Camara Obsruca’nın keşfinden itibaren, günümüze kadar plastik sanatlar alanındaki ressam, heykeltıraş vb. kişilerin nesneyi taklit etme çabası, birebir benzetmeye çalışmasıyla başlayan bu serüven, fotoğraf makinesinin icadıyla ve teknolojinin hızla gelişmesiyle daha da güçlenerek Fotogerçekçilik akımının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Fotoğrafın yıllar içinde geçirdiği evrim, sanat alanı içine girmesi ve resimde kullanılmaya başlanmasından itibaren birçok sanat hareketini tetiklemiştir. Sanatçılar, fotoğraf sanatı ile resim sanatı arasında hep bir ilişki kurmuşlar ve resim sanatıyla bütünleşmeye en yatkın araçlardan birinin fotoğraf olduğunu göstermişlerdir. Fotoğraftan yararlanarak resim yapmayı ideolojik ve estetik yönleriyle uygulayan sanatçılar, yapıtlarında kullandıkları yöntemlerle, resim dilinin yeni biçimler kazanmasını sağlamış ve klasik “fotoğraf çekmek” eylemini “resim yapmak” kavramına dönüştürmüştür.
On sekizinci yüzyılda Mühendishane-i Berri Hümayun ile başlayan askeri amaçlarla Batılı resim tekniklerinin öğretilmesi görüşü, daha sonra Harbiye ve diğer askeri okulların ders programlarına da resim dersi olarak konulması, Çağdaş Türk Resminin temellerini oluşturmuştur. Bu yıllarda öğrencilerin Avrupaya eğitim görmeye gitmiş olmaları söz konusu gelişmeye öncülük etmiştir. Eğitim gören ressamların beraberinde gittikleri yerdeki resim anlayışlarını Türkiye’ye getirmeleri bu süreci hızlandırmıştır.
19. yüzyılda Topkapı Sarayı’nda ve çevresinde yasamış Enderun ressamları ile aynı dönemde “Türk Primitifleri” dediğimiz Yıldız Sarayı ve çevresinde yasayan asker ressamların fotoğraftan yararlanarak çalışmalarını yapmaları onların akademik üsluptan uzak kalmalarına ve fotoğrafın gerçekliğine sığınmalarına neden olmuştur.
Yirminci yüzyılda ortaya çıkan Fotogerçekçilik akımında fotoğrafa yakın bir eser ortaya çıkarabilmek bu akımın en temel kuralıdır. Bunun için teknik açıdan neredeyse kusursuz olarak çalışmak şarttır. Fotoğraf üzerindeki en ince detayları bire bir yansıtmak, boya değerlerini taşırmadan, ince ve düzgün bir şekilde kullanmak gerekmektedir. Yüksek miktarda sabır gerektiren bu çalışmalar, uzun uğraşlar sonucu elde edilmektedir. Fotogerçekçilik akımının ilk dönemlerinden günümüze uzanan, yabancı ve Türk ressamların resim sanatındaki etkilerine, uygulanan teknikten algısal süreçlere değin çok
yönlü bir incelemeyi gerektiren bu çalışmada karşılaşılan olguların bilimsel temelli nedensellikleri sanatsal çözümlemeler kapsamında değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Türkçe ve yabancı kaynaklardaki bilgiler, konu kapsamında detaylı bir şekilde aktarılarak yorumlanmıştır.
Batılı sanatçıları değerlendirmek gerekirse; bu dönemde yaşamın anlık
görüntülerini tuvale katkısız bir biçimde yansıtmaya çalışan fotogerçekçi sanatçıların seçtikleri konularda bir benzerlik gözlemlenmiştir. Amerikan yaşam tarzını yansıtan resimlerde, restoranlar, otomobiller, motosikletler, neon ışıklı tabelalar, gece kulüplerinin girişleri, renkli şekerlemeler ve o dönemin insanları işlenmiştir. Bunun dışında sanatçılar resimlerinde renk değerlerini olabildiğince fotoğrafta bulunan renklere yakın kullanmış ve duygusallıktan kaçınmışlardır.
