Sağlık ĠĢletmelerinde Maliyetlerin Kontrol Altına Alınarak Harcamaların

“Drg”(Diagnostic Related Group) Ve Sorumluluk Muhasebesinin D.R.G. ÇalıĢmalarına Sağlayacağı Faydalar

Sağlık harcamalarının kontrol altına alınması ve hastane iĢletmelerinde verimliliğin artırılması, amacı ile ileride bütçeleme tekniklerinden biri olarak da kullanılacak olan (http://medical-dictionary.thefreedictionary.com) Türkiye’ de yapılan çalıĢmalardan biri de D.R.G. “Diagnostic Related Group” dir.

D.R.G. bugün bir çok geliĢmiĢ ülkede uygulanan ve hastane iĢletmesinde meydana gelen maliyetleri kontrol altına almayı hedefleyen bir sistemdir. Bu sistem 1970 yıllarda A.B.D.’ de sağlık hizmetlerinin kalite denetimi amacı ile geliĢtirilmiĢ daha sonraları devlet tarafından yapılan geri ödemelerde kullanılmıĢ bir vaka sınıflama sistemidir.

Türkiye’ de yaklaĢık altı yıllık bir çalıĢma ile hastanelere uyarlanmaya çalıĢılan bu sistem Hacettepe Üniversitesi AraĢtırma Projesi olarak adlandırılmakta ve Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve S.G.K. nın ortaklığında yürütülen (Köse, 2008 : 67) proje 2009 kasım ayında tamamlanmıĢtır. Bu proje bazında Dignostic Related Group (DRG) Türkiye’ de Tanı ĠliĢkili Grup (TĠK) olarak ifade edilmektedir.

2011 yılı itibari ile öncelikli olarak kamu hastanelerinde uygulamaya geçilmiĢ olup yakın zaman içinde de özel hastanelerinde bu uygulamaya geçeceği öngörülmektedir.

Sistemin amacı hastanın demografik yapısına göre, hastalığının durumuna göre, hastanın risk düzeyine göre benzer hasta gruplarını bir araya getirerek kategorize etme ve buna bir bağlı değer atayarak daha sonra hastaneye gelen aynı hasta grubuna giren bir hastanın bu grup değeri ile karĢılaĢtırılmasını baz almaktadır. Bu sistemin kullanılması ile hastanelerin keyfi fiyat uygulamaları da bir anlamda önlenecek ve hastaların fiyatlar konusunda daha Ģeffaf bilgiye ulaĢımıda sağlanmıĢ olacaktır. (http:// www.bjreview.com, 2010)

Her hasta özellik olarak mutlaka birbirinden farklıdır. Bu farklılık içinde her hastaya farklı maliyetlerin uygulanması hastane iĢletmelerinde maliyetlerin kontrolünü zorlaĢtırmaktadır.

Bunun engellenebilmesi ve en azından belli bir sistematikte en optimal sonucun elde edilmesi için T.Ġ.K. kullanılması hastane iĢletmelerinde Maliyet kontrolünün sağlanmasını kolaylaĢtırabilecektir. Hasta genel ortalamaya göre değerlendirilecek daha sonra özel durumlarına göre tekrar alt gruplara ayrılacaktır. Hasta için belirlenen T.Ġ.K. değeri karĢılığı bağıl değer olarak belirlenecek ve hastaneye yapılacak ödemelerde de tedavi edilen yatan hastaların bu bağıl değerlerinin toplamına göre bütçeden bir ödeme gerçekleĢtirilecektir. (http://www.tig.saglik.gov.tr/index.php?pid=16, 2010)

Bir ülkede D.R.G. ödeme yöntemi uygulamaya sokulacaksa bunun için uygulanabilecek baĢlıca iki yöntem vardır. Bunlardan birincisi D.R.G. sisteminin uygulandığı bir ülkeden maliyet ağırlıklarının (bağıl değerlerin) kullanılması olacaktır ki bu en kolay yöntemdir. ġu an itibari ile Türkiye’ de Avustralya örneği olarak ICD10-AM (International Classification of Diseases, Australian Modification ve T.Ġ.G. algoritması olarak da A.R. D.R.G. (Australian Refined Diagnosis Related Groups: Grupları tayin eden algoritma) kullanılmaya baĢlanmıĢtır. (http://www.tig.saglik.gov.tr/index.php?pid=16, 2010)

