Çerçeve Sözle me

ST SK, 275 ve 2822 say Kanunlar döneminde düzenlenmemi bir toplu i söz- le mesi türüne yer vermi bulunmaktad r. ST SK m. 2/1-b hükmüne göre, “Çerçeve söz-

le me, Ekonomik ve Sosyal Konseyde temsil edilen i çi ve i veren konfederasyonlar na üye

79 _{Demir, s. 557; ahlanan, S, s. 33, Narmanl lu, Hukuku II, s. 317; Talat Canbolat, “6356 Say}

Sendikalar ve Toplu Sözle mesi Kanununun Getirdi i Yenilikler”, Toprak veren, 2012, S. 96, http://www.toprakisveren.org.tr/2012-96-talatcanbolat.pdf, (28.4.2014), s. 7; Çifter, s. 10, 11.

33

çi ve i veren sendikalar aras nda i kolu düzeyinde yap lan sözle meyi ifade eder”.

ST SK m. 33/3 ve m. 33/4 hükümleri ise bu sözle menin kimler hakk nda uygulanaca , konusunu nelerin olu turabilece i, nas l yap laca ve süresi hakk nda bilgi vermektedir. Bu do rultuda ST SK m. 33/3 hükmüne göre, “Çerçeve sözle me, sözle menin taraf olan

çi ve i veren sendikas n üyeleri hakk nda uygulan r ve mesleki e itim, i sa ve gü- venli i, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalar na ili kin düzenlemeleri içerebilir”.

ST SK m. 33/4 hükmüne göre, “Çerçeve sözle me taraflardan birinin ça ve kar tara-

n ça ya olumlu yan t vermesi ile en az bir, en çok üç y l için yap r”. Ayr ca ST SK m.

33/5 hükmüne göre, “Toplu i sözle meleri ve çerçeve sözle meler, Anayasaya ve kanunla-

n emredici hükümlerine ayk düzenlemeler içeremezler”.

Çerçeve toplu i sözle meleri i kolu düzeyinde yap labilen toplu i sözle meleri ola-

rak kar za ç kmakta ve bu sebeple doktrinde, 275 say Kanun döneminde ya anan i -

kolu-i yeri toplu i sözle mesi çat mas yeniden gündeme getirebilece i belirtilmektedir.

Böyle bir durumun meydana gelmesi halinde çözüm yolunun ne olaca ise yasada belir-

tilmemi tir81. Fakat ST SK m. 2’de yer alan tan mda, çerçeve sözle menin “i kolu” düze-

yinde yap labilece i belirtilmi olmas na ra men, 33. maddede, çerçeve sözle menin taraf

olan i çi ve i veren sendikas n üyeleri hakk nda uygulanaca ifade edilmi tir. Böylece,

çerçeve sözle menin ayn i kolundaki üye olmayan i çi ve i veren sendikalar yönünden ba lay olmayaca , asl nda bu sözle menin de i yeri düzeyinde oldu u anla lmaktad r82.

Bununla birlikte, çerçeve sözle me hakk nda dikkat edilmesi gereken hususlardan

ilki, bu sözle menin taraflar sadece Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye i çi ve i veren

federasyonlar na üye i çi ve i veren sendikalar n olu turabilece idir. 4641 say Ekono-

mik ve Sosyal Konseyin Kurulu u, Çal ma ve Yöntemleri Hakk nda Kanun’un 2. madde- sinde ise i veren kesimini temsilen Türkiye veren Sendikalar Konfederasyonu’nun (T SK), i çi kesimini temsilen Türkiye çi Sendikalar Konfederasyonu’nun (Türk- ), Hak

80 _{Narmanl lu, Hukuku II, s. 317.} 81

Canbolat, “Yenilikler”, s. 6; Tuncay/Sava , s. 193-194.

