• Sonuç bulunamadı

BÖLÜM III: YÖNTEM

3.2. Evren ve Örneklem/ Çalışma Grubu

3.2.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın norm çalışmasında ise, aşağıda belirtilen evren ve örneklem kavramları temel alınmıştır.

Araştırmanın evreni, İstanbul ili sınırları içinde bulunan özel ve devlet ilk ve orta öğrenim okullarına,2011-2012 öğrenim yılında devam etmekte olan,10-16 yaş grubu öğrenciler olarak belirlenmiştir.

Evrenin belirlenmesinde Milli Eğitim Bakanlığı’nın İstanbul İl Müdürlüğü resmi web sitesinde yayınlanan ilçelerde yer alan ilköğretim ve orta öğretim okulları esas alınmıştır.

Norm çalışmaları için örnekleme sürecinde çok fazlı bir yöntem benimsenmiştir. Örneklemde tabaka örnekleme ve oranlı küme örnekleme metodları kullanılmıştır. Tabakalı örnekleme yöntemi Babbie (2001) ve Yıldırım ve Şimşek’inde (2008) belirttiği gibi olasılık temelli örnekleme modellerinden biridir. Tabaka örnekleme, sınırları saptanmış bir evrende alt tabakalar veya alt birim gruplarının var olduğu durumlarda kullanılır. Burada önemli olan, evreni kendi içerisinde saf ve benzeşik bir olgu olarak kabul etmek yerine, evren içerisindeki alt tabakaların varlığından yola çıkarak evren üzerinde çalışmaktır. Böylece toplam örneklem içinde her alt tabaka eşit düzeyde veya evrendeki oranı ölçüsünde temsil edilebilir. Sonuçta elde edilecek bulguların evreni temsil etme gücü de o ölçüde artacaktır. Araştırmacı evreni ve alt tabakalarını saptadıktan sonra, her tabaka daha önce açıklanan seçkisiz veya sistematik örnekleme yöntemlerini kullanarak örneklemini oluşturabilir. Bu çalışmada seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır.Oranlı küme örnekleme yöntemi ise, Karasar (2009) ve Yıldırım ve Şimşek’inde (2008) belirttiği gibi olasılık temelli örnekleme modellerinden biridir. Evren ya da çalışma evreni, çoğu zaman içinde çeşitli elemanları olan, benzer amaçlı (işlevli) kümelerden oluşur. Araştırma, evrenden seçilecek kümeler üzerinde yapılabilir. Evrendeki bütün kümelerin tek tek eşit seçilme şansına sahip olunan durumlarda yapılır. Oranlı küme örnekleme yapmak için, evren, önce araştırma bulguları açısından önemli farklılıklar getirebileceği düşünülen değişkenlere göre alt evrelere ayrılır. Bu durumda araştırmacı derinlemesine bir yaklaşım çerçevesinde herbir katmandan eşit veya katmanın büyüklüğüne orantılı parçaları incelemek yolu ile her katmana ilişkin bir fikir edinebilir.

Bu çalışmada da öncelikle tabaka örnekleme modeline uygun olarak, evren, kendi içinde benzeşik özellikleri olan alt evrenlere (ilköğretim-ortaöğretim/ alt- üst- orta sosyoekonomik seviye) ayrılmıştır. Daha sonra ise, oranlı küme örnekleme modeline uygun olarak her bir alt evrenden, o alt evrenin bütün içindeki oranını yansıtacak şekilde okullar seçilmiştir. Bu örneklem yöntemine de uygun olarak, çalışmada üç temel koşul yerine getirilmiştir.

Bunlardan ilki Karasar’ın (1999) öngördüğü araştırma örneklemi formülüne göre örneklem grubunun en az 1978 kişi olmasıdır.

N: {(z x ss) / e}2 = {(1.96 x 22.689)/1}2 = 1977.62

z: Araştırmada alınacak anlamlılık düzeyi en az .05 olduğu için “z” değeri 1.96 olarak alınmıştır.

ss: ÇEŞÖT ön pilot çalışmada ölçek toplamının standart sapması 22.689 olarak bulunmuştur. Formülde standart sapma yerine bu formül kullanılmıştır.

