Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethi için yaptığı ha- ha-zırlıklar arasında;

– Donanma hazırlanması, - Rumeli Hisarı’nı yaptırması,

- Havan topları döküp tekerlekli kule yaptırması, - Karamanoğulları ile diğer beylik ve devletlerle dost-luk ilişkisi kurması

yer almaktadır. Fakat Anadolu Hisarı, Yıldırım Bayezit Dönemi’nde yapılmıştır.

Cevap C

13. I. Kosova Savaşı, Balkanlar’da Osmanlı hâkimiyetinin geleceğini tayin eden önemli bir savaştır. 28 Haziran 1389’da Sırp Despotluğu ve onun müttefik güçlerine karşı yapılan savaş Osmanlı güçlerinin kesin galibiye-tiyle sonuçlanmıştır. I. Murat ve Sırp Knezi Lazar’ın ha-yatını kaybettiği bu savaştan sonra Sırp Despotluğu Os-manlıya bağlı hâle gelmiş ve Tuna Nehri’nin güneyinde Macarlardan başka Osmanlıya karşı koyacak güç kal-mamıştır. Bu savaş, Türklerin Balkanlardaki yerini sağ-lamlaştırmıştır.

Cevap E

14. Osmanlı Devleti bazı istisnalar dışında genel olarak sa-vaş yoluyla toprak elde etmiştir. Bu istisnalardan ilki Ak-şehir, BeyAk-şehir, Yalvaç, Seydişehir ve Karaağaç’ın Os-manlı himayesine giren Hamidoğlu Hüseyin Bey tara-fından para karşılığı Osmanlıya devredilmesidir. Diğeri ise I. Murat’ın oğlu Bayezit’i Germiyanoğlu Süleyman Bey’in kızıyla evlendirmesi sonucu Kütahya, Emet, Tavşan-lı ve Simav’ı çeyiz olarak OsmanTavşan-lıya vermesidir.

Cevap D

15. Rönesans Dönemi’nin önde gelen sanatçılarından Le-onardo Da Vinci, Sultan II. Bayezıd’a Haliç’te bir köprü yapmak için proje sunmuştur. Ancak bu teklif Sultan II.

Bayezıd tarafından geri çevrilmiştir. Leonardo Da vinci, İtalyan Rönesans sanatını doruğuna ulaştıran, çeşitli alanlardaki araştırmaları ve buluşlarıyla tanınmış , dün-yanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından biri ola-rak kabul edilmektedir.

Cevap E

16. Osmanlı Devleti’ni merkeziyetçi bir yapıya dönüştürmek isteyen ilk padişah, Yıldırım Bayezit’tir. Batı Anadolu’da-ki Türkmen beyliklerini Osmanlı idaresine bağlayan Ba-yezit, bu bölgelerin yönetimini eski Türkmen ailelerine vermek yerine doğrudan başkentten tayin edilen şahsi-yetlere bırakmış; böylece beylikleri doğrudan Osmanlı idaresine almıştır. Aydın, Saruhan, Germiyan, Menteşe, Hamid kendi isimlerini muhafaza ederek Osmanlı’nın birer sancağı durumuna getirilmişlerdir. Bayezit’in temel amacı, Osmanlıyı tek merkezden yönetilen bir devlet hâ-line getirmekti. Ancak bu durum hem yurt içinde hem de yurt dışında tepkilere sebep olmuş ve neticede ya-şanan 1402 Ankara Savaşı’yla Osmanlıyı imparatorluk hâline getirme hayalleri suya düşmüş; devlet dağılma tehlikesi atlatmıştır.

Cevap C

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

1. Osmanlı kuruluş döneminde Balkan fatihi olarak anılan padişah I. Murat olup döneminde Edirne, Filibe alına-rak, Sırp ve Bulgar krallıkları Osmanlı’nın üstünlüğünü kabul etmiştir. Balkanlar’da verdiği mücadelelerle Sırp-sındığı ve I. Kosova savaşlarında Haçlıları yenilgiye uğ-ratmıştır.

Cevap D

2. Fatih Dönem’inde yönetimde Türkmenlerin etkinliği azal-tılıp devşirme kökenlilerin etkinliği artırılmıştır. Bu dö-nemde Kanunname-i Ali Osman hazırlanmıştır. Anado-lu Türk birliği Fatih değil, Yavuz Dönemi’nde sağlanmış-tır.

I ve III. öncülde verilen bilgiler yanlış olup E seçeneği doğrudur.

