Sayı Motifi

“Türk kültüründe en çok üç, yedi, kırk ve yetmiĢ sayı motifleri yer alır. Bunun yanında 4, 5, 9, 24, 360 gibi motiflere de rastlanır.”120

120

Yz1‟de sayı motifi birçok yerde geçmektedir; fakat çalıĢmamızda bunlardan 3, 6, 7, 9 ve 40 sayıları motif olarak değerlendirildi. Yazmada geçen sayılardan bazıları Ģunlardır: BeĢ yaprak, yedi yaĢ, kırk gün habis, altı yıl mektebe gitmesi, yedi kat gök, dört vezir, üç yüz, seksen gemi, kırk cariye, yüz adet kuĢ, altı aylık yol, yüz sandık, bin cariye, dokuz tabaka, bin sene.

Yz1’de Geçen Sayı (3, 6, 7, 40) Motifleri

Cennette kalmayı sağlayan 3 kelime

Ya‟mus‟un 3 gün Kal‟a-i Gevhernigin‟de tutsak kalması ġahmeran‟ın 3 parçaya bölünerek çömleğe konulması 3 yiğit (Cebrail, Ġsrafil, Mikâil meleği)

3 minare boyu dağkardeĢ (peri kızları ġemsa, Kamer, DemĢad ile üç kuĢ kardeĢ Murg-ı ġah, Yamus ve ġehbaz)

6 kanat

Câmesâb‟ın 6 yıl mektebe gitmesi Perileri 6 tufan cinsinden olmaları

6 aylık yolun 6 saatte gidilmesi, üç dakika 6 türlü nimetle bezenmiĢ ağaç

6 ayaklı meyve

Câmesâb‟ın 7 yaĢına gelince mektebe verilmesi Câmesâb‟ın ġahmeran‟ın yanında 7 yıl kalması 7 kat gök ve 7 kat yerler

Cihan ġah‟ın yanında 7 kulu olması

Cihan ġah‟ın 7 kuluyla 7 gün 7 gece fırtınadan kurtulamaması KuĢların 7 gün 7 gece Hz. Süleyman‟a dua etmesi.

Murg-ı ġah‟ın 7 günlüğüne kaldığı saraydan uzaklaĢması Cihan ġah‟ın ġemsa‟nın yolunu 7 gün gözetmesi

Belkıya‟nın 7 gün misafir olması. Câmesâb 7sene hamama girmez

Ġkab ile Belkıya‟nın 7 deryayı geçip Hz. Süleyman‟ın mağarasına varmaları 7 cehennem

7 inci

ġahmeran‟ın 40 gün hapis kalması

Cihan ġah ve ġemsa‟nın 40 gün 40 gece düğün yapması

Cihan ġah‟ın gönlünü eğletmek için 40 bakire kızın yanında gitmesi Belkıya‟nın yediği ot sayesinde 40 gün aç susuz kalmaması

[35a] / (21) şuèlesidir bundan oraya üç aylıú yoldur ve dört eùrÀfına üçer aylıú [69] / (1) yola øiyÀsı urur deyüb beni arúasına aldı iki yÀhÿd üç daúiúa geçmeden

[28a]/ (2) ol timür úapuyı açma ãoñra çekersin anlar perí pÀdişÀhınıñ úızlarıdır yılda (3) bir vaúit ben úuşlara giderim baà òalvet úalur anlar gelür yıúanurlar daòi görünmez (4) ben anlarıñ yerin kimse bilmez ücü daòi úarındaşlardır büyügine demşÀd dirler ortanca (5) sına úamerbÀnÿ dirler küçügine şemsabÀnÿ dirler ben ayıtdım ey baba

[26b] / (5) beni òalífe úomuşdur bu òidmeti edÀ iderim benim adım murà-ı şÀhdır (6) atam Àdemden berü perídir üç òalífeyiz birimiz diyÀrda úuşlarıñ òalífeyiz (7) birimiz bir diyÀrda úuşlarıñ òalífesiyiz her birimiz diyÀrı altışar aylıú (8) yoldur üçümizi daòi óaøret-i süleymÀn as úoymuşdur úıyÀmete dek ãaà

