SoruĢturmanın Bizzat Cumhuriyet Savcısı Tarafından Yapılması

yapılan her iĢlemde Cumhuriyet savcısı durumdan derhal haberdar edilecektir.160 CMK, Cumhuriyet savcısının haberi olmaksızın kolluk tarafından herhangi bir iĢlem yapılmasını istememektedir. Cumhuriyet savcısının her iĢlemde hazır bulunması elbette mümkün değildir; bu nedenle bazı soruĢturma iĢlemleri Cumhuriyet

158 _{Y2CD, E. 2014/15705, K. 2015/20767, K.T. 16.11.2015, www.kazancı.com, sitesinden, EriĢim}

Tarihi: 05.02.2019, Benzer Kararlar Ġçin Bknz: Y2CD, E. 2016/14385, K. 2018/10381, K.T. 27.09.2018, Y17CD, E. 2018/3705 K. 2018/12260 K.T. 9.10.2018, Y20CD, E. 2015/9343, K. 2918/4093 K.T. 8.10.2018, Y15CD, E. 2015/1465, K. 2018/481, K.T. 17.01.2018: “…Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 20/1-7. maddesi ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu'nun 35. maddesi uyarınca; fiil işlendiği sırada 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış çocukların işledikleri fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin olup olmadığının takdiri bakımından, sosyal yönden inceleme yaptırılmasının gerekli olduğu, mahkemece sosyal inceleme raporuna gerek görülmediği taktirde ise gerekçesinin kararda gösterilmesinin zorunlu olduğu gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması...”

159

Y13CD, E. 2016/8944, K. 2017/14342, K.T. 11.12.2017, www.kazancı.com sitesinden, EriĢim Tarihi: 15.02.2019.

160 _{Örneğin; kolluk kuvveti tarafından yapılan yakalama hâlinde iĢlem, yakalanan kiĢi ve uygulanan}

savcısının emri ile kolluk tarafından yerine getirilebilir; örneğin ifade alma gibi. CMK, her iĢlemin Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda yapılması ve kolluk tarafından yapılan her iĢlemden Cumhuriyet savcısının derhal haberdar edilmesini öngörmekle birlikte, Cumhuriyet savcısının her iĢlemde hazır bulunması Ģeklinde bir kural ihtiva etmemektedir. Ancak çocukların muhakemesinde ÇKK ile ayrı bir düzenleme getirilmiĢtir. Buna göre; suça sürüklenen çocuk hakkındaki soruĢturma çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılır161

(ÇKK m.15/1). Kanunda soruĢturmanın Cumhuriyet savcısı tarafından “bizzat” yapılacağının ifade edilmesi önemlidir. Buradan anlaĢılması gereken çocukla doğrudan iliĢkisi bulunan iĢlemler sırasında Cumhuriyet savcısının hazır bulunmasıdır. Örneğin, ifade alma Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılmalıdır.162

SoruĢturmanın zaten Cumhuriyet savcısı tarafından yapıldığı, onun tüm soruĢturma iĢlemlerinden haberi olduğu ve izni olmadan herhangi bir iĢlem yapılamayacağı ve dolayısıyla böyle bir düzenlemeye gerek olmadığı ileri sürülebilir. Ancak burada kanunun “bizzat” vurgusunu, yukarıda değinildiği üzere, çocukla doğrudan iliĢkisi bulunan iĢlemlerde Cumhuriyet savcısının hazır bulunarak iĢlemi bizzat kendisinin yapması Ģeklinde anlamak gerekir. Öte yandan bizzat ifadesinden Cumhuriyet savcısının o iĢlem sırasında hazır bulunmasını anladıktan sonra, hangi

161 _{Aynı hükme Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına ĠliĢkin Usul Ve Esaslar Hakkında}

Yönetmelik (Uygulama Yönetmeliği) m.5/1‟de de yer verilmiĢtir. SoruĢturmanın Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılacağı YGĠAY‟de de ifade edilmiĢtir: Oniki yaşını doldurmuş, ancak onsekiz yaşını doldurmamış olanlar suç sebebi ile yakalanabilirler. Bu çocuklar, yakınları ile müdafiye haber verilerek derhâl Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilirler; bunlarla ilgili soruşturma Cumhuriyet başsavcısı veya görevlendireceği Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat yapılır (m.19/1-b).