Ġkinci yöntem ise maliyet ağırlıklarının ülke içinde belirlenmesidir. ġu an için Avustralya' daki oluĢan maliyetlere göre bir baz olarak kullanılan bu değerlerin Türkiye için daha etkin ve verimli sonuçların sağlanabilmesi açısından kendi maliyet değerlerimize göre bir T.Ġ.G. yapısının oluĢturulması gerekmektedir. Bunun için Türkiye’ deki hastanelerde yukarıdan aĢağıya veya aĢağıdan yukarıya maliyetlerin belirlenmesi gerekmektedir. Ġdeal yöntem bu olacaktır. AĢağıdan yukarı maliyetlerin belirlenmesinde benzer hastalar için maliyet kaynaklarının tek tek sıralanarak toplanması ve maliyetinin saptanması gerekmektedir. (Ovalı, 2010) Değerlerinin ayrı ayrı belirlenmesini gerektirir ki bu uzun bir süreçtir. Yukarıdan aĢağıya maliyet yöntemi ise maliyet modelleme yöntemi olarak ta ifade edilmekte olup bölümlerden veya sorumluluk merkezlerinden baĢlayıp hasta düzeyinde maliyetlerin nasıl belirleneceği üzerine belirli varsayımlarda bulunan bir yöntemdir. (Tchealth, 2006 : 4) Sorumluluk muhasebe sistemi uygulanarak merkezler bazında maliyetler çıkarılmak sureti ile bu merkezlerde oluĢan maliyetlerden birim hasta maliyetlerinin bulunması sağlanabilir.

Fakat Türkiye’ deki sağlık sektörünün en önemli sorunlarından birisi maliyet kontrolünün tam anlamıyla sağlanamamasıdır.Türkiye’ deki hastane iĢletmelerinin durumu Hacettepe Üniversitesi’ nin D.R.G. sistemi ile ilgili yaptığı projeyle ilgili düzenlediği raporda belirttiği projeye dahil olan pilot 8 farklı hastanenin mali yapıları ile ilgili durum değerlendirmesinde daha açık görülmektedir. (Hacettepe Üniversitesi, 2005 : 33-34) 2005 yılında yapılan bu çalıĢmadaki hastanelerin maliyet kontrolündeki yapının geçen 6 yılda da çok farklılaĢmadığı ortadadır. T.Ġ.K. gibi geliĢmiĢ ülkelerde kabul gören bir yapının Türkiye’ de de uygulamaya geçirilmesi mutlaka kayda değer bir çalıĢma olarak görülse de hastane iĢletmelerinin iç yapısı açısından bakıldığında bu iĢletmelerde maliyet kontrolünü sağlayacak bir yapının oluĢturulmaması bu gibi etkinlik sağlayacağı düĢünülen çalıĢmalardan istenilen verimin sınırlı kalmasına neden olacaktır.

Türkiye’ de ki hastane iĢletmelerinde her bir bölüm ve bu bölümlerde üretilen tanı ve tedavi hizmetlerinin maliyetlerinin belirlenerek kendi T.Ġ.K. yapımızın oluĢturulması ve maliyetlere göre bağıl değer üretilmesi için öncelikli olarak hastane iĢletmelerimizin bu yapıya uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla uygulanabilecek bir sistemde sorumluluk muhasebesi sistemidir. Bu sistemin hastane iĢletmelerinde uygulanması ile bu değerlerin oluĢturulabileceği bir maliyet kontrol sistemi hastanelere kazandırılabilecektir.

Sorumluluk muhasebesi hastane iĢletmelerini belirli sorumluluk merkezlerine ayırarak decentralizasyonun6

sağlanması ile her bir esas hizmet üretim merkezinde oluĢan kontrol edilebilir maliyetleri ortaya koymakta, yine TĠK değerlerinin oluĢturulabilmesi için gerekli maliyet verilerini, maliyetin oluĢtuğu sorumluluk merkezinden daha güvenilir olarak sağlayabilmektedir. Bağıl değerlerin oluĢturulmasında maliyetlerin belirlenmesi aĢamasında sorumluluk merkez bazlı maliyet oluĢturulmasında ise muhasebe sisteminin sorumluluk merkezi temelli oluĢturulması ve bu sistemin tatbik edileceği muhasebe bilgi sisteminin bilgisayar ve bilgisayar programları ile uygulamaya geçirilmesi iĢlem ve zaman kolaylığı ve daha gerçekci sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.

6 _{Organizasyonun merkezi yönetimden bağımsız yönetim merkezlerine doğru yetki, görev ve}