Cevap E

3. Baba Zünnun isyanı (1526): Bozok Türkmenlerinden Süklün boyunun beyi Süklün Koca tarafından Bozok’ta (Yozgat) çıkarılan bir isyandır. İsyana yardıma gelen Dul-kadiroğullarından Baba Zünnun’un adıyla anılmaktadır.

Kısa zamanda İçel ve Tokat’a yayılan dini nitelikli isyan bastırılmış ve suçlular cezalandırılmıştır.

Kalender Çelebi isyanı (1527): Hacı Bektaş Veli soyun-dan olduğu tahmin edilen Kalender Çelebi tarafınsoyun-dan çıkarılan dini nitelikli bir ayaklanmadır. Ayaklanma kısa zamanda bastırılmış ve suçlular cezalandırılmıştır.

Canberdi Gazali isyanı (1521): Kanuni Döneminde ya-şanan ilk isyan Şam Beylerbeyi olan Melik Eşref unva-nıyla hükümdarlığını ilan eden Şam Valisi Canberdi Ga-zali tarafından çıkarılmıştır. Memlük Devleti’ni yeniden kurmak isteyen Canberdi Gazali’nin başlattığı isyan, kı-sa sürede bastırılmış ve kendisi de idam ettirilmiştir.

Görüldüğü gibi Baba Zünnun ve Kalender Çelebi isyan-ları dinî; Canberdi Gazali isyanı ise siyasi nitelikli bir is-yandır.

Cevap D

4. Osmanlıda dinî karakterli isyanlardan biri olan Şahkulu isyanı II. Beyazid Dönemi’nde başlamıştır. Babasının Şii politikasında pasif kaldığını düşünen Yavuz, babasına karşı taht mücadelesi başlatmıştır. İsyan Yavuz Döne-mi’nde bastırılmıştır.

Cevap A

5. Fatih’in öldüğü sıralarda büyük oğlu Bayezid Amas-ya’da; küçük oğlu Cem ise Konya’da sancak beyliği gö-revini yürütmekteydi. Padişahın ölümü üzerine İstan-bul’a gelen Bayezid Osmanlı tahtına otururken Cem Sul-tan da ona karşı mücadeleye girişmiştir. Zaman zaman başarılar elde etmekle birlikte Cem Sultan ağabeyine yenilerek önce Memlüklere, ardından da Rodos şöval-yelerine sığınmıştır. Cem Sultan’ın Rodos şövalşöval-yelerine sığınması II. Bayezid devrinde yeni bir safhanın başlan-gıcı olmuştur. Hristiyan Rodos şövalyelerine sığınma gi-rişimi Cem Sultan olayını bir dış mesele hâline dönüş-müştür. Rodos’tan sonra Fransa ve son olarak da Pa-palık’a sığınan Cem Sultan, on üç yıllık sürgün hayatın-dan sonra Napoli’de vefat etmiştir.

Cevap E

6. Sultan Süleyman, 1520-1566 yılları arasında hüküm sür-müş ve en uzun süre tahtta kalmış Osmanlı padişahıdır.

Yarım yüzyıla yakın hükümdarlığı dönemi imparatorlu-ğun da en ihtişamlı dönemidir. O dönemki Batılı tarihçi-ler Sultan Süleyman’ı “Muhteşem” veya “Büyük Türk”

olarak isimlendirmişlerdir. Günümüzde kendi isminden çok kullanılan “Kanunî” unvanı ise ilk kez XVIII. yüzyıl-da Dimitrie Cantemir tarafınyüzyıl-dan kaleme alınan Osman-lı Tarihi’nde zikredilmiştir. Bu unvan OsmanOsman-lı tarihçileri tarafından da XIX. yüzyılda kullanılmaya başlamış ve yaygınlaşmıştır. Dolayısıyla bugün hemen herkesçe bi-linen Kanunî unvanı Sultan Süleyman’ın kendisi için ta-kındığı ve kendi dönemindekilerin kullandığı bir unvan değildir.

Cevap D

7. Kapıkulu askerlerinin en itibarlı ve en kalabalık ocağı olan Yeniçeri Ocağı I. Murat tarafından ilk olarak Edir-ne’de kurulmuştur. Savaşta ve barışta padişahı koru-makla görevliydiler. Yeniçeriler sayesinde merkezî oto-rite güçlenmiş, uç beylerinin nüfuz ve otooto-ritesini denge-lemiştir. Diğer seçeneklerde verilenler Orhan Bey Dö-nemi gelişmeleri olup sorunun cevabı B seçeneğidir.