162

YOKUġ SEVÜK, “Çocuk Yargılaması Hukukunda Hazırlık Soruşturması”, s. 202; Yargıtay da ifadenin Cumhuriyet savcısı tarafından alınacağını belirtmektedir: “…Mahkemece de oluşa uygun olarak kabul edildiği üzere; A... Gazetesi genel yayın yönetmeni F.'ın öldürülmesi olayının şüphelisi olup, suç tarihinde 18 yaşından küçük olan suça sürüklenen çocuk Ogün'ün, kolluk görevlilerince yakalanarak TEM şubesine teslim edildiği, Cumhuriyet Savcısının yazılı olarak gözaltına alınması emri vermesine rağmen S... Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şube Müdürü olarak görev yapan sanık Metin'in, Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) 16. maddesi gereğince şüpheliyi nezarethaneye alma yerine Terörle Mücadele Şube Müdürlüğünün çay ocağında bekletmesi, ÇKK'nın 15. maddesi gereğince 18 yaşından küçük olan suça sürüklenen çocuğun sadece Cumhuriyet Savcısı tarafından ifadesinin alınabileceği ve Cumhuriyet Savcısının yazılı emri olmadıkça kimlik tespiti amacı ile olsa dahi görüntüsünün ve ses kaydının alınamayacağına ilişkin usul hukuku kurallarına aykırı olarak, suçu nasıl işlediği hususunda sorular sorduğu ve sorgulanmasına engel olmayıp, görüntülerini kameraya aldırmakla, Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliğinin 19. maddesine aykırı davranılarak suça sürüklenen çocuk Ogün'ün istismar edilip 5395 sayılı ÇKK ile koruma altına alınan hakları ihlal edildiği gibi…” Y. 4. CD., E. 2010/27631., K. 2012/30616., T. 17.12.2012.

iĢlemlerin bu kapsama girdiğini, tüm iĢlemlerde Cumhuriyet savcısının bulunmasının gerekip gerekmediğini de belirlemek gerekir. Kanaatimizce, Cumhuriyet savcısının her iĢlemde bizzat hazır bulunması fiilen mümkün değildir. Öncelikle ve özellikle, çocuğun ifadesi Cumhuriyet savcısı tarafından alınmalı; diğer iĢlemlerde de mümkün olduğu ölçüde Cumhuriyet savcısı hazır bulunmalıdır. ÇKK 15 inci madde gerekçesinde de, maddedeki düzenleme ile çocuğun ifadesinin Cumhuriyet savcısı tarafından alınmasının amaçlandığı ifade edilmiĢtir.163

Diğer taraftan soruĢturmayı bizzat yürütecek olan Cumhuriyet savcısı, çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcısı olmalıdır.164

Aynı zamanda SSÇ‟ler hakkında kolluk görevi kolluğun çocuk birimi tarafından yerine getirilecektir.

Suça sürüklenen çocuğun ifadesinin alınması ve hakkındaki diğer iĢlemler sırasında, çocuğun yanında sosyal çalıĢma görevlisi bulundurulabilir (ÇKK m.15/2). Gerçekten de ifade ve diğer iĢlemler sırasında çocuğun bu iĢlemlerden olumsuz etkilenmesi söz konusu olabilecektir. Çocuğun üstün yararı dikkate alınarak çocuğun menfaatine olan durumlarda yanında sosyal çalıĢma görevlisi bulundurulmalıdır. Ancak kanun bu konuda emredici bir kural koymayıp Cumhuriyet savcısına takdir hakkı vermiĢtir.

SoruĢturma sırasında Cumhuriyet savcısı çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alınması gerektiğine kanaat getirebilir. Bu tedbiri almaya yetkili makam ise ÇKK m.8/1165

hükmü gereği çocuk hâkimidir. ÇKK m.15/3‟e göre; Cumhuriyet savcısı soruĢturma sırasında gerekli görüldüğünde çocuk hakkında

163 _{Maddede, suça sürüklenen çocuklar hakkında yapılacak olan soruĢturmanın Cumhuriyet}

baĢsavcılıklarında kurulan çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcıları tarafından bizzat yapılacağı belirtilmiĢ, bu düzenleme ile çocuğun ifadesinin de Cumhuriyet savcısı tarafından alınması amaçlanmıĢtır (m.15). Dönem: 22 Yasama Yılı: 3 T.B.M.M. (s. 963) Çocukları Koruma Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/991) 10.3.2005.

164

Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, bu görevler çocuk bürosunda görevli olmayan Cumhuriyet savcıları tarafından da yerine getirilebilir (ÇKK m.30/2; Yönetmelik m.5/1); Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemeleri bulunmayan yerlerde, bu mahkemeler kurulup göreve baĢlayıncaya kadar çocuklar tarafından iĢlenen suçlara ait soruĢturmalar Cumhuriyet baĢsavcılığının iĢ bölümünde gösterilen Cumhuriyet savcısı tarafından yapılır. (Yönetmelik m.5/2).

165 _{Korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun menfaatleri}

bakımından kendisinin, ana, baba, vasisi veya birlikte yaĢadığı kimselerin bulunduğu yerdeki çocuk hâkimince alınır (ÇKK m.8/1).

koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını çocuk hâkiminden isteyebilir. Bunun yanında Uygulama Yönetmeliğinde, Cumhuriyet savcısına tedbir kararı alınabilmesi için korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bildirme yükümlülüğü getirilmiĢtir.166

Cumhuriyet savcısının çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbir uygulanmasını talep edebilmesi için de ifadesini bizzat alması önem arz etmektedir. Yine böyle bir talep de bulunabilmek için Cumhuriyet savcısınca sosyal inceleme raporunun istenmesi yerinde olacaktır. Hem bu tedbirler hem de tutuklama gibi koruma tedbirlerine karar verirken de sosyal inceleme raporu önem arz etmektedir. Çocuğun içinde yaĢadığı çevre, ailesi vs. gibi tüm hususların araĢtırılması neticesinde çocuğun yararına bir karar verilebilir.