Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)

Sıfat Tarama Listesi 1949 yılında Berkeley Kişilik Değerlendirme ve Araştırma Enstitüsü’nde Sıfat Listesi (ACL- Adjective Check List) adı ile geliştirilmiştir. Bireylerin kişilik özelliklerinin saptanması amacı ile geliştirilmiş olan ölçek 1993’te revize dilmiş ve son halini almıştır. Sıfat Listesi, günlük hayatta kullanılan tanımlayıcı ve niteleyici özellikteki 300 sıfattan oluşmakta, bireylerin tanınmasını amaçlayan bireysel ve somut bir teknik olan Q-Sort tekniğine dayanmaktadır. Bireyler bu listeden kendilerini tanımlayan sıfatları işaretler, amaç bireyin işaretlemeleri çerçevesinde kişiliğinin belirlenmesidir. Ölçek, bireylerin karşılatılmasına dayalı derecelendirmeleri ortaya koymak yerine bireylerin kişisel özelliklerini ortaya çıkartır.

Sıfat Listesi, Cattel’in ortaya koyduğu 171 kişisel özellik listesine dayanmaktadır, bu listeden 125 sıfat seçilmiş daha sonra Freud, Jung, Mead ve Murray’in kuramları gözden geçirilmiş kişiliğin tanımlanmasında kullanılabilecek bazı sıfatlar listeye eklenmiştir. Yapılan incelemelerde listeye bazı eklemeler ve listeden bazı çıkartmalar yapılmış ve liste 1952 yılında 300 sıfatlık son halini almıştır. Ölçekte 5 alt grup altında yer alan 37 alt ölçek bulunmaktadır. Kontrol Ölçeklerinin altında, İşaretlenen Toplam Sıfat Sayısı, İşaretlenen Tercih Edilen, İşaretlenen Tercih edilmeyen, sıfat sayısı alt ölçekleri yer almaktadır. İhtiyaç Ölçeklerinin altında, Başarı, Başatlık, Sebat, Düzen, Duyguları Anlama, Şefkat Gösterme, Yakınlık, Karşı Cinsle İlişki, Gösteriş, Bağımsızlık, Saldırganlık, Değişiklik, İlgi Görme, Kendini suçlama ve Uyarlık alt ölçekleri yer almaktadır. Çeşitli Ölçekler alt grubunda, Danışmaya Hazır Oluş, Oto-Kontrol, Özgüven, Kişisel Uyum, İdeal Benlik, Yaratıcı Kişilik, Askeri Liderlik, Erkeksi Özellikler ve Kadınsı Özellikler alt ölçekleri yer almıştır. Ego durumu Alt Grubu altında, Eleştirici Anababa, Koruyucu Anababa, Yetişkin, Serbest Çocukluk ve Uymuş Çocukluk alt ölçekleri yer alırken Orijinallik-Eğitilmiş Zekâ Alt Grubu altında Hayalci (A-1), Sezgici (A-2), Geleneksel (A-3), Analitik (A-4) alt ölçekleri yer almıştır. On altı yaş ve üzerindeki bireylere uygulanabilen test, hem bireysel olarak, hem de grup formatında uygulanabilmektedir (Savran, 1993).

3.3.3.1. Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)’nin Güvenirlik Çalışması Ölçeğin norm çalışması 5238 erkek ve 4144 kadın olmak üzere toplam 9382 kişi ile gerçekleştirilmiştir.

Ölçeğin güvenirlik çalışması 588 kadın ve 591 erkek katılımcı ile gerçekleştirilmiş, iç tutarlılık katsayıları Cronbach alfa yöntemi ile değerlendirilmiştir. Kadınlara ait katsayılar = .53 ile = .94 arasında yer alırken erkeklere ait katsayılar = .56 ile = .95 arasında yer almıştır.

Testin devamlılık özelliği için 45 kadın, 199 erkek katılımcıdan oluşan bir örneklem kullanılmış, testler altı ay ara ile uygulanmış; değerlerin kadınlar için .47 ile .86 arasında, erkekler için ise r= .37 ile r= .77 aralığında yer aldığı gözlenmiştir (Savran, 1993).

3.3.3.2. Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)’nin Faktör Analizi

Sıfat Listesinin orijinal faktör analizi çalışmasında 588 kadın ve 591 erkek katılımcı yer almıştır. Bu örneklemden elde edilen veriler doğrultusunda bütün alt ölçekler arasındaki ilişki belirlenmiştir. En yüksek korelasyonlar Sebat ve Düzen alt ölçekleri arasında elde edilmiş, bu değer kadınlar için r= .85 erkekler için r= .87 olmuştur. Yetişkin ve uymuş çocuk ölçekleri arasında da yüksek ilişki gözlenmiş; bu değer kadınlar için r= -.80, r= erkekler için -.81 olarak ortaya çıkmıştır.