Cevap B

8. Amasra Karadeniz kıyısındadır. Otlukbeli Savaşı Akko-yunlularla Doğu Anadolu hâkimiyeti için yapılmıştır. Ef-lak şimdiki Romanya’nın bir bölgesi, Mora şimdiki Yu-nan yarımadası olup bu iki bölgenin alınması Balkan hâ-kimiyetini güçlendirmiştir.

Cevap D

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

9. Osmanlı Devleti’nin kurucu unsuru olan kayı boyu, Oğuz-ların Bozok koluna mensuptu. Kayı boyunun sembolü ok ve yay idi. İlhanlıların Orta Asya’yı istilası sonrası Ana-dolu’ya gelen Kayılar, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâed-din Keykubat tarafından önce Ankara yakınlarındaki Ka-racadağ yöresine daha sonra da sınır güvenliğini sağ-lamak amacıyla Bizans sınırındaki Söğüt ve Domaniç’e yerleştirilmiştir.

Cevap D 10. Edirne ve Filibe’yi ele geçiren Türklerin Trakya’da hızla

ilerlemeleri Balkan uluslarını harekete geçirdi. Sırplar ve Bulgarlar, Edirne ve Filibe’yi geri almak amacıyla papa-nın yardımıyla bir Haçlı ordusu oluşturdular. Macar kra-lının komutasında Edirne üzerine yürüyen Haçlı ordu-sunu, Hacı İlbey’in komutasındaki Osmanlı keşif kuvvet-leri ani bir baskınla bozguna uğrattı (1364). Bu Haçlıla-ra karşı kazanılan ilk zaferdir. 1388’de ise Ploşnik’te Haç-lı ordusu karşısında OsmanHaç-lı ordusu bozguna uğramış-tır. Bu iki olay 1362-1389 yılları arasında Osmanlı tahtın-da oturan I. Murat zamanıntahtın-da meytahtın-dana gelmiştir.

Cevap B 11. Niğbolu Muharebesi 1396’da Osmanlı ordusunun baş-ta Macarisbaş-tan, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Fransa, İngiltere Krallığı olmak üzere birleşik Haçlı Or-dusu’yla yaptığı savaştır. Osmanlı Devleti’nin seferde ol-masını fırsat bilen Karamanoğulları kuvvetlerini Ankara ve Bursa taraflarına akına göndermiştir. Niğbolu Sava-şı sırasında Ankara’yı basan Karamanoğulları kuvvetle-ri Anadolu Beylerbeyi Sarı Timurtaş’ı esir almış ve Kon-ya’ya götürmüşlerdir. Bu durumu haber alan Yıldırım Ba-yezid, seferden döner dönmez Karamanoğlu üzerine yürümüş ve 1397’de Akçay Ovasında yapılan savaşta Karaman kuvvetleri büyük bir bozguna uğratarak Kon-ya ve Karaman’ı ele geçirmiştir.

Cevap B 12. Osman Devleti’nin ilk yayılma süreci genellikle gazâ ve

cihâd anlayışını benimsemiş bir fetihler politikası ile açık-lanabilir. Bu politika, düzenli ve sürekli silâhaltında tutu-lan muntazam bir orduya dayanılarak değil, sefer sıra-sında toplanan, Osman Bey ve oğulları etrafında küme-lenmiş aşiretlerin ve tarikatların eli silah tutan insanları-nın oluşturduğu bir askeri güçle sürdürülmüştür. Bu dü-zensiz orduya Aşıkpaşazade tarafından Gaziyan-ı Rum (Anadolu gazileri) adı verilmiştir. Gaziyan-ı Rum, İlk fe-tihler sırasında savaşa katılan tarikat dervişlerinden olu-şan dinsel ve askeri bir takım olan Anadolu gazileri Ru-meli’nin fethinde ve Türkleşmesinde büyük rol oynamış-lardır.

Cevap B

13. Osmanlı padişahları içinde İstanbul’u ilk kuşatan Yıldı-rım Bayezit’tir. 1391-1400 yılları arasında iki kez dene-nen İstanbul kuşatması, Haçlı İttifakı’nın kurulmasına se-bep olmuştur. II. Murat da kardeşi şehzade Mustafa’yı ellerinde tutan ve zaman zaman kışkırtan Bizans’a bir ders vermek için İstanbul’u kuşatmıştır. Bilindiği üzere İstanbul kuşatması deyince akla ilk Fatih Sultan Meh-met (II. MehMeh-met) gelmektedir. 1453 yılında yapılan ku-şatma başarılı olmuş ve o tarihten sonra da şehir hep Türklerin elinde kalmıştır.

