’nda (D) olmuştur. Amaç ordunun daha fazla kayıp vermesini ön-lemek ve güçlenmesi için zaman kazandırmaktır.

Cevap D

2. Milne Raporu, Gediz Muharebesi’nden sonra Yunanis-tan’a zaman kazandırmak amacıyla Türk-Yunan güçle-ri arasında bir hat çekilmesini önegüçle-rir. Amiral Bgüçle-ristol Ra-poru, Türklerin Batı Anadolu’da Rumlardan fazla oldu-ğunu, General Harbord Raporu ise Doğu Anadolu’da Türk nüfusun Ermenilerden fazla olduğunu ortaya ko-yan raporlardır.

Cevap A

3. Gediz Muharebesi, 24 Ekim 1920’de Kuvayımilliye bir-liklerinin Yunanlılara karşı saldırısı olup başarısızlıkla so-nuçlanmıştır. Bu gelişme sonucu Ali Fuat Paşa Mosko-va’ya elçi olarak gönderilirken Batı Cephesi’nin kuzeyi-ne İsmet Bey, gükuzeyi-neyikuzeyi-ne Refet Bele komutan olarak atan-mıştır. Komutanlar yenilgiden Çerkez Ethem’e bağlı Ku-vay-i Seyyare birliklerini sorumlu tutunca gerginlikler ya-şanmıştır.

Başkomutanlık Yasası, Eskişehir - Kütahya Savaşı son-rası olup 5 Ağustos 1921’de Mustafa Kemal Paşa Baş-komutan olmuştur. Bu gelişme daha sonra yaşanan bir durumdur.

Cevap B

4. Moskova Antlaşması 16 Mart 1921’de TBMM ile SSCB arasında l. İnönü Savaşı’nın kazanılmasından sonra ya-pılmıştır. Bu antlaşmada;

– Boğazların bütün devletlerin ticaret gemilerine açık olması

– SSCB’nin kapitülasyonları kaldırması – Batum’un Gürcistan’a verilmesi

– İki taraftan birinin tanımadığı antlaşmayı diğerinin de tanımaması maddeleri yer almaktadır.

Buna göre verilen üç öncül de Moskova Antlaşması’n-da yer almıştır.

Cevap E

5. TBMM, Doğu Anadolu’da Ermenilere karşı verdiği mü-cadeleyi Gümrü Antlaşması’nda Misakımillî’nin Ermeni-ler tarafından kabul edilmesiyle sona erdirmiştir.

TBMM’nin Londra Konferansı’na çağrılması Rusya’yı te-dirgin etmiştir. Ermenistan’ı dize getiren TBMM’nin İtilaf Devletlerine yakınlaşmasından endişelenen SSCB, TBMM ile yakınlığını kuvvetlendirmek amacıyla Mosko-va Antlaşması’nı imzalamıştır.

ll. İnönü Savaşı ise Moskova Antlaşması’nın imzalanma-sından sonra yapılan bir savaştır.

Cevap D

6. Moskova Antlaşması TBMM ile SSCB arasında 16 Mart 1921’de l. İnönü Savaşı’ndan sonra yapılmıştır. Bu ant-laşmada SSCB;

– Misakımillî’yi tanımayı (Millî sınırlar) – Kapitülasyonların kaldırılmasını – Sevr Antlaşması’nı kabul etmemeyi – Boğazların ticaret gemilerine açık olmasını – İki taraf için ekonomik ilişkilerin geliştirilmesini

ka-bul etmiştir. Fakat azınlıklarla ilgili bir madde ka- bulun-mamaktadır.

Cevap B

7. TBMM’nin temsilcisi Bekir Sami Bey, Londra Konferan-sı’nda sunulan barış önerisini reddetmiş, ancak kendi inisiyatifi ile İngiltere, Fransa ve İtalya ile bazı anlaşma-lar yapmıştır. TBMM; bu anlaşmaanlaşma-ları bağımsızlık (ll) ve uluslararası eşitlik (l) ilkesine aykırı olduğu gerekçesiy-le onaylamamıştır.

Cevap D

8. Londra Konferansı, l. İnönü Savaşı’nda Türk ordusunun galip gelmesi üzerine Anlaşma Devletlerince düzenlen-miştir. Anlaşma Devletleri bu konferansta, Sevr Antlaş-ması’nın bazı hükümlerini değiştirerek TBMM’ye kabul ettirmeyi planlamışlar; ancak başarısız olmuşlardır. Lond-ra KonfeLond-ransı’ndan istediklerini elde edemeyince de Yu-nanistan’a taarruzda bulunması için direktifler vermiş-lerdir. Batı Cephesi’nde Yunanistan’ın başlattığı bu ikin-ci taarruz sonucu, ll. İnönü Savaşı yapılmıştır. Fakat Yu-nanistan bu savaşta da başarısız olmuştur.

