Sözle meyi Sona Erdirmeyen Durumlar

ST SK m. 37/1 hükmünde, toplu i sözle mesine taraf olan sendikan n tüzel ki ili-

inin sona ermesinin, faaliyetinin durdurulmas n, i çi sendikas n yetkiyi kaybetmesinin

ve toplu i sözle mesinin uyguland i yerlerinde i verenin veya i yerinin girdi i i kolu-

nun de mesinin toplu i sözle mesini sona erdirmeyece i ifade edilmi tir. Bu hükümle,

taraf i çi sendikas n hukuken mevcudiyetinin ortadan kalkmas n, sendikan n tüzel ki i-

li inin sona ermesinin ve fiil ehliyetinin k tlanmas n gündeme geldi i durumlarda, söz-

le meden yararlanan taraf i çi sendikas na üye i çilerin korunmas n ve bu durumlardan

olumsuz etkilenmelerinin önlenmesinin amaçland söyleyebiliriz395.

çi sendikas n yetkiyi kaybetmesinden anla lmas gereken, sözle menin yürürlük

süresi içinde taraf sendikan n i yerindeki i çilerin ço unlu unu temsil gücünü yitirmesidir

ve bu durum imzalanm olan toplu i sözle mesini sona erdirmeyecektir396. Hükümde

aç kça belirtilmemi olsa da, sendikan n tüzel ki ili inin sona ermesi ya da faaliyetinin dur- durulmas ifadelerinden sendikan n kapat lmas , bir ba ka sendikaya kat lmas veya birle - mesi durumlar da anla lmal r397. Taraf sendikan n ayn i kolundaki ba ka bir sendika ile birle mesi veya ona kat lmas halinde, yeni tüzel ki ilik ya da kat nan sendika toplu i

sözle mesine taraf olmaya devam edece i ve taraf i çi sendikas n tüm hak ve borçlar na

sahip olaca için toplu i sözle mesinin sona ermesi mevzu bahis olmayacakt r398. Ayn

ekilde, i verenin de mesi durumunda da mevcut toplu i sözle mesinin ak betinin ne

olaca m. 38’de toplu i sözle mesinin yer itibariyle uygulanma alan nda de inmi oldu- umuz üzere ayr nt bir ekilde düzenlenmi tir.

Bununla birlikte, ST SK m. 37/1, m. 37/2 ve m. 37/3 hükümleri, toplu i sözle me-

sinin uygulanaca i yerinin i vereninin de mesi ya da i verenin üyesi oldu u i veren

sendikas ndan ayr lmas durumunda toplu i sözle mesinin sona erip ermeyece i hususlar -

düzenlemi tir. ST SK m. 37/1 hükmüne göre, toplu i sözle mesinin uyguland i yerle-

395

Narmanl lu, Hukuku II, s. 486.

396 _{Çelik, Hukuku Dersleri, s. 592.} 397 _{Tuncay/Sava , s. 276.}

133

rinde i verenin de mesi toplu i sözle mesini sona erdirmeyecektir. verenin de mesi

miras yoluyla, sözle meyle ya da e er i veren bir irket ise özelle tirme, kat lma, birle me, tür (nevi) de tirme gibi çe itli ekillerde gerçekle ebilir. Bir irketin pay sahipli inde

meydana gelecek de iklik ise tüzel ki ilik ayn kald için i veren de ikli i olarak ka-

bul edilmeyecektir399.

ST SK m. 37/2 hükmüne göre, “Toplu görü meye ça tarihinde bir i veren sendi-

kas na üye bulunan i veren, sendika üyeli inin sona ermesi halinde sendikaya yap lm olan ça ile ba kal r”. ST SK m. 37/3 hükmüne göre ise, “Sözle menin imzalanmas tarihinde taraf i veren sendikas n üyesi olan i veren, sendikas ile ili kisinin kesilmesi halinde yap lm olan sözle me ile ba kal r”. Dolay yla, ça tarihinde ya da imza tari- hinde bir i veren sendikas na üye olan ve daha sonra üyeli i herhangi bir ekilde sona eren

verenin yap lan toplu i sözle mesiyle ba söz konusudur. Bu ba k sebebiyledir

ki, esas nda ça n muhatab ya da imzalanan toplu i sözle mesinin taraf , üyesi bulunu-

lan i veren sendikas olsa dahi, bu üyelik ili kisi ortadan kalkt zaman i veren ça n

muhatab ya da sözle menin taraf say laca için toplu i sözle mesinin sona ermesi söz konusu olmayacakt r.