82 _{Kandemir, “T S’in Uygulanma Alan ”, s. 173; Talat Canbolat, “6356 Say Kanunun Toplu Sözle mesi-}

ne li kin Hükümleri”, 6356 Say Sendikalar ve Toplu Sözle mesi Kanunun De erlendirilmesi, 22 Aral k 2012, stanbul, s. 69.

34

çi Sendikalar Konfederasyonu’nun (Hak- ) ve Devrimci çi Sendikalar Konfederasyo-

nu’nun (D SK) Konsey üyesi olduklar belirtilmi tir. Dolay yla bu sözle meyi ancak ka-

nun hükmünde say lan bu konfederasyonlara üye i çi ve i veren sendikalar yapabilecekler- dir. Bu konfederasyonlara üye olmayan, ba ms z sendikalar n ise çerçeve sözle me yapma hakk bulunmamaktad r. Kanaatimizce bu durum Anayasa’n n e itlik ilkesini düzenleyen

10. maddesine ve sendika özgürlü ünü düzenleyen 51. maddesine ayk k te kil eden,

sendikalar Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye konfederasyonlara üye olmaya zorlay bir

hüküm niteli i ta maktad r.

Çerçeve sözle meler sadece Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye i çi ve i veren kon- federasyonlar na üye i çi ve i veren sendikalar nca yap labilece i için bu sözle melerin yap lmas a amas nda toplu i sözle melerinin akdedilebilmeleri için gerekli olan yetki i - lemleri aranmayacak, yaln zca Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye olma ko ulun gerçek- le mi olmas yeterli say lacakt r83. Ayn ekilde çerçeve sözle me, ancak taraflardan biri-

nin ça na di er taraf n olumlu yan t vermesi ile yap labilece i için, olumsuz yan t ve-

rilmesi durumunda grev veya lokavt gibi zorlay yöntemlere yahut bar çözüm yollar -

na ba vurulmas da mümkün olmayacakt r84. Böyle bir uyu mazl k durumu için herhangi

bir çözüm yolunun yasada öngörülmemi olmas belirsizlik yaratmaktad r85.

Dikkat edilmesi gereken ikinci husus ise çerçeve sözle melerin içeri inin kanunda

rl say da gösterilmi olmas r. Bu konular d ndaki hususlar, çerçeve sözle mede dü-

zenleme alan bulamayacakt r. Dolay yla görülmektedir ki çerçeve sözle me, klasik toplu

sözle melerinin normatif k sm olu turan, i sözle melerinin yap lmas , içeri i ve sona

ermesine ili kin konular düzenlememektedir. Bu durum, çerçeve sözle menin bir toplu i

sözle mesi olup olmad sorununun yan s ra, i yeri toplu i sözle mesinde yer alan hü-

83 _{Demir, s. 559; Bu durumun e itlik ilkesiyle ba da kl n ku kulu oldu u yönünde bkz.: Tuncay/Sava , s.}

193.

84 _{Demir, s. 559; Tuncay/Sava , s. 194; Yap lan çerçeve sözle mede grev veya lokavta bir at f yap lmamas}

durumunda ST SK m. 58 vd. hükümlerine gidilemeyece i, fakat bu yönde bir at f yap lm ise grev veya lokavta gidilebilece i ve bu durumun emredici hükme ayk k te kil etmeyece i yönünde bkz.: Mustafa ço lu, 6356 Say Sendikalar ve Toplu Sözle mesi Kanunu Yorumu, Bilge Yay nevi, Ankara 2013, s. 227.

85 _{Toker Dereli, “6356 Say Yeni Sendikalar ve Toplu Sözle mesi Kanunu: Genel Bir De erlendirme”,}

35

kümlerin çerçeve sözle meye ayk durumunda uyu mazl n nas l çözümlenece i

problemini de gündeme getirmektedir. Sonuç olarak, çerçeve sözle meye ili kin hükümle- rin eksikli i sebebiyle bu sözle me türünün uygulanabilirli i tart mal görünmektedir86.

V. TOPLU SÖZLE MES N UYGULANMA ALANINA GENEL BAKI