Cevap B

KURTULUŞ SAVAŞI

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

KOZMİK ODA

9. l. Dünya Savaşı’nın galip devletleri arasında yer alan Fransa, Mondros Antlaşması’na dayanarak Anadolu’nun güney bölgelerini işgal etmiştir. Ancak bölge halkının kendi imkânlarıyla oluşturduğu Kuvayımilliye güçleri Fransızları geri püskürtmeyi başarmıştır. Ayrıca güçlü bir devlet olan SSCB’nin TBMM’yi desteklemesi, Sakar-ya Savaşı’nda Yunanistan’ın kesin olarak durdurulması ve Fransız kamuoyunun tepkisi neticesinde Fransa, TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalamak durumunda kalmıştır. Böylece İngiltere, Anadolu’daki işgal politika-sında yalnız kalmış İtilaf bloku tamamen çökmüştür.

TBMM’ye karşı çıkan isyanlar Ankara Antlaşması’nın im-zalanmasından çok önce bastırılmıştır. Dolayısıyla An-kara Antlaşması’nın imzalanmasına etkisi olmamıştır.

Cevap B 10. Gediz Taarruzu l. İnönü Savaşı’ndan önce yaşanan bir

gelişmedir. Batı Cephesi Kuvayımilliye Komutanı Ali Fu-at Paşa’nın 24 Ekim 1920’de Yunan kuvvetleri üzerine yaptığı taarruz hareketidir. Ancak disiplinsiz ve kuman-da hiyerarşisinden yoksun olan Türk birlikleri, Yunanis-tan karşısında başarısız olmuştur. Bu olay, düzenli or-dunun kurulmasını hızlandıran bir etkendir. l. İnönü Sa-vaşı’nın sonuçları arasında değerlendirilemez.

Cevap E 11. Kurtuluş Savaşı sürecinde Kütahya – Eskişehir Muhare-belerinde Türk ordusunun başarısız olması, Mustafa Ke-mal Paşa’nın ordunun başına geçmesi konusunu gün-deme getirmiştir. Meclisteki farklı gruplar tarafından da kabul edilen bu öneriyi Mustafa Kemal Paşa, meclisin yetkilerinin kendisine verilmesi koşuluyla kabul etmiş-tir. Mustafa Kemal Paşa’nın böyle bir istekte bulunma-sının sebebi ise kararları hızlı bir şekilde almak ve seri bir şekilde uygulamak için meclisin yetkilerine ihtiyaç duymasındandır. Nitekim Mustafa Kemal Paşa bu yetki-yi sadece üç ay gibi bir süre için istemiştir. TBMM, 5 Ağustos 1921’de çıkardığı Başkomutanlık Yasası’yla kendi manevi kişiliğinde olan Başkomutanlık yetkisini ve meclisin diğer yetkilerini üç aylığına Mustafa Kemal Paşa’ya devretmiştir. 20 Temmuz 1922 tarihinde de Baş-komutanlık yetkisi süresiz olarak uzatılmıştır.

Cevap D

12. SSCB, kapitülasyonların kaldırılmasını onaylayan ilk dev-lettir. Sosyalist rejimi benimseyen Rusya, yeni rejimini güçlendirmek ve güney sınırlarını güvence altına almak için 16 Mart 1921’de TBMM ile Moskova Antlaşması’nı imzalamıştır.

Cevap C

13. İnönü Savaşları, Batı Cephesi’nde Yunanistan’a karşı verilen iki mücadeleden oluşmaktadır. Her iki mücade-lenin de Türk ordusunun galibiyetiyle sonuçlanması, TBMM’nin yurt içinde ve yurt dışında itibarının yüksel-mesine ve otoritesinin artmasına sebep olmuştur. Bu galibiyetler, Türk milletinin daha çok kenetlenmesini sağ-larken, İtalya’nın Anlaşma Devletleri blokundan kopma-sına neden olmuştur. Mustafa Kemal’e gazilik unvanı ve Mareşallik rütbesi verilmesi ise İnönü Savaşlarından son-ra değil Sakarya Savaşı’ndan sonson-ra olmuştur.