Çağdaş Türk Resim Sanatında Fotogerçekçilik akımını benimseyen, resimlerinde kullanan Nur Koçak, Mustafa Sekban, Taner Ceylan, Cömert Doğru ve Mustafa Yüce’nin resimlerinde bu akımın izleri oldukça belirgindir. Konu kapsamında incelenen Türk sanatçılara ait bulguların sonuçları şu şekilde sıralanabilir:
Cömert Doğru resimlerinde genellikle figür üzerine yoğunlaşmıştır. Son dönem
çalışmalarında ise yakın çekim portreleri ele almıştır. Bu çalışmalarına ek olarak balık imgesini eklemiş ve gerçeküstü bir izlenim sergilemiştir. Bu tavrı ile Fotogerçekçilik akımına yepyeni bir boyut getirmiştir. Akrilik boya tekniği ile ele aldığı figürler ve diğer imgelerde hacim etkisini, yüzey üzerinde daha ince bir boya tabakası oluşturmakla beraber güçlü ışık gölge etkileri daha gerçekçi bir izlenim sunduğu görülmüştür.
Nur Koçak 1960’lı yıllarda Batı sanatında ortaya çıkan Fotogerçekçilik akımını eş
zamanlı olarak Türkiye’deki sanat ortamında ilk uygulayan sanatçı unvanına sahiptir. Resim serüveninin başlangıcından bu yana temel öğelerin kadın bedeni, kadına dair nesneler ve yakın çevresi başlıca konuları arasında yer almıştır. Pop sanattan beslenen ve resimsel tavrı bakımından Fotogerçekçilik içerisinde değerlendirilen Koçak’ın bu çalışmaları ile ‘gerçek’ olanı tarafsız bir şekilde izleyiciye tekrar sunduğu görülmüştür.
İstanbul tutkunu olan Mustafa Sekban’ın en çok çalıştığı konuların başında balıkçılar, tekneler, karlı havada bekleyen sandallar, ağ tamircileri, kent manzaraları ve
insan figürleri yer almaktadır. Kendine has bakış açısıyla yorumladığı çalışmalarında kullandığı ışık tekniği ile tuvalde kendini gösteren ve temalarını Fotogerçekçi teknikle sanatına yansıtan sanatçı, fotoğraf ile pentür sanatını büyülü bir şekilde buluşturmaktadır.
Genellikle yüz ve portre resimlerini konu alan Mustafa Yüce, yapmış olduğu çalışmalarda deri gözenekleri gibi en ince detayları bile işleyerek üstün bir geçeklik sunmaktadır. Sosyal gerçekçilik anlayışı ile tanımladığı çalışmalarında; toplumsal sahneleri ve olayları gerçekçi bir yaklaşımla herhangi bir dekoratif veya süsleme kullanmadan olayları tüm çıplaklığıyla yansıtmıştır. Bu sayede, hiç bir ideolojik saplantı olmadan izleyiciyi kendi vizöründen yüzleşmesini sağlamıştır.
Taner Ceylan ilk zamanlarında pornografik ya da zarif bir ifade ile bedeninin
estetik yapısını en ince ayrıntısıyla tuvallerine taşıyan Ceylan, resimlerini duygusal gerçeklik olarak tanımlamaktadır. Son dönem resimleri üzerine yüklediği mesajlarla geçmişi yeninden sorgulanmış ve bu resimler aracılığıyla izleyenlerin kendi varlığını sorgulaması hedeflenmiştir. Kurgusal yönü ve kavramsal içeriğiyle fotogerçekçilik akımına ilişkin yeni yaklaşımlarla ele aldığı çalışmaları izleyicinin zihinsel süreçlerinde yeni keşif alanları yaratmıştır. Ceylan’ın eserlerine teknik olarak bakıldığında fotoğraftan ayırt etmenin imkanı olmadığı görülmüştür.