[25a] / (16) indik bir ùaà ki bir ùarafı hemvÀra yapılmış duvar gibi iki ùarafı üç minÀre boyu (17) úadar var idi indim buña ne ùaàı dirler ayıtdı buña genc-i cevÀhir ùaàı dirler

[20a] /(4) gibi gelür belúıyÀ anı görünce ayıtdı ey yigit óalıúı seversen söyle bu üç (5) yegid nereye gidersiñiz ol ayder yÀ belúıyÀ evvel giden isrÀfíl as ikinci giden (6) míkÀil as ve ben cebrÀílem maşrıú ùarafında bir ejderhÀ peyda oldu ve oldıàı

[42b] / (17) aàlar şemhÿr àaøaba gelüb bu yılan içün ne aàlarsın deyüb şÀh (18) merÀnı üç pÀre idüb bir çömlege úoyub úaynadır úaøÀ ve úader vücÿda (19) gele

úaynamaàa gelince şÀhdan Àdem gelüb şemhÿrı çaàırdı buyuruñ şÀh (20) seni ister deyince şemhÿr cÀmesÀba bir şişe virdi al bunu şÀhmerÀnıñ (21) ikinci ãuyun buña toldurur belimiñ aàrısına eyüdür evvelki ãuyun ben

[14a] / (20) suÀl iderseñiz ol zamÀn ki òallÀú-ı èÀlem celle celÀlühü yedi cehennemi odıyla ve (21) èaõÀbıyla yaratdı anıñ ateşinden ikinci cins óayvÀnÀt yaratdı biri arslan

[4b]/(1) adını CÀmesÀb úodılar vaútÀ ki yedi yaşına girdi òavÀceye virdiler altı yıl mektebe (2) gidüb geldi bir óarf ögrenmedi velóâãıl àayrı ãanèata virdiler bir şey ögrenmedi

[9a]/ (15) olalım bunlarıñ ùolı iken ve …. óÀllerin işidince sükÿt idüb cevÀb vir (16) medim lÀkin nirde bir otlu aàaclu yer var ise neye yarar olduúlarını söylerlerdi (17) ol aàacıñ sevdÀsıyla híç birin diñlemezdi velóÀãıl úırú gün beni gezdirdiler (18) ãoñra ol aàacı buldılar ol aàac ayıtdı benim ãuyımı bir Àdem ayaàına sürse

[9b] / (7) bizim yanımıza geldiñ ben saña eylik idüb seni gönderdim ana bedel bunu baña eyleyüb (8) úırú gün óabs idüb dünyÀya beni òasret úoduñ hem meskenimizi òalúa şÀyiè itdiñ

[15a]/ (4) daòi emir ider ki her biriñiz Àòer úarındaşlarınız ile çift olıñız anlar daòi her biri (5) Àòireñ úarıalub çift oldı anlardan períler oldı işte bizim aãlımız (6) ol altı ùÿfÀn cinsdendir evvel biz gökde idik ãoñra yeryüzünde dívler (7) azÿb kÀfir olunca óaú teèÀlÀ bizi yire indirdi dÀim işimiz dívler ile

[17b] / (15) óaú teèÀlÀnıñ àÀib èÀleminde ol úadar melek vardır ki kendüden àayri kimse (16) bilmez BelúıyÀ ayıtdı bu yedi úat yerler ve yedi úat gökler ne üzerinde ùurur ol melek (17) ayıtdı bu yedi úat yer gök cümlesi bir melek üzerindedir elma gibi götürür anıñ ayaàı

[18a] / (1) vardır ki yedi úat yerleri ve yedi úat gökleri anıñ aàzına úoysalar bir loúma ider (2) yine bir ùarafı boş úalırdı ol kemkem ol balıàın iki úaşı arasındadır anıñ (3) bir deñiz vardır ki vaãfa gelmez ol deniziñ altında rÿzigÀr vardır rÿzigÀrıñ altında

