Afet yönetimi, önleme, zararların azaltılması, hazırlıklı olma; afet anında kurtarma ve ilk yardım; afet sonrasında toplumun ekonomik ve sosyal yapısını iyileştirme, yeniden inşa etme çalışmalarının bütünüdür (Tuncay, 2004, s. 4). Etkili bir salgın ve afet yönetimi bireylerin travma sonrası gelişimlerini destekleyecektir. Bu sistemli çalışmanın disiplinler arası bir bakış açısı gerektirdiği açık bir gerçektir.
Ekolojik perspektif ışığında, bireyi çevresi içerisinde ele alan sosyal hizmet mesleği bireylere nitelikli hizmet sunabilmek ve problemlere etkili çözümler getirebilmek için bireyin içerisinde yaşadığı aile gibi diğer sistemler ve toplum ile de çalışma prensibine sahiptir. Sosyal hizmet uzmanları makro düzeyde, travmaya maruz kalmış ve ruhsal sorunlara sahip bireylerin maruz kaldığı etiketlenmelerle mücadele etmekte, bu bireyleri toplumdaki kaynaklarla buluşturmakta ve bu bireylerle birlikte onların haklarını savunarak savunuculuk rollerini yerine getirmektedirler.
103 Tuncay (2004, s. 5) da afet yönetiminde sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumluluklarını sosyal hizmet teori ve pratiğinde temel yaklaşımlardan başka biri olan genelci yaklaşım bakış açısıyla ele almıştır. Buna göre; zarar azaltma, önceden hazırlık ve yeniden inşa aşamalarında makro düzeydeki roller ağırlıkta olup, planlama ve toplumu bilgilendirme rolleri yerine getirilirken, kurtarma ve ilkyardım ile iyileştirme aşamalarında, sosyal hizmetin bağlantı kurma, savunuculuk, aracılık, yetkin hale getirme ve öğreticilik rolleri ağırlıktadır.
Görüldüğü gibi sosyal hizmet mesleğinin hâlihazırda zaten sahip olduğu müdahale prensipleri afet yönetiminin temel ilkeleriyle paralellik göstermekte ve afet yönetiminin tüm aşamalarında sosyal hizmet uzmanlarına önemli rol ve sorumluluklar düşmektedir. Afet veya salgınların öncesinde yeterli düzeyde bilgilendirilmemiş, afet sonrasında kaynaklara erişimi etkili şekilde sağlanmamış ve güçlerine yönelik farkındalığı desteklenmemiş bireylerin travma sonrası gelişim göstermeleri güçtür. Bu bağlamda, afetler ve salgınlar gibi travmatik yaşantılardan sonra iyileşme ve gelişme gösterilmesinde sosyal hizmet bakış açısının ve mesleğinin yeri kritiktir.
SON SÖZ
Ölüm, ağır yaralanma ve cinsel saldırı gibi yaşam bütünlüğünü tehdit edici travmatik yaşantıları doğrudan deneyimleyen ya da başkasının deneyimine şahit olan bireyler farklı baş etme mekanizmaları ya da birtakım patolojiler geliştirmektedirler. Travma sonrasında düzelmenin ötesinde gelişme gösteren bireylerin özellikleri, stratejileri ve davranış örüntüleri incelendiğinde ise sosyal hizmet ve güçlendirme bakış açısı ile olan paralellikler dikkat çekmektedir.
İçerisinde yaşadığımız dönem göstermiştir ki; salgın hastalık ve afet gibi travmatik yaşantılar her an karşılaşabileceğimiz, bireyler, aileler ve toplum üzerinde farklı etkileri olabilecek hayat gerçekleridir.
Bu bağlamda bu yaşantılara hazırlıklı olma, etkili müdahale etme ve düzeni yeniden inşa etme kritik öneme sahiptir. Salgın hastalık ve afet yönetimi, bu üç aşamada disiplinler arası çalışmayı gerektirmektedir. Sosyal hizmet uzmanları savunuculuk, eğitim, kaynaklarla buluşturma, danışmanlık gibi rolleriyle sosyal hizmet kuram ve yaklaşımlarının biricik uygulayıcıları olarak afet ve salgın yönetiminde aktif bir şekilde yer alması gereken profesyonellerdir.
Kaynakça
AFAD. (tarih yok). Genel İstatistikler: https://deprem.afad.gov.tr/genelistatistikler adresinden alındı
AFAD, Türkiye’de meydana gelen doğal afetlere ilişkin rapor yayımladı. (2019, Nisan 22). Türkiye Cumhuriyeri Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı : https://www.iletisim.gov.tr/turkce/yerel_basin/detay/afad-tuerkiyede-meydana-gelen-doal-afetlere-ilikin-rapor-yaymlad adresinden alındı
Akcan, G. (2018). Travma Sonrası Büyüme: Bir Gözden Geçirme. Bartın Üniveristesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , 3(3), 62-66.
Aker, T. (2002). Temel Sağlık Hizmetlerinde Ruhsal Travmaya Yaklaşım. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği .
104 Bahadır, H., & Uçku, R. (2018). Uluslararası Acil Durum Veri Tabanına Göre Türkiye Cumhuriyeti Tarihindeki Afetler. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 29. http://dacd.artvin.edu.tr/tr/download/article-file/417549 adresinden alındı
Bingöl Karlıova'da 5.8 büyüklüğünde deprem. (2020, Haziran 14). BBC News Türkçe:
https://www.bbc.com/turkce/live/haberler-turkiye-53040556 adresinden alındı
Danış, Z. (2006). Davranış Bilimlerinde Ekolojik Sistem Yaklaşımı. Aile ve Toplum, 8(3), 45-53.
https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21102/227263 adresinden alındı
Duman, N. (2019). Travma Sonrası Büyüme ve Gelişim . Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi , 4(7), 179. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijar/issue/43278/493781 adresinden alındı
Elazığ depremi: 6,8 büyüklüğündeki sarsıntı can kaybı ve hasara yol açtı. (2020, Ocak 31). BBC News Türkçe:
https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-51244459#:~:text=Merkez%20%C3%BCss%C3%BC%20Elaz%C4%B1%C4%9F'%C4%B1n%20Sivri ce,kaybetti%2C%201.607%20ki%C5%9Fi%20de%20yaraland%C4%B1. adresinden alındı
Erbay, E. (2019). Güç ve Güçlendirme Kavramları Bağlamında Sosyal Hizmet Uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 42(19), 43. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/686565 adresinden alındı Güven, K. (2010). Marmara Depremini Yaşayan Yetişkinlerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri ile Travma Sonrası Gelişim ve Depresyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, 1-2. İstanbul:
Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü.
Kring, A. M., & Johnson, S. L. (2017). Anormal Psikolojisi. (M. Şahin, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Salgınlar Listesi. (2020, Mayıs 22). Vikipedi:
https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Salg%C4%B1nlar_listesi&action=history adresinden alındı Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology An Introduction . American Psychologist,
55(1), 5-7.
Tuncay, T. (2004). Afetlerde Sosyal Hizmet. Ankara.
Van'da 5.4 büyüklüğünde deprem. (2020, Haziran 25). NTV: https://www.ntv.com.tr/turkiye/vanda-5-4-buyuklugunde-deprem,ZbMnfR1Cf0qcb6yU6yaWNQ adresinden alındı
WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. (2020, Haziran 25). World Health Organization : https://covid19.who.int/ adresinden alındı
105 COVID-19 SALGINI SÜRECİNDE YAŞLILARA YÖNELİK UYGULAMALARIN