Sonuç olarak; “Çağdaş Türk Resim Sanatında Fotogerçekçi Eğilimler” adlı bu araştırmada, fotoğrafın icadından günümüze kadarki sürede fotoğrafın akımlar ve sanatçılar üzerinde oluşan etkilerinin neler olduğu ve onların nasıl eserler ortaya koyduğu üzerine yorumlar yapılmıştır. Ayrıca Türk sanatçılarının eserlerinde de fotoğraftan yararlanılarak yapılan resimlerin Çağdaş Türk Resim Sanatı içerisinde önemli bir yer tuttuğunu söylemek mümkündür.
Batılı fotogerçekçi sanatçılar; çoğunlukla doğrudan bir fotoğrafın üzerinden çalıştıkları için resimlerinde görüneni gerçekte olduğu biçimiyle değil fotoğrafta yakaladığı biçimiyle aktarmışlardır. Çağdaş Türk Resim Sanatı içinde yer alan ressamlar ise fotoğrafik gerçekliği duygusal biçimde yorumlayarak resimlerinde yansıttıkları görülmüştür.
Bu araştırmada elde edilen bilgiler daha sonra gerçekleştirilecek çalışmalara kaynak oluşturması bakımından önemlidir. Bölüm başlıkları ve seçilen sanatçılar tez konusu belirleme aşamasında araştırmacılara fikir vereceği, eser metni ve analizler başlığı altında analitik çözümlemesi yapılan eserlerin konuyla ilgili bilgi elde edinmek isteyenlere yardımcı olacağı düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
ADIVAR, Adnan (1983). Osmanlı Türkleri’nde İlim, Maarif Matbaası, İstanbul. ALTAY, Suna C. Aydın (2014). Yıldız Albümlerinde Yıldız Porselenlerine İstanbul Manzaraları, Art Sanat.
ANTMEN, Ahu (2009). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, (2. Baskı) Sel Yayıncılık, İstanbul.
AYDIN, Ömer (2009). Fotorealizm ve Türkiye’deki Etkileri, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
BAĞCI, Yahya (2008). Hiperrealizm ve Fotogerçekçilik Bağlamında Chuck Close’un Sanatı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
BATTCOCK, Giergory (1993). Süper Realizm A Critical Anthology, E.P Qutton Publishing, New York.
BERK, Nurullah – ÖZSEZGİN, Kaya ( 1983 ). Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi, 3. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
BRIGHAM, David R. (1994). FLACK, Audrey, “The New Civic Art: An Interview with Audrey Flack”, American Art, Cilt: 8, Sayı: 1, New York.
CHASE, Linda (1975). Hyperrealism, İspanya, Rizolli.
CLOSE, Chuck (1992). Janet, American Art, Cilt: 6, Sayı: 2, New York.
ÇAKMAKCI, Mavi (2007). Fotoğrafın icadının Resim Sanatına Olan Etkileri ve Fotogerçekçilik, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2007.
ÇETİN, Nehir (2006). 20. Yüzyılda Fotoğraf-Resim Sanatı İlişkisi, Yüksek Lisans Eser Metni, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
DALKIRAN, Ahmet (2010). Çağdaş Türk Resminde Şamanist Etkiler. Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
ERZEN, J.N. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi 1, Yem Yayın, İstanbul. ERZEN, J.N. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi 2, Yem Yayın, İstanbul.
ERZEN, J.N. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi 3, Yem Yayın, İstanbul, CHOSE, Linda (1973). Hiperrealism, Rizolli, İspanya.
EYİGÖR, Fevziye (2006). Fotoğraf Resim İlişkisi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Eser Metni, İstanbul.
GENÇ, Mehmet Ali (2006). D Grubu Ressamlarının Türk Resim Sanatının Gelişimine Olan Katkıları, Makale, İdil Sanat Dergisi.
GERMANER, Semra (1997). 1960 Sonrasında Sanat; Akımlar, Eğilimler, Gruplar, Sanatçılar, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
GİRAY, Kıymet ( 1995 ). Fetiş Nesneler Nesne Kadınlar, Türkiye’de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi.