Cevap E

14. Fetret devri, taht kavgaları nedeniyle 1402–1413 yılları arasında süren kargaşa dönemidir. Yıldırım Bayezit’in 1402 Ankara Savaşı’ndaki yenilgisinden sonra padişa-hın dört oğlu, İsa, Musa, Süleyman ve Mehmet çelebi-ler arasında taht kavgası başlamıştır. Kasım Çelebi ise taht kavgalarına hiç katılmamıştır. Fetret Devri, Mehmet Çelebi’nin taht mücadelesini kazanması sonucu 1413’te sona ermiştir.

Cevap D

15. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Avrupa devletleri Yüz-yıl savaşları ve mezhep çatışmaları sebebiyle siyasi ve dini bölünmüşlük içindeydi. Bu sebeple Osmanlı Dev-leti “Avrupa Hristiyan birliğini parçalama” gibi bir politi-ka geliştirmemiştir. Tam tersine Avrupa’nın bu bölünmüş hâli Osmanlı’nın Avrupa’daki ilerleyişini kolaylaştırmış-tır. Avrupa’daki Yüzyıl savaşları 1453’te yani Osmanlı Devleti’nin yükselme döneminde bitmiş ve Avrupa ya-vaş yaya-vaş birleşmeye başlamıştır. İşte bu sebepledir ki Osmanlı Devleti yükselme döneminde Avrupa Hristiyan birliğini parçalamaya yönelik politikalar geliştirmeye baş-lamıştır.

Cevap D

16. Osmanlı Devleti, yaklaşık yüz elli yıl uyguladığı iskân po-litikası sayesinde egemenlik altına aldığı bölgelerdeki kalıcılığını garantilemiştir. Bu politika rastgele bir iskân uygulaması değil; planlı ve ilkeli bir uygulama olarak gö-ze çarpmaktadır. İskân politikası birtakım temel kuralla-ra göre uygulanırdı. Örneğin, iskân politikasının geriye işlememesi için yerleştirilen ailelerin tekrar eski bölge-lerine göç etmebölge-lerine izin verilmezdi. Bu yasak olan bir uygulamaydı. Bu sayede nüfusun dengeli dağılması ve kontrol altında tutulması hedeflenirdi.

Cevap C

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

1. Osmanlı’nın Kuruluş Dönemi’nden itibaren fetih politi-kası batıya yönelik gaza ve cihattır. Bundan dolayı ilk fe-tihler batıda yapılıp kurulan ilk eyalet de Rumeli eyale-tidir. Batı yönünde fetihler ilerleyince Anadolu’ya yöne-len Osmanlı, buradaki fetihleri sonucu ikinci eyaletini Anadolu’da kurmuştur. Eyaletleri yöneten kişilere bey-lerbeyi dendiği için eyaletin diğer adı beylerbeylik ola-rak geçer.

Cevap B

2. Şeyh Bedrettin İsyanı Çelebi Mehmet yani I. Mehmet zamanında çıkmıştır. İran’daki tasavvuf bilginlerinden etkilenen Şeyh Bedrettin, düşüncelerini yaymak ama-cıyla yoğun faaliyet içerisine girmiş ve her tarafa düşün-celerini anlatacak kişiler göndermiştir. I. Mehmet Döne-mi’nde önce Şeyh Bedrettin’in müritlerinden Torlak Ke-mal ve Börklüce Mustafa Anadolu’da, arkasından da Bedrettin Rumeli’de ayaklanma çıkarmıştır. Bu isyanlar bastırıldıktan sonra Şeyh Bedrettin yargılanarak idam edilmiştir (1420).

Cevap C

3. II. Mehmet, çeşitli dil ve dinden insanın bir arada yaşa-dığı İstanbul merkezli bir cihan imparatorluğu kurmak gayesindeydi. Bu sebeple özellikle IV. Haçlı Seferi’nden sonra büyük hasara uğramış olan İstanbul’a eski ihtişa-mını kazandırmak için büyük gayret göstermiştir. Bir im-paratorluk merkezi oluşturmak için kentin kalabalık bir nüfusla iskân edilmesi gerekmekteydi bu amaçla gö-nüllü ve zorunlu göçlerle kente nüfus nakledilmiştir. Ay-rıca imparatorluk merkezine görkem kazandıracak olan büyük mimari yapılar koruma altına alınmış, kentin yağ-malarla harap olmasına izin verilmemiştir.