E: Hata payı: Ölçekten elde edilecek puanın gerçek puan aralıkları puan  1 puandır. İhtiyaç kadar örnekleme ulaşmak amacı ile, İstanbul ilindeki 39 ilçenin 16'sı tesadüfi olarak seçilmiştir. Seçilen ilçe sayısı, İstanbul'daki toplam ilçe sayısının % 40'ı kadardır. İkinci koşul çalışma grubuna dâhil olacak 10-16 yaş grubu öğrencilerinin oranlı küme örnekleme göre seçilmesidir. Bu durumda 10-16 yaş arasında yer alan 4.-5.-6.-7.-8.-9.-10.-11. sınıf düzeylerinden öğrencilerin %62.5’u ilköğretim, % 37.5’i ortaöğretim okullarında yer almaktadır. Bu nedenle öğrencilerin %62.5’i ilköğretim, % 37.5’i ortaöğretim okullarından seçilmiştir. İstanbul’un seçilen 16 ilçesindeki okul sayısı Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre 1068’dir. 1068 okulun 725’i ilköğretim, 343’ü ise ortaöğretim okullarından oluşmaktadır. Çalışmada ulaşılması planlanan örneklem grubunun en az 1978 kişi olması koşulundan hareketle, uygun örneklem miktarına ulaşabilmek amacı ile 725 ilköğretim okulunun %62.5’u olan 453; ilköğretim okulunun % 10’u olan 45 ilköğretim okulu ve 343 ortaöğretim okulunun %37.5’i olan 128 orta öğretim okulunun % 10’u olan 13 ortaöğretim okulu olmak üzere toplam 58 okul dâhil edilmiştir.

Üçüncü koşul bu öğrencilerin %16’sının alt, %68’inin orta, %16’sının üst sosyoekonomik düzeyi temsil etmeleridir. Bu nedenle 45 ilköğretim okulunun %16’sını oluşturan 7’si alt sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği; %68’ini oluşturan 31’i orta sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği; %16’sını oluşturan 7’si üst sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği okullardan rastlantısal olarak seçilmiştir.

Aynı şekilde 13 ortaöğretim okulunun %16’sını oluşturan 2’si alt sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği; %68’ini oluşturan 9’u orta sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği; %16’sını oluşturan 2’si üst sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği okullardan rastlantısal olarak seçilmiştir.

Gerek Milli Eğitim Müdürlüğü’nde, gerekse Devlet İstatistik Enstitüsü Kurumu’nda okulların sosyoekonomik düzeyleri ile ilgili herhangi bir dokümana rastlanmadığı için, bu konuda her bir okulda görev yapan bir rehber öğretmen, bir okul yöneticisi ve bir öğretmenin görüşü alınarak okulların sosyoekonomik düzeyleri belirlenmiştir. Okulların sosyoekonomik durumları konusunda yüzde yüz uzlaşmanın sağlanamadığı durumlarda, o okul çalışmaya dâhil edilmemiştir.

89

Tablo 3.1. Seçilen Okulların İlçelere Göre Dağılımları ve Sosyoekonomik Düzeyleri

No Öğretim

Kademesi İlçeler Okullar Sosyoekonomik Düzey

1 İlköğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki İlköğretim Üst

2 İlköğretim Tuzla İlçe Milli Eğitim Müd. Vehbi Koç Vakfı Koç Özel İlköğretim Okulu Üst

3 İlköğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Feyziye Mektepleri Vakfı (Fmv) Özel Ayazağa Işık İlköğretim Okulu Üst

4 İlköğretim Ataşehir İlçe Milli Eğitim Müd. Özel Ataşehir Bilfen İlköğretim Okulu Üst

5 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Özel Irmak İlköğretim Okulu Üst

6 İlköğretim Çekmeköy İlçe Milli Eğitim Müd. Özel Alev İlköğretim Okulu Üst

7 İlköğretim Eyüp İlçe Milli Eğitim Müd. Hisar Eğitim Vakfı Hisar İlköğretim Okulu Üst

8 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Feyzullah-Turgay Ciner İlköğretim Okulu Orta

9 İlköğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Nilüfer Hatun İlköğretim Okulu Orta

10 İlköğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Şükrü Nailipaşa İlköğretim Okulu Orta

11 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Kadıköy İnönü İlköğretim Okulu Orta

12 İlköğretim Başakşehir İlçe Milli Eğitim Müd. Abdi İbrahim İlköğretim Okulu Orta

13 İlköğretim Eyüp İlçe Milli Eğitim Müd. Güzeltepe İlköğretim Okulu Orta

14 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Kalamış Şehit Murat Özyalçın İlköğretim Okulu Orta

15 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Ahmet Rasim İlköğretim Okulu Orta

16 İlköğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Yeniköy İlköğretim Okulu Orta

17 İlköğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Talatpaşa İlköğretim Okulu Orta

18 İlköğretim Ataşehir İlçe Milli Eğitim Müd. Kadriye Faik Koparan İlköğretim Okulu Orta

19 İlköğretim Eyüp İlçe Milli Eğitim Müd. Eyüp Merkez İlköğretim Okulu Orta

20 İlköğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Mecidiye İlköğretim Okulu Orta

21 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Nihat Işık İlköğretim Okulu Orta

22 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Ataköseoğlu İlköğretim Okulu Orta

23 İlköğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Sarıyer İlköğretim Okulu Orta