[19b] / (15) sin zírÀ ot yemekden ùÀúatim úalmadı şÀh bu balıàa emir eyledi ol balıú deñize (16) ùalub bir parça et çıúardı ol şÀh BelúıyÀya virdi ayıtdı bunu ye tÀ úırú(17) gün úadar ac ve ãusuz olmazsın belúıyÀ anı yir úırú güne dek úuvvet alur andan

[21a]/ (21) bir tepeye çıúdı biz deñiziñ kenÀrında úaldıú ardıma ki baúdım èaskerim yoú ancaú yedi [21b] / (1) úulum var cümlesi benim başımda atlara yetişdiler rÀst gelecek anda bir óÀøır

[21b]/ (15) baña göndere siz bunlar daòi beni aramaúda olsunla biz gelelim gine başımıza gelen (16) úıããaya yÀ BelúıyÀ vaútÀ ki ol rÿzigÀr gemimizi alub gitdi ben ve yedi úulum geminiñ (17) alt úatına girdik yedi gün ve yedi gice fırùanadan úurtulmadıú sekizinci gün (18) olunca fırùana sÀkin oldı geminin ùaşrasına çıúdıú ki deñiz de ùurur ben

[27a] / (17) gitmek muóÀldir yedi gün ben gelmem cümle sarÀyın ve hücreleriñ miftÀóın saña vireyim (18) cÀnıñ ãıúılursa acub gezersin ve seyr edersin ammÀ zinhÀr timür úapuyı

[30b]/ (15) gÿyÀ beni eglemeler gelüb baña didiler ki köşke iki yüz dÀne cÀriye ve úırú dÀne (16) bÀkire úızlar úoduú her biri bir naèmeler ve cilveler ider aãla úulaàıma girmez

[33a] /(1) úuşa bin ùayru´l-mülÿka gönderdi altı aylıú yolu altı günde gidüb (2) ùayru´l-mülÿka erişdim nÀme verdim oúuyub mefhÿmunu añladı ayıtdı oàlum (3) óaøret-i SüleymÀn ile rÿzigÀra binüb dünyÀyı ùolaşdım úÀfdan úÀfa

[37b] / (10) Ey CihÀn ŞÀh yedi gündür bunda müsÀfir olmuşam sen bundan bir yaña gitmezsin (11) baña rubè-ı meskÿna çıúar yolu göster ben gideyim didi CihÀn ŞÀh BelúıyÀya

[38b] / (4) ilac nedir bilür misiñ ol ayder ben de üç kelime var anı her kim dise cennetde (5) ebedí úalu eger beni RıêvÀn ùutmadan evvel cennete koyarsan üc kelimeyi

[40a] / (13) oàlum sen gideli yedi sene oldu cÀmesÀb ayıtdı ey ana benim şol (14) insÀniyetsiz refíúlerim ãaà mıdır şimdi ne iş ayderler deyü suÀl etdikde (15) vÀlidesi ayıtdı oàul ol zamÀn gelüb ayıtdılar ki oàlunu úaplanlar yidi şimdi

[40b] / (13) teselli bulub òÀnelerine gitdi bunuñ üzerine nice zamÀn muóabbet ve ãoóbetler (14) etdiler tÀ kim aradan yedi sene geçdi CÀmesÀb daòi hammÀma girmedi (15) hikâye-yi giriftârı şahmeran (16) pes imdi càmesàbıñ oldıàı şehriñ bir ulu pàdişàhı var idi adına Keyòüsrev

[43b] / (11) Yedindi gök kendüye görindi harcın devrine baúdı cümle burÿcÀtı …. (12) anlardan èilm-i óikmeti ve èilm-i nücÿmu ve nice nice èilimleri te´líf idüb dünyÀya (13) şÀyiè oldı ve nice zaman devrÀn geçürüb èömür sürdi Àúíbet ol daòi

[26a] /(21) tekke-yi muràan úılmışdır yılda bir kerre úuşlar buraya cemè olurlar yedi gün øiyÀfetlenür [26b] / (1) ãoñra ùaàılub giderler yeyecekleri àayibden gelür ãoñra ùaàılurlar bu eşyÀ