Seçim Kampanyası Konuşma Tipleri 125 

Seçim kampanyalarında adayın yapabileceği konuşma çeşitleri propaganda, konu, etkinlik ve hazırlanmış konuşmayı yapmaktan vazgeçme olarak ifade edilebilir (Powell ve Coward, 2003: 160-166). Bu bakımdan aşağıda bu konuşma tiplerine değinilmiştir.

2.3.2.5.1.1. Seçim (Propaganda) Konuşması (Stump Speech)

Propaganda konuşması seçim kampanyalarında kullanılan en genel söylem tarzı olarak kabul edilebilir. Diğer bir anlatımla, bu konuşma tarzı sürekli tekrar edilen bir hazırlık konuşmasıdır ve sorunları açıkça ortaya koymak için adayı hazır hale getirmektedir (Nimmo, 1970: 119). Bir adayı takip eden muhabirler sürekli tekrarlanan bu tür söylemleri çok kolaylıkla fark edebilirler. Ayrıca bu söylemler özellikle ulusal muhabirler için yeni bir haber değeri taşımamaktadır. Bu bakımdan seçim propaganda konuşmasının temel unsurlarını tanımlamanın önemli öğelerinden biri, ulusal ve yerel muhabirler tarafından ele alınan propaganda konuşmasının basında yeraldığı kapsamda karşılaştırmasını yapmaktır. Çünkü, Ulusal muhabirler

genellikle sürekli yinelenen bu tekrarları haber yapmamaktadırlar. Buna karşın yerel muhabirler konuşmayı baştan sona kadar detaylı bir şekilde işlemektedirler (Powell ve Coward, 2003: 160).

Samuelson Fort, Worth Business Press’deki yazısında ABD 2008 Başkanlık yarışını adayların propaganda konuşmaları bakımından yorumlamış ve seçimin bir cümbüşe dönüştüğünü, drama halini aldığını belirtmiştir. Kimsenin dürüst olmadığını ifade etmiştir. Adayların karşı karşıya oldukları gerçek bir sorun olan Irak konusu dışında, seçim kampanyalarının kitlesel bir satış çalışmasına dönüştüğünden bahsetmiştir. Adayların bu süreçte gerçeklikten uzak büyüleyici vaatlerde bulunduğunu söylemiştir. Ekonominin düzeltilmesi, özel vergilerin kaldırılması, enerji bağımsızlığına ulaşılması, daha fazla vergi kesintisi, daha fazla sağlık güvencesi ve daha fazla eğitim yardımı yapılmasının bu vaatlerden bazıları olduğunu belirtmiştir. Dolayısıyla ülke gerçekleriyle adayların gündem ve söylemleri arasında ciddi bir fark olduğunu dile getirmiştir (Samuelson, 2008: 46).

Türkiye’deki 2009 yerel seçimlerinde yapılan propaganda konuşmaları bakımından bir değerlendirme yapıldığında da, ülke gerçeklerinden uzak bir gündemin parti genel başkanları tarafından tekrarlandığı söylenebilir. Bu bağlamda gerçekleşen yerel seçimlerde bir çok şehirdeki belediye başkan adayları seçim kampanyaları sırasında genel başkanları paralelinde propaganda konuşması yapmışlardır. Dolayısıyla kent hizmetleriyle ilgili gerçeklerden ziyade, genel politik yapının seçim kampanyalarında etkili olduğu söylenebilir. Bu bakımdan 2009 yerel seçimlerinin bir genel seçime dönüştüğü çok sayıdaki yorumcu tarafından dile getirilmiştir.

2.3.2.5.1.2. Konu (Sorun) Konuşması (Issue Speech)

Seçim kampanyalarında rasyonel seçmen tercihleri bakımından toplumsal konu ve gündemlerle ilgili söylem oluşturmak etkili bir üslup olabilir. Konuya dayalı aday imajı başlığında ele alındığı gibi, seçmenlerin giderek daha fazla bireysel tercihleri doğrultusunda oy verme eğiliminde olması, adayların halkın ihtiyaçlarına cevap verecek konuları seçimlerde işlemesi gerekliliğini zorunlu hale getirmektedir. Bu bakımdan özellikle yerel seçim kampanyalarında konusal söylemlerin kullanılması gerektiği düşünülebilir.

Konuya dayalı söylem tarzı, üçlü bir amaçla oluşturulabilir (Powell ve Coward, 2003: 160):

• Herhangi bir toplumsal konu karşısında adayın pozisyonunu belirlemek, • Aday için avantaj oluşturacak bir anlamda konuyu ortaya koymak, • Bu konu ile ilgili olarak aday hakkında olumlu haber üretimini sağlamak. Seçim kampanyaları döneminde farklı toplumsal kesimlerle kurulan ilişkilerde farklı konuların gündeme getirilmesi, mevcut dinleyenlerin isteklerinin daha ağırlıklı olarak işlenmesi konu ağırlıklı bir söylem tarzının örnekleri olarak belirtilebilir. Açıkhava toplantıları, açıkoturumlar, basın toplantıları gibi organizasyonlarda özellikle duygulara ağırlık veren propagandist bir konuşma girişinden sonra, mevcut hedef kitlelerin ihtiyaçlarının dile getirilmesi sıklıkla kullanılan yöntemler olarak ortaya çıkmaktadır.