Gökduman, Deniz (2011). Keskin Odak Gerçekçiliği Sergisinin Foto-gerçekçi Resimdeki Yansımaları, Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
GÖKDUMAN, Şafak Güneş (2010). Don Eddy İle Sanatı ve Foto-Realizm Üzerine Görüşme, Artist Modern, Sayı: 14, İstanbul.
GÖKDUMAN, Şafak Güneş (2011). Bernardo Torrens İle Sanatı Üzerine, Rh+ Artmagazine, Sayı: 79, İstanbul.
GÜMİLÇİNE, Ali (2013). Airbrush Tekniği ve Fotorealizm’de Kullanımı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Trakya.
İNDİRKAŞ , Zühre (2001). Ana Tanrıçalar, Kyble ve Çağdaş Türk Resmi’ndeki İzdüşümler, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
KILIÇ, Levent (2007). Fotoğrafa Başlarken, Dost Kitapevi Yayınları, Ankara. KIYAR, Neslihan (2007). Çağdaş Türk Resim Sanatında Figüratif Resmin Kültürel Değişimi, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
KOÇAK, Nur (1999). Foto-Gerçekçilik, Yeni Boyut.
KRAUSSE, Anna Carola (2005). Rönesans’tan Günümüze Resim Sanatının Öyküsü Literatür Yayıncılık, Almanya.
MEGEP (2006). Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, Fotoğraf ve Grafik Çağdaş Türk Sanatı, Ankara.
MEISEL, Louis (1993). Photorealism since 1980, Ed. Margaret Donovan, New York. MEISEL, Louis (1989). Photorealism, Abradale Press, Yugoslavya.
MEİSEL, Louis (1989). Photo-Realizm, Abdraek Pres, Newyork.
MEISEL, Louis K. (1993). Photorealism At The Millennium, Essay by Linda Chase, Hong Kong: Harry N. Abrams INC, 1993.
MURAZ, Özlem (2009). Nur Koçak’ın Pop Sanat, Foto-Gerçekçilik, Feminist Sanat ve Posta Sanatı İçinde İncelenmesi,Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova.
NUHOĞLU, Hidayet – ÇOLAK, Orhan M. ( 2007 ). Sultan II. Abdülhamid Arşivi İstanbul Fotoğrafları, Çev. Erdoğan Usta – Semiramis Çavuşoğlu, Haz. Adnan Genç – Orhan M. Çolak, 1.Basım, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, IRCICA, İstanbul.
PELVANOĞLU, Burcu (2005). Türk Plastik Sanatları Tarihinde Fotoğraf-Resim İlişkisi Üzerine, Yayınlanan İnternet Makalesi.
SZARKOWSKİ, John (1983). Photography Until Now, Bufinch Press New York. ÜSTÜNİPEK, Mehmet (2013). Türk Resim Sanatı Tarihi, İnternet Yazısı.
SCHARF, Aaron (1983). Art and Photoraphy, Penguin Books, London.
SÖZEN Metin ve TANYELİ Uğur. Sanat Kavram ve Terimler Sözlüğü, Remzi Kitapevi İstanbul.
TEKİNALP, Pelin Şahin (2006). Tuvallerde Yıldız Sarayı, Hacettepe Edebiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul.
TÜFEKÇİ, Tunç (1999) Tarihsel Süreç İçinde Resim-Fotoğraf Etkileşimleri I. Düzlemler ve Görüntüler, Fotoğraf Dergisi.
TÜFEKÇİ, Tunç (1999). Tarihsel Süreç İçinde Resim-Fotoğraf Etkileşimleri II. Perspektif Kavramının Gelişimi ve Camera Obscura.
TÜFEKÇİ, Tunç (1999). Fotoğraftan Önce, Fotoğraf Dergisi.
TURAN, Erol (1980). Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi II. Tiglat Yayınları.