24 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Dr. Sait Darga İlköğretim Okulu Orta

25 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Küçükyalı E.C.A. Elginkan İlköğretim Okulu Orta

26 İlköğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Emirgan İlköğretim Okulu Orta

27 İlköğretim Ataşehir İlçe Milli Eğitim Müd. Celal Yardımcı İlköğretim Okulu Orta

28 İlköğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Maçka İlköğretim Okulu Orta

29 İlköğretim Beyoğlu İlçe Milli Eğitim Müd. Namık Kemal İlköğretim Okulu Orta

90

Tablo 3.1’in devamı

No Öğretim

Kademesi İlçeler Okullar Sosyoekonomik Düzey

31 İlköğretim Beyoğlu İlçe Milli Eğitim Müd. Taksim İlköğretim Okulu Orta

32 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Hasan Şadoğlu İlköğretim Okulu Orta

33 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. 30 Ağustos İlköğretim Okulu Orta

34 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Nezahat-Aslan Ekşioğlu İlköğretim Okulu Orta

35 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Fehmi Ekşioğlu İlköğretim Okulu Orta

36 İlköğretim Maltepe İlçe Milli Eğitim Müd. Kadir Has İlköğretim Okulu Orta

37 İlköğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Mustafa Mihriban Boysan İlköğretim Okulu Orta

38 İlköğretim Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müd. Üsküdar Hafize Özal İlköğretim Okulu Orta

39 İlköğretim Tuzla İlçe Milli Eğitim Müd. Osmangazi İlköğretim Okulu Alt

40 İlköğretim Gaziosmanpaşa İlçe Milli Eğitim Müd. Büyük Fuat Paşa İlköğretim Okulu Alt

41 İlköğretim Çekmeköy İlçe Milli Eğitim Müd. Alemdağ Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu Alt

42 İlköğretim Sancaktepe İlçe Milli Eğitim Müd. Sarıgazi Peyami Safa İlköğretim Okulu Alt

43 İlköğretim Bayrampaşa İlçe Milli Eğitim Müd. Cevatpaşa İlköğretim Okulu Alt

44 İlköğretim Esenler İlçe Milli Eğitim Müd. Aksoy İlköğretim Okulu Alt

45 İlköğretim Gaziosmanpaşa İlçe Milli Eğitim Müd. Dede Korkut İlköğretim Okulu Alt

46 Orta öğretim Tuzla İlçe Milli Eğitim Müd. Vehbi Koç Vakfı Koç Özel Lisesi Üst

47 Orta öğretim Beşiktaş İlçe Milli Eğitim Müd. T.V.Özel Şişli Terakki Lisesi Üst

48 Orta öğretim Şişli İlçe Milli Eğitim Müd. Maçka Akif Tuncel Teknik Ve Endüstri Meslek Lisesi Orta

49 Orta öğretim Sarıyer İlçe Milli Eğitim Müd. Özdemir Sabancı Emirgan Anadolu Lisesi Orta

50 Orta öğretim Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müd. Hacı Sabancı Anadolu Lisesi Orta

51 Orta öğretim Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müd. Üsküdar Cumhuriyet Kız Teknik ve Meslek Lisesi Orta

52 Orta öğretim Beyoğlu İlçe Milli Eğitim Müd. Özel Pera Güzel Sanatlar Lisesi Orta

53 Orta öğretim Kâğıthane İlçe Milli Eğitim Müd. Kâğıthane İstanbul Ticaret Odası Anadolu Ticaret ve Meslek Lisesi Orta

54 Orta öğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Suadiye Hacı Mustafa Tarman Lisesi Orta

55 Orta öğretim Başakşehir İlçe Milli Eğitim Müd. Bahçeşehir Atatürk Anadolu Lisesi Orta

56 Orta öğretim Kadıköy İlçe Milli Eğitim Müd. Kadıköy Anadolu Lisesi Orta

57 Orta öğretim Eyüp İlçe Milli Eğitim Müd. Alibeyköy Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Alt

58 Orta öğretim Kâğıthane İlçe Milli Eğitim Müd. Kâğıthane Lisesi Alt

Tablo 3.2. Örneklemdeki Okulların Kız- Erkek Oranları

Cinsiyet

Toplam

Erkek Kız

n % n %

Maçka Akif Tuncel Teknik ve Endüstri Meslek

Lisesi 30 58 22 42 52

Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki İlköğretim Okulu 23 57.5 17 42.5 40 Kâğıthane Lisesi 18 55 15 45 33 Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Lisesi 16 52 15 48 31 FMV Özel Ayazağa Işık İlköğretim Okulu 15 45 18 55 33 Eyüp Merkez İlköğretim Okulu 21 62 13 38 34 Nezahat- Aslan Ekşioğlu İlköğretim Okulu 15 39 23 61 38 Nilüfer Hatun İlköğretim Okulu 25 46 29 54 54 Aksoy İlköğretim Okulu 28 61 18 39 46 Sarıgazi Peyami Safa İlköğretim Okulu 19 44 24 56 43 Kâğıthane İstanbul Ticaret Odası Anadolu Ticaret