Konu söylemi kullanımının durumlara göre farklı formatlarının olduğu söylenebilir. Ancak genel itibariyle sıklıkla kullanılanlar şu şekilde ifade edilebilir (Powell ve Coward, 2003: 160-161):

• “Eğitim geleceğimizin temelidir” gibi bir konu hakkında seçmen tarafından desteklenecek bir öneriyi ifade etmek,

• Talip olunan makam için konu ile bağlantı kurmak (Örneğin: “Belediye başkanı okullarımızdaki fiziksel şartların iyileştirilmesine öncü olmak zorundadır” önermesi kullanılabilir),

• Talip olunan makam ile aday arasında bağlantı kurmak (Örneğin: “ x aday bunları yaptırmayı garanti eder” önermesi kullanılabilir)

• Adayın geçmişte o konu ile ilgili yaptığı veya gelecekte yapacağı bir projesinden oluşan somut verilerle destek sağlamak,

• Konuyla ilgili olarak destek çağrısında bulunmak (Örneğin: “Yardımınıza ihtiyacım var, bana oy verin ve eğitim sistemini birlikte geliştirelim” gibi bir söylem kullanılabilir.)

2.3.2.5.1.3. Etkinlik konuşması (Event Speech)

Politikacılar, çeşitli siyasal toplantılar, dinsel veya geleneksel kutlamalar ve tarihsel önem taşıyan insanlara saygı toplantılarında konuşma yapmak için davet edilirler (Powell ve Cowart, 2003: 161). Çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından

organize edilen kültürel ve sosyal içerikli etkinliklerde hem siyasetçi desteği sağlamak hem daha fazla kitlenin dikkatini çekebilmek hem de basının gündeminde olabilmek amacıyla politikacıların bu etkinliklere katılımının sağlanması için özel çabalar harcanmaktadır. Özellikle sivil toplum kuruluşlarının bir anlamda yerel veya merkezi yönetim bakımından devlet desteğine ihtiyaç duyduğu sistemlerde bu amacın daha yoğun olduğu söylenebilir. Bu tür etkinlikler herhangi bir siyasi bağlantısı olmayan sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirildiği gibi herhangi bir siyasal partinin yan kuruluşu gibi hareket eden örgütlenmeler tarafından da gerçekleştirilebilir.

Parti etkinliklerinde kullanılan söylemler genellikle partiye ve adaylarına övgü içeren bir ağırlıkta olduğu gibi karşı adayın ya da partinin geçmişi, gelecek planları ve genel amaçları hakkında saldırgan bir üslubu da içerebilmektedir (Benoit vd., 2000: 64-65). Buna karşın partiden bağımsız olarak düzenlenen etkinliklerin daha karmaşık bir yapıda olduğu söylenebilir. Bu etkinlikler, aday için pozitif bir tanıtım imkanı sağlamaktadır. Fakat haber kaynağı aday değil etkinliğin kendisidir. Dolayısıyla genel kural olarak adayın konuşması etkinlik ağırlıklı olarak hazırlanmalıdır. Bu ne kadar iyi başarılırsa, aday için o kadar önemli yararlar sağlayabilir (Powell ve Coward, 2003: 161). Diğer bir ifadeyle, etkinliğin düzenleniş amacına uygun vurgu yapan bir aday, daha geniş halk kitlelerinin sevgi ve sempatisini kazanabilir. Çünkü farklı görüşlerin temsil edilebileceği bu tür toplantılarda etkinlikle ilgili vurgu yapmak genellikle adayın çatışmacı bir kişilik olarak algılanmasını engelleyebilir.

2.3.2.5.1.4. Konuşmamak (Nonspeech)

Metin yazarları, sunulacağı kesin olarak belli olmayan bazı konuşmalar hazırlayabilir. Bazen bu metinler, herhangi bir konunun nasıl açıklanacağı hakkında yapılan bir tartışmanın fikir taslağı niteliğinde olabilir. Genellikle bu tür metinler, sonucu belli olmayan durumlar için hazırlanmaktadır. Seçimin yapıldığı gün iki farklı konuşmanın hazırlanması bu durum için önemli bir örnek olarak gösterilebilir. Bu iki konuşma adayın seçimi kazanması ve kazanamaması durumu dikkate alınarak hazırlanmaktadır. Seçim sonucuna göre bunlardan biri tercih edilir. Anı zamanda bu ve benzeri durumlar için hazırlanan ve sunulmayan konuşma metinleri, yazarları

tarafından daha sonraki durumlarda kullanmak üzere arşivlenebilirler (Powell ve Cowart, 2003:165-166).

Türkiye’deki yerel seçimler ve kampanya dönemleri ele alındığında hazırlıklı konuşma yapmanın veya profesyonel anlamda metin yazarı bulundurmanın çok yaygın olmadığı söylenebilir. Adaylar genellikle “irticalen konuşma” şeklini kullanmaktadırlar. Bu nedenle özellikle sonucu önceden belli olmayan durumlar için, seçim gecesi gibi, konuşma metni hazırlama geleneği kampanya sürecinde etkin olarak kullanılmamaktadır.