Alt ölçeklerin birbirleri ile olan ilişkilerine bakılmasının ardından, Temel Bileşenler Analizi (Principal Components Analizi) ve Dik Döndürme (Varimax Rotasyon) işleminin uygulanmasından sonra 6 faktörlük bir yapı ortaya çıkmıştır. Birinci faktör Güç (potency) faktörü olup; Başarı, Sebat, Düzen, Yetişkin, A-4 (Olumlu yüklü) ve transaksiyonel analizde doğal, ilkel, fevri, kontrolsüz, yardım bekleyen yani “çocuk gibi çocuk” anlamına gelen (Akkoyun, 2007) Uymamış Çocuk(olumsuz yüklü) ölçeklerinde görülmüştür. İkinci faktör olan Atılganlık; Başatlık, Gösteriş, Saldırganlık ve Serbest Çocuk (olumlu yüklü), Oto-kontrol ve Kendini Suçlama (olumsuz yüklü) ölçeklerinden elde edilmiştir. Sosyallik faktörü; En çok tercih edilen sıfatlar, şefkat, Yakınlık, Kişisel Uyum, Koruyucu Anababa ve A-3 ölçeklerinden ortaya çıkmıştır. Dördüncü faktör olan Bireysellik faktörü; Duyguları Anlama, Bağımsızlık, Değişiklik, Yaratıcı Kişilik, A-2 (olumlu yüklü) ve Uyarlık (olumsuz yüklü) ölçeklerinden elde edilmiştir. Doyumsuzluk olarak nitelendirilen beşinci faktör; İşaretlenmiş Sıfat Sayısı, Tercih Edilmeyen Sıfat Sayısı, İlgi Görme, Kadınsı Özellikler, Eleştirici Anababa Ölçeklerinde bulunmuştur. Son faktör olan Kısıtlama; Genellik ve Askeri Liderlik Ölçekleri (Olumlu yüklü), İdeal

Benlik, Erkeksi Özellikler ve A-1 Ölçekleri (olumsuz yüklü) ölçeklerinde bulunmuştur (Savran, 1993).

3.3.3.3. Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)’nin Türkçe’ye Uyarlanması Ölçeğin Dilsel Eşdeğerlik çalışması için çeviri-tekrar çeviri tekniği kullanılmış, test önce Türkçe’ye daha sonra tekrar İngilizceye çevrilmiştir. Dilsel eşdeğerlik çalışması, 1991-1992 öğretim yılında pedagojik formasyon almak amacı ile Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nde öğrenim gören, iyi derecede İngilizce bilgisine sahip olan 15 kadın 15 erkek olmak üzere toplam 30 kursiyer ile yapılmıştır. Örneklem grubuna önce İngilizce on gün sonra Türkçe formu uygulanmıştır. Pearson Çarpım Momentler Korelasyon KatsayısıTekniği ile elde edilen korelasyon katsayıları her ölçek için en az .05 düzeyinde pozitif yönde anlamlı ilişki olduğunu göstermiştir. Alt ölçekler arasındaki ilişki katsayıları .905 ile .548 arasında değişiklik göstermiştir. Ölçekler arasındaki farklılığı belirlemek amacı ile t testi uygulanmış, Düzen ve Yaratıcı Kişilik alt ölçekleri dışındaki ölçeklerde anlamlı bir fark bulunmamıştır. İngilizce ve Türkçe formun korelasyon katsayıları, ilişkili grup “t” test sonuçları ve işaret testi sonuçları incelendiğinde Türkçe formun Dilsel Eşdeğerliğe sahip olduğu ortaya çıkmıştır (Savran, 1993).

3.3.3.4. Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)’nin Geçerliği

Güvenirlik çalışmalarında, 62 kişilik bir örneklem grubuna Edwards Kişisel Tercih Envanteri uygulanmıştır. Her ölçek alt boyutu ile puanlar arasındaki ilişki ve farka bakılmıştır. Sonuçların tümü p<.05 düzeyinde anlamlı bulunmuş, ilişki r= .63 ile r= .26 arasında değişmiştir. İki ölçek dışında ölçekler arasında anlamlı farklar bulunmamıştır. Sıfat listesinin ölçeklerinin birbirleri ile olan ilişki incelendiğinde katsayıların orta seviyede olduğu ortaya konmuş, sonuçlar Sıfat Listesinin güvenirliğini ve geçerliğini desteklemiştir (Savran, 1993).

3.3.3.5. Sıfat Listesi/ SL (Adjective Check List/ ACL)’nin Güvenirliği

Test-tekrar test güvenirliği için ölçek, 40 kişilik bir öğrenci grubuna 5 hafta ara ile iki kez uygulanmıştır. Devamlılık katsayısı alt ölçekler için en fazla r= .88, en düşük r= .45 olarak bulunmuş ortalaması ise r= .738 olmuştur. Test-Test tekniğinden elde edilen

verilerde alt ölçekler arasında anlamlı farklar bulunmamıştır. Ölçeğin iç tutarlılığı için Pearson Çarpım Momentler Korelasyon Katsayısı, Spearman-Brown, Flanagan, Rulon, Horst, Mosier, Kuder-Richardson formülleri kullanılmış ve sonuçlar birbirleri ile benzerlik göstermişlerdir (Savran, 1993).

3.3.4. Ebeveyn ve Akran Bağlanma Ölçeği/ EABÖ - Kısa Formu (Inventory of