ve Meslek Lisesi 13 52 12 48 25 Celal Yardımcı İlköğretim Okulu 12 34 23 66 35 Kadıköy İnönü İlköğretim Okulu 10 31 22 69 32 Cevatpaşa İlköğretim Okulu 24 56 19 44 43 Abdi İbrahim İlköğretim Okulu 20 42 28 58 48 Büyük Fuat Paşa İlköğretim Okulu 20 41 29 59 49 VKV Koç Özel İlköğretim Okulu 28 48 30 52 58 VKV Koç Özel Lisesi 33 65 18 35 51 Üsküdar CumhuriyetTeknik ve Meslek Lisesi 6 23 20 77 26 Güzeltepe İlköğretim Okulu 12 44 15 56 27 Alemdağ Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu 23 50 23 50 46 Suadiye Hacı Mustafa Tarman Lisesi 10 38 16 62 26 Özel Ataşehir Bilfen İlköğretim Okulu 13 34 25 66 38 Özel Irmak İlköğretim Okulu 16 42 22 58 38 Özel Alev İlköğretim Okulu 23 62 14 38 37 Hisar Eğitim Vakfı Özel Hisar İlköğretim Okulu 15 39 23 61 38 Özel Pera Güzel Sanatlar Lisesi 10 38 16 62 26 Feyzullah Turgay Ciner İlköğretim Okulu 10 34 19 66 29 Şükrü Naili Paşa İlköğretim Okulu 17 40 25 60 42 Kalamış Şehit Murat Özyalçın İlköğretim Okulu 14 41 20 59 34 Ahmet Rasim İlköğretim Okulu 20 59 14 41 34 Üsküdar Hafize Özal İlköğretim Okulu 21 47 24 53 45 Yeniköy İlköğretim Okulu 16 47 18 53 34 Talat Paşa İlköğretim Okulu 14 38 23 62 37 Kadriye Faik Koparan İlköğretim Okulu 21 58 15 42 36 Mecidiye İlköğretim Okulu 11 35 20 65 31

Tablo 3.2’nin devamı

Cinsiyet

Toplam

Erkek Kız

n % n %

Nihat Işık İlköğretim Okulu 11 33 22 67 33 Ata Köseoğlu İlköğretim Okulu 16 42 22 58 38 Sarıyer İlköğretim Okulu 15 43 20 57 35 Küçükyalı E.C.A. Elginkan İlköğretim Okulu 14 47 16 53 30 Emirgan İlköğretim Okulu 17 55 14 45 31 Maçka İlköğretim Okulu 21 64 12 36 33 Namık Kemal İlköğretim Okulu 22 65 12 35 34 Nurettin Topçu İlköğretim Okulu 14 45 17 55 31 Taksim İlköğretim Okulu 17 45 21 55 38 Hasan Şadoğlu İlköğretim Okulu 26 70 11 30 37 30 Ağustos İlköğretim Okulu 24 59 17 41 41 Fehmi Ekşioğlu İlköğretim Okulu 25 68 12 32 37 Kadir Has İlköğretim Okulu 19 40 29 60 48 Mustafa Mihriban Boysan İlköğretim Okulu 16 36 28 64 44 Osman Gazi İlköğretim Okulu 20 49 21 51 41 Dr. Sait Darga İlköğretim Okulu 27 52 25 48 52 Dede Korkut İlköğretim Okulu 32 65 17 35 49 Bahçeşehir Atatürk Anadolu Lisesi 13 59 9 41 22 Kadıköy Anadolu Lisesi 15 45 18 55 33 Alibeyköy Endüstri Meslek Lisesi 19 63 11 37 30 Özdemir Sabancı Emirgan Anadolu Lisesi 19 66 10 34 29 Hacı Sabancı Anadolu Lisesi 7 25 21 75 28 Toplam 1051 49 1112 51 2163

Örneklemde yer alan okulların kız erkek dağılımları Tablo 3.2’de yer almaktadır.

Tablo 3.3. Psikiyatri/ Psikoloji Merkezleri Kız-Erkek Oranları

Cinsiyet

Toplam

Erkek Kız

n % n % n

Psikiyatri/ Psikoloji Merkezleri 54 62 33 38 87

Sonuç olarak, Tablo 3.3’te de görüldüğü gibi, çalışmaya katılan 2250 kişinin 87’si psikiyatri/psikoloji merkezlerinde tanı almış çocuklardan oluşmakta ve geri kalan 2163 kişi ise okullardaki normal öğrencilerden oluşmaktadır.