YILMAZ, Mehmet (2001). Sanatçıları Okumak yada Söyleyişiler, Ütopya Yayınevi, Ankara.
SANAL KAYNAKÇA Sanal-1:http://pages.vassar.edu/fllaceducation/sesquicentennial-snapshots-realism-then/ (07.06.2016) Sanal-2:http://www.ebay.com/itm/22-Realists-Whitney-Museum-Exhibit-Catalog (07.06.2016) Sanal-3:http://www.ebay.com/itm/1972-Catalog-Sharp-Focus-Realism-28-painters (07.06.2016) Sanal- 4:http://www.allherthings.com/wpcontent/uploads/2015/11/71kj0OFu3bL._SL1500_.jpg (08.06.2016) Sanal-5: http://brightbytes.com/cosite/lost_uk.html (08.06.2016) Sanal-6: www.kameraarkasi.org/light/mucitler/alhazen.html (09.06.2016) Sanal-7: http://bilgicagi.com/gormenin-tarihi-doguda/ (08.06.2016) Sanal-8: http://dorislicht.com/pages/page4atext.html (09.06.2016) Sanal-9: http://neolucida.com/history/three-cameras/ (10.06.2016) Sanal-10: http://www.photo-museum.org/la-table-servie-reconstruction/ (11.06.2016) Sanal-11:http://alkislarlayasiyorum.com/icerik/168143/dunyanin-bilinen-ilk-fotografi (12.06.2016)
Sanal-12: Çakmakçı, Mavi (2007, S:9.) Fotoğrafın icadının Resim Sanatına Olan Etkileri ve Fotogerçekçilik, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir (13.06.2016) Sanal-13:http://sanatabasla.blogspot.com.tr/2012/07/horaslarn-yemini-oath-of-horatii- david.html (14.06.2016) Sanal-14: http://www.diken.com.tr/bazilari-ciplak-sever-sanat-tarihinin-en-iyi-10-nu- eseri/-http://www.augustana.ca/files/group/317/19Clec3ORIENTALISM.htm (15.06.2016)
Sanal-15: http://vangoghsarisi.blogspot.com.tr/2012_07_01_archive.htmlhttp://fotografya.fotografy a.gen.tr/cnd/index.php?id=393,0,0,1,0,0 (07.06.2016) Sanal-16: https://www.tablobudur.com/index.php?sayfa=detay&act=view&code= 2884&catname=jeon%A0leon%A0gerome%A0the%A0carpet%A0merchant%A0tab (07.06.2016) Sanal-17: http://www.tarihnotlari.com/gustave-courbet/ http://feyigor-arttick.blogspot.com.tr/2013/01/fotograf-resim-iliskisi-relationship_29.html (17.06.2016) Sanal-18: https://en.wikipedia.org/wiki/Malcolm_Morley (17.06.2016) Sanal-19: http://thevelvetrocket.com/2012/04/21/paintings-of-the-day-modern-art-at-the- metropolitan-museum-of-art/ (18.06.2016) Sanal-20:https://www.tes.com/lessons/v60c8gaiuz1s-w/a-chuck-close-1940 (18.06.2016) Sanal-21:https://tr.wikipedia.org/wiki/Chuck_Close(19.06.2016) Sanal-22:https://de.wikipedia.org/wiki/Ralph_Going(20.06.2016) Sanal-23:http://www.artnet.com/artists/ralph-goings/pauls-corner-cushion-a- azv8NA3Ol0qHgofN9_Hn8Q2 (20.06.2016) Sanal-24:https://en.wikipedia.org/wiki/Audrey_Flack (21.06.2016) Sanal-25:http://nga.gov.au/international/catalogue/Detail.cfm?IRN=111375 (22.06.2016) Sanal-26:https://tr.wikipedia.org/wiki/Richard_Estes (22.06.2016) Sanal-27:https://tr.pinterest.com/jessewillems/richard-estes/(23.06.2016) Sanal-28:https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_McLean_(United_States)(23.06.2016) Sanal-29:http://www.bernarduccimeisel.com/press/index.php?eid=110(24.06.2016) Sanal-30: https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Cottingham Sanal-31:http://www.artnet.com/artists/robert-cottingham/roxy-a lvPidl3Lp05kqgeIEYU5Rg2 (22.06.2016) Sanal-32: https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Bell_(painter) (23.06.2016) Sanal-33: https://www.baskiloji.com/sanatci/151/charles-bell(25.06.2016)