Cevap D

14. Almanya, Avusturya ve Bulgaristan l. Dünya Savaşı’n-da İttifak Devletleri grubunSavaşı’n-da yani Osmanlı safınSavaşı’n-da yer almıştır. Dolayısıyla TBMM Hükûmeti bu devletlerle sa-vaşmamıştır. Rusya ise 1917 yılında savaştan çekilmiş ve rejimi değişmiştir. 1917’den sonra Rusya’da işbaşı-na gelen yeni rejim TBMM Hükûmeti ile iyi ilişkiler kur-muştur. Bu durumda geriye yalnızca İngiltere seçeneği kalmıştır.

Cevap E

15. A, C, D ve E seçenekleri l ve ll. İnönü Savaşlarından ön-ceki gelişmelerdir. Dolayısıyla İnönü Savaşlarının bu se-çeneklerde belirtilen olaylar üzerinde etkisi yoktur. İnö-nü Savaşlarında Türk düzenli ordularının zafer kazan-ması halkın Millî Mücadele’nin başarılı olacağına dair inancını artırmıştır.

Cevap B

16. ABD, l. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletlerinin yanın-da Osmanlı’ya karşı savaşmış ama savaş sonunyanın-da iş-gal devletleri ile beraber Osmanlıyı işiş-gal hareketlerine girişmemiştir. Türkiye’nin bağımsızlık anlayışına da say-gı göstermiş ve içişlerine karışmamıştır (l). Türkiye ile kültür ve ticaret ilişkilerini sürdürmüştür (ll).

Cevap D

KURTULUŞ SAVAŞI

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

KOZMİK ODA

1. Gümrü Antlaşması sonucunda Doğu Cephesi’ndeki sa-vaş hâli sona erdi. Bu antlaşmayla Ermeniler TBMM’yi resmen tanıdılar ve Sevr’i reddettiler. Ancak doğu sını-rımızın kesinlik kazanması Sakarya Savaşı’ndan sonra imzalanan Kars Antlaşması’yla olmuştur.

Cevap C

8. Lozan Antlaşması’nda Boğazlar ile ilgili kararlar şunlar-dır;

– Başkanı Türk olan bir komisyon tarafından yöneti-lecek

– Boğazların her iki yakası askerden arındırılacak – Ticaret gemilerinin geçmesine izin verilecek Buna göre “B” seçeneğindeki bilgi yanlıştır. Çünkü ko-misyon başkanı Türkiye’dir.

Cevap B 3. Günümüz Türkiye İran sınırının temeli lV. Murat

zama-nında imzalanan 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’yla çizil-miştir. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Türkiye ile İran arasında sınır anlaşmazlıkları olmuştur. Uzun yıllar süren görüşmeler neticesinde 1932 yılında İran sınırı gü-nümüzdeki halini almıştır.

Cevap D

4. Kurtuluş Savaşı’nda Yunan ordusunun saldırı gücünü kırarak savunmaya çekilmesini sağlayan ve Türk tarihi-nin son savunma savaşı olarak bilinen savaş Sakarya Meydan Savaşı’dır.

Cevap C

5. Lozan’da; Musul, borçlar, savaş tazminatı ve nüfus de-ğişimi görüşülen konular arasında yer alırken doğrudan yabancı sermaye yatırımları (E) Lozan’da gündeme ge-len konular arasında yer almaz.

Cevap E

6. Türkiye’nin en eski sınırı İran’ladır. Bu sınır IV. Murat za-manında yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması’yla 1639’da çi-zilmiştir. Günümüz Türk – İran sınırının büyük bir kısmı bu antlaşmayla belirlenmiştir.

Cevap D

7. Mustafa Kemal’e Başkomutanlık yetkisini, 5 Ağustos 1921 tarihindeki yasayla TBMM vermiştir. Bu yasayla Mustafa Kemal TBMM’nin yetkilerini 3 aylık süreyle kul-lanma hakkını elde etmiştir.

Cevap B 2. İnönü Savaşları, 1921 tarihinde TBMM’nin kurduğu

dü-zenli ordu ile Yunan kuvvetleri arasında yapılmıştır. Bu savaşların kazanılması TBMM hükûmetine güç kazan-dırmıştır. A, B, D ve E seçenekleri ise İnönü Savaşları’n-dan önceki gelişmeler olduğu için İnönü Savaşları’nın bu gelişmelere etkisi yoktur.

Cevap C

KURTULUŞ SAVAŞI

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

KOZMİK ODA

9. B, C, D ve E seçenekleri 3 Aralık 1920’de imzalanan Gümrü Antlaşması ile Türk topraklarına katılmıştır. Fa-kat Batum, l. Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan Brest-Litowsk Antlaşması’nda Rusya’dan alınmış daha sonra Moskova Antlaşması’yla Gürcistan’a bırakılmıştır.

Cevap A

10. A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan gelişmeler 11 Ekim