Ayr ca, doktrinde ifade edildi i üzere, toplu i sözle mesi bulunan bir i yerinin söz- le menin yürürlük süresi içinde kapan p yeniden aç lmas durumunda da sözle me sona ermeyecektir400. laveten, bir toplu i sözle mesinin sona ermesi bu sözle meden yararlanan çi say yla da ilgili de ildir. Yani, sözle menin uyguland i yerinde tek bir i çi bile bu sözle meden yararlanm yor olsa dahi bu durum sözle menin sona ermi oldu unu göster-

mez. Sözle me taraflar böyle bir durumda toplu i sözle mesinin sona erece ini kararla -

ramazlar401.

Toplu i sözle mesi taraflar n varl klar sürdürdükleri durumlarda sözle menin

hem normatif hem de borç do urucu hükümlerinin uygulanmas na devam edilir. Fakat sen-

399

Tuncay/Sava , s. 276; ahlanan, S, s. 195.

400 _{Çelik, Hukuku Dersleri, s. 592; ahlanan, S, s. 195; Ekmekçi, s. 248; Tuncay/Sava , s. 277; C. lhan}

Günay, Hukuku, s. 1033.

134

dikan n tüzel ki ili inin sona erdi i durumlarda i çi taraf ortadan kalkm olaca için söz- le menin borç do urucu hükümlerinin devam etti i ileri sürülemez. Böyle bir durumda an-

cak sözle menin normatif hükümlerinin uygulanmas na devam edilmesi mümkündür402.

2822 say Kanun’un 8. maddesine çok yak n bir ekilde düzenlenen 37. maddenin

1. f kras nda, eski maddeye ek olarak i yerinin girdi i i kolunun de mesinin toplu i söz-

le melerini sona erdirmeyece i belirtilerek bu konudaki tereddüt ve tart malara son veril- mi tir403. kolu de ikli inin yürürlükteki toplu i sözle mesini etkilemeyece ini düzenle- yen ST SK m. 5/3 hükmü ile yeni bir toplu i sözle mesi için yetki sürecinin ba lam ol-

du u durumlarda i kolu de ikli i tespitinin bir sonraki dönem için geçerli olaca ve

kolu tespiti talebi ile buna ili kin aç lacak davalar n yetki i lemlerinde ve yetki tespit da-

valar nda bekletici neden olarak say lmayaca düzenleyen ST SK m. 5/2 hükmü de i ko-

lu de ikli i durumunda toplu i sözle melerinin sona ermeyece ini destekleyen hüküm-

lerdir.

Burada dikkat çeken nokta ise ST SK m. 19/7 düzenlemesidir. Hükme göre i kolu-

nu de tirenin sendika üyeli i kendili inden sona erecektir. ST SK m. 19/7 hükmü ile

ST SK m. 37/1 hükmü birlikte de erlendirildi inde, bir toplu i sözle mesinin kapsam n-

daki i yerinin girdi i i kolunun de mesi durumunda, bu toplu i sözle mesinin yürürlükte

kalaca fakat yürürlükteki bu sözle meden üyelik s fatlar sona ermi kabul edilece i için çilerin yararlanamayaca gibi bir sonuç ortaya ç kmaktad r. Üyelikleri sona ermi kabul edilen bu i çilerin dayan ma aidat ödemek suretiyle bu sözle meden yararlanabilecekleri söylenebilirse de sendikan n kurulu bulundu u i kolunda çal mayan bir i çinin nas l bu yoldan yararlanabilece i bir ba ka sorun olarak gündeme gelmektedir404.

CANBOLAT’a göre, i kolu de ikli inin söz konusu olmas durumunda bu de i-

iklik bir sonraki dönem için geçerli olacak, bu durum yürürlükteki toplu i sözle mesini etkilemeyecek ve mevcut toplu i sözle mesi süresinin sonuna kadar uygulanacakt r. Bu dönemde i çilerin üyeliklerinin devam etti i kabul edilerek sözle meden üye s fat yla ya-

402 _{Çelik, Hukuku Dersleri, s. 593-594; Tuncay/Sava , s. 276; Ekmekçi, s. 244; ahlanan, S, s. 196.} 403 _{Kandemir, “T S’in Uygulanma Alan ”, s. 209.}

135

rarland klar , di er i çilerin de sözle meden yararlanabilmek için yürürlük süresinin sonuna kadar taraf sendikaya dayan ma aidat ödemeleri gerekti i kabul edilecektir405.