Sanal-34: https://en.wikipedia.org/wiki/Don_Eddy(01.07.2016) Sanal-35: https://en.wikipedia.org/wiki/Gottfried_Helnwein(02.07.2016) Sanal-36:http://art-now-and-then.blogspot.com.tr/2014/01/don-eddy.html(03.07.2016) Sanal-37:http://www.helnwein.com/works/mixed_media_on_canvas/image_2248-The- Disasters-of-War-28(05.07.2016) Sanal-38:http://www.bernardotorrens.com/Cast/BIOGRAFIA /Bibliografia.html(06.07.2016) Sanal-39:http://www.bernardotorrens.com/Cast/GALERIA/Encargos.html (08.07.2016) Sanal-40:https://tr.wikipedia.org/wiki/Paul_Cadden (11.07.2016) Sanal-41:http://enpundit.com/hyperrealistic-art-by-paul-cadden/(12.07.2016) Sanal-42:http://www.pedrocampos.net/index/Home.html(13.07.2016) Sanal-43:http://www.elizabethreoch.com/pop-art-paintings/(17.07.2016) Sanal-44:https://de.wikipedia.org/wiki/Dirk_Dzimirsky(20.07.2016) Sanal-45:http://www.dzimirsky.com/works/artworks2010.html#prettyPhoto(20.07.2016) Sanal-46:http://www.drublair.com/(21.07.2016) Sanal-47:http://www.schoolofrealism.com/pages/gallery(22.07.2016) Sanal-48:http://www.simonhennessey.com/simon-hennessey-biography(24.07.2016) Sanal-49:http://www.simonhennessey.com/reflection- series?lightbox=i181z0b(26.07.2016) Sanal-50:https://www.eloymorales.es/bio/(28.07.2016) Sanal-51:https://www.eloymorales.es/obra-works/a-partir-de-la-cabeza-about- head/(01.08.2016) Sanal-52: http://www.alyssamonks.com/page/profile/4677/Bio(20.06.2016) Sanal-53:http://www.alyssamonks.com/#333_AlyssaMonks_Smirk. jpg#portthumbs (01.08.2016)
Sanal-54:http://www.robineley.com/biography/(02.08.2016) Sanal-55:http://www.robineley.com/category/solo/flux/(03.08.2016) Sanal-56:http://www.joshuasuda.com/bio.php(05.08.2016) Sanal-57:http://www.joshuasuda.com/gallery.php(07.08.2016) Sanal-58:http://twistedsifter.com/2013/07/hyperrealistic-acrylic-paintings-by-joongwon- charles-jeong/(08.08.2016) Sanal-59:http://jw-jeong.deviantart.com/art/The-Story-of-Giuliano- 396293077(08.08.2016) Sanal-60:http://www.mikedargas.com/#artist(09.08.2016) Sanal-61:http://www.mikedargas.com/(15.08.2016) Sanal-62: http://emanueledascanio.deviantart.com/(21.08.2016) Sanal-63:http://www.emanueledascanio.com/it/gallery/disegni-0(30.08.2016) Sanal-64: http://www.antoniofinelliarte.it/en/index.html#!/page_about(01.09.2016) Sanal-65:http://www.antoniofinelliarte.it/en/index.html#!