Cevap E

4. I. Selim zamanında Memlüklerle Osmanlı arasındaki ilk savaş 1516 yılında gerçekleşen Mercidabık Savaşı’dır.

Memlük sultanının ölümü ve Osmanlı’nın zaferiyle so-nuçlanan bu savaştan sonra Osmanlı, Suriye ve Filistin üzerinde tam bir hâkimiyet kurmuştur. Ridaniye Savaşı ise Memlük Devleti’nin tamamen ortadan kaldırılması-na ve halifeliğin Osmanlı Devleti’ne geçmesine vesile olmuştur. Çaldıran Savaşı, 1514 yılında Safevi Devleti’ne karşı yapılmıştır.

Cevap D

5. Osmanlı Devleti, henüz kuruluş dönemindeyken; yayıl-macı bir siyaset izleyen Timur Devleti’yle karşı karşıya gelmiş ve bu karşılaşmadan ağır bir yenilgi alarak ayrıl-mıştır. 1402 yılında Ankara yakınlarındaki Çubuk ova-sında meydana gelen bu karşılaşmanın Osmanlılarca kaybedilmesi devletin dağılma tehlikesi geçirmesine se-bep olmuştur. Egemenlik altına alınan beylikler bu dö-nemde tekrar bağımsız olmuş; padişahın oğulları ara-sında 11 yıl süren taht mücadelesi başlamıştır.

Cevap C

6. Cülus, Osmanlı Devleti’nde, hükümdarların tahta çıkış törenlerinde askerlere dağıttığı bahşiştir. Osmanlı Dev-leti’nde ilk cülus bahşişi, 1389 Kosova Savaşı sırasında padişah seçilen, Yıldırım Bayezit tarafından askerlere dağıtılmıştır. Cülus bahşişi, Fatih Dönemi’nde bir kanun haline getirilmiştir. Ancak özellikle devletin zayıfladığı dönemlerde culüs bahşişinin dağıtılmaması veya ayarı düşük parayla dağıtılması askerlerin isyan çıkarmaların-da bir neden haline gelmiştir.

Cevap A

7. Sadrazamlık makamına devşirme kökenlilerin getirilme-si II. Mehmet (Fatih) Dönemi’nde başlamıştır. Devşir-meyken Sadrazamlık makamına yükselen ilk kişi ise İs-tanbul fethinden sonra Sultan II. Mehmed tarafından ta-yin edilen Veli Mahmud Paşa’dır.

Cevap A

8. Kanunname-i Ali Osman, II. Mehmet tarafından çeşitli müesseselerin vazifelerini tespit etmek amacıyla düzen-lenmiştir. Kişi egemenliğine dayandığı ve monarşik bir anlayışla düzenlendiği için anayasal nitelik taşımamak-tadır.

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde bir çok kanun-name çıkarılmıştır. Kanuni’nin kanunkanun-namelerin içeri-ği çok geniştir. Sosyal düzenlemeler, askeri düzen-lemeler, reaya hak ve görevleri, tımarların dağıtım esasları ve idari düzenlemelere kadar bir çok konu hakkında kanun çıkarılmıştır.

Cevap B

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • TARİH SORU BANKASIwww.kozmikoda.com.tr

9. Osmanlı Devleti’nin ilk eyaleti olan Rumeli ği I. Murat zamanında kurulmuştur. Rumeli Beylerbeyli-ği’nin merkezi Manastır’dı. İlk eyaletin Rumeli’de kurul-ması Osmanlı’nın Batı’ya genişlemesinin bir sonucudur.

(Cevap B)

10. 1389-1402 yılları arasında hüküm süren Yıldırım Baye-zit döneminde, Anadolu beyliklerinin çoğu egemenlik altına alınmıştır. Ancak Timur Devleti’yle 1402’de yapı-lan ve kaybedilen Ankara Savaşı’ndan sonra bu beylik-ler tekrar bağımsız olmuşlardır. I. Bayezit döneminin di-ğer bir önemli hadisesi ise İstanbul’un kuşatılmasıdır.

İstanbul Kuşatması’nın ardından oluşan Haçlı birlikleri-ni 1396 Niğbolu Savaşı’nda yebirlikleri-nilgiye uğratan padişa-ha, halife tarafından “Sultan-ı İklim-i Rum” unvanı veril-diği de bilinmektedir.

(Cevap E)

11. Osmanlının Balkanlardaki ilerleyişi zaman zaman