/page_people(03.09.2016) Sanal-66:https://onedio.com/haber/ruben-belloso-adorna-nin-siradisi-cizimleri- 24005(04.09.2016) Sanal-67: http://makaleci.com/ressam-ruben-belloso-adorna.html(07.09.2016) Sanal-68: http://www.tommartinpaintings.com/statement(08.09.2016) Sanal-69: http://www.tommartinpaintings.com/2009---2013(10.09.2016) Sanal-70: http://www.michaelsydneymoore.com/(12.09.2016) Sanal-71: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kaplumba%C4%9Fa_Terbiyecisi(28.09.2016) Sanal-72:http://www.oguztopoglu.com/2014/11/darussafakal-sevki-bey-yldz-saray- yemek.html(01.10.2016) Sanal-73:http://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-h/hoca-ali-riza/hoca-ali- riza-koy-manzarasi-6155/(03.10.2016) Sanal-74: https://za.pinterest.com/pin/394557617335935708/(05.10.2016)
Sanal-75:http://www.istanbulsanatevi.com/category/sanatcilar/soyadi-h/huseyin-zekai- pasa/(08.10.2016) Sanal-76:http://www.tarihnotlari.com/huseyin-zekai-pasa/3-ahmet-cesmesi/(15.10.2016) Sanal-77:http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artist DetailID=148(16.10.2016) Sanal78:http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artistDeta ilID=1488(17.10.2016) Sanal-79:http://rainbow7.blogcu.com/suleyman-seyyid-in-resimleri-ve- hayati/846334(18.10.2016) Sanal-80:http://www.tarihnotlari.com/suleyman-seyyid/(20.10.2016) Sanal-81: https://tr.wikipedia.org/wiki/Asker_ressamlar(20.10.2016) Sanal-83:http://www.leblebitozu.com/onemli-turk-ressamlardan-seker-ahmedpasanin- 13-eseri/(20.10.2016) Sanal-84:http://nurkocak.com/(25.10.2016) Sanal-85: http://44a.com.tr/sanatcilar/nur-kocak/(03.11.2016) Sanal-86: http://www.asfaltartgallery.com/sanatcidetay.php?id=21(15.11.2016) Sanal-87: http://www.asfaltartgallery.com/sanatcidetay.php?id=21(20.11.2016) Sanal-88:https://s-media-cache ak0.pinimg.com/originals/03/41/a7 /0341a7fad8a4d20560423dd02bee7904.jpg(20.12.2016) Sanal-89: http://galeriezilberman.com/mustafa-sekban-a31-tr.htm(28.12.2016) Sanal-90: http://galeriezilberman.com/mustafa-sekban-a31-tr.htm(30.12.2016) Sanal-91: http://galeriezilberman.com/mustafa-sekban-a31-tr.htm(01.01.2017) Sanal-92: Mustafa Sekban Özel Koleksiyon Arşivi. (03.01.2017)
Sanal-93: http://www.tanerceylan.com/(03.01.2017) Sanal-94: http://www.tanerceylan.com/(05.01.2017) Sanal-95: http://www.tanerceylan.com/(07.01.2017)
Sanal-96: http://www.tanerceylan.com/(10.01.2017) Sanal-97: http://www.tanerceylan.com/(11.01.2017) Sanal-98: http://www.comertdogru.com/#/ultra-hipnoz-ultra-hypnosis/(13.01.2017) Sanal-99: http://www.comertdogru.com/#/kk-lokma-small-donut/(13.01.2017) Sanal-100: http://comertdogru.blogspot.com.tr/(13.01.2017) Sanal-101: http://www.comertdogru.com/#/ciglik-scream/(14.01.2017) Sanal-102: http://www.comertdogru.com/#/heterochromia/(14.01.2017) Sanal-103: Mustafa Yüce Kişisel Arşivi. (14.01.2017)
Sanal-104: Mustafa Yüce Kişisel Arşivi. (14.01.2017) Sanal-105: Mustafa Yüce Kişisel Arşivi. (14.01.2017) Sanal-106: Mustafa Yüce Kişisel Arşivi. (14.01.2017) Sanal-107: Mustafa Yüce Kişisel Arşivi. (14.01.2017)
EK-1
TÜRK FOTOGERÇEKÇİLERLE RÖPORTAJLAR