Moda Resmi Tasarım Ġlkeleri

Ritim ve Hareket: Ritmin dayandığı temel, harekettir. Çizgilerin, lekelerin, renklerin, biçimlerin ve formların bir bütün içerisinde tekrarı ritmi oluĢturmaktadır. Kendi kendisini tekrar eden karakteristik düzgün vurgulardır. Tekrarlar, zıtlıklar, bozuk ahenkler, armoni, çeĢitlilik ve renkli valörler ritmi oluĢturan elemanlardır (Civcir, 2015 245). Ritim benzerliği, uyumu ve ahengi sağlamaktadır. Sanatta armoni diye adlandırılan ritimde insan kolaylık bulur, zevk duyar. Benzer elemanların tekrarı dekoratif sanatlardaki biçim düzenlemelerinde bir bütünlük oluĢturmaktadır (OdabaĢı, 2002: 130, 131). Ritim güzelliği meydana getiren kuraldır. Çevremizi, evimizi, eĢyalarımızı, kıyafetlerimizi güzel göstermek için ritimden faydalanırız. Ritim modayı etkileyerek ekonomik yarara hizmet etmektedir (Gökaydın, 1990: 51). Denge: Denge, aynı ya da farklı nesneler, görüntüler arasındaki uyumlu iliĢkidir. Aynı özelliklere sahip iki nesnenin dengelenmesinde biçim ve hacim olarak uyum ve simetri gözlemlenir. Denge farklı özellikleriyle ölçü, değer ve renk yönüyle üç grupta incelenmektedir (Buyurgan, Buyurgan, 2007: 120). Moda Resminde bütünlüğün sağlanmasında huzur veren bir unsur olan denge duygusunun yaratılması önemlidir. Tasarımda kullanılan ögeler ortaya koydukları değerle bir denge hissettirmelidir. Renkli uygulamalar veya karĢıtlıklar kullanılarak tasarımda simetrik (bakıĢık) ya da asimetrik (bakıĢımsız) denge yaratmak önemlidir (Alpaslan, 2003: 75-78). Giysi tasarımında, merkezi bir eksen etrafında karĢılıklı iki tarafta aynı elemanlar kullanılarak “formal”; birbirinin aynısı olmayan iki yarı ile “informal”; tasarımın ana parçaları merkezi bir noktadan ayrıldığı zaman “radyal” denge elde edilmektedir. Formal denge ile monotonluk, ağırbaĢlılık ve ciddiyet oluĢturulurken, informal denge ile hareketli ve yaratıcı bir hava yakalanabilir (Olgaç, 2017: 61).

KarĢıtlık (Zıtlık/Kontrast): Form, renk, açık-koyu, espas ve nicelik açısından bir tasarımda zıtlıkların uyumlu bir Ģekilde düzenlenmesi oldukça önem taĢımaktadır.

Tasarımı tek düzelikten kurtararak dinamik bir etki veren zıtlık iliĢkisi, örneğin; form açısından, geometrik formların birbirleriyle iliĢkisinde açıkça görülmektedir. Hareketli bir etki veren üçgen forma tezat olarak daire, durgun ve nokta etkisindedir. Kare, simetrik denge hissi verirken, köĢelerin ve kenarların etkisine göre sert, keskin veya yumuĢak form olarak formları gruplandırabiliriz (Balcı, Say, 2005: 43).

Espas (BoĢluk-Aralık): BoĢluk doğası gereği oldukça kompleks bir yapıdadır, çünkü boĢluğun pek çok farklı yollarını ve Ģeklini görürüz. Pozitif ve negatif boĢluk: Pozitif boĢluk negatif formu çevrelerken, negatif boĢluk da pozitif formu çevrelemektedir. Düz ve aldatıcı boĢluk: Tüm formlar resim düzleminde uzanıyor gibi göründüğünde ona paralel olan boĢluklar düz görünümlüdür. Tüm formlar resim düzleminde uzanarak ya da resim düzlemine paralel görünmüyorsa, boĢluk yanıltıcıdır. Dalgalanan ve çeliĢkili alanlar (boĢluk): BoĢluk bir anda ilerliyor ve bir anda çekiliyor göründüğünde bir dalgalanma oluĢmaktadır. ÇeliĢkili alan, dalgalı alana benzer ancak kendinden farklılık arz eder. Dalgalı değiĢken alan belirsizdir, mekânsal bilgiyi yorumlayabileceğimiz kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak çeliĢkili alan yorumlamanın imkansız göründüğü absürt bir mekânsal durum sağlamaktadır (Wong, 1993: 127-131).

Birlik (Bütünlük): ÇalıĢma yüzeyi üzerinde, tasarım ögelerinin (elemanlarının) (nokta, çizgi, biçim-form, ıĢık-gölge, ölçü-oran, espas, doku, renk, valör), tasarım ilkeleri (ritm ve hareket, denge, vurgu, karĢıtlık, tekrar, uygunluk, egemenlik, hiyerarĢi, koram, çeĢitlilik) doğrultusunda estetik bir bütünlük oluĢturmasına birlik denilmektedir (Buyurgan, Buyurgan, 2007: 123). Giysi tasarımında model özelliğini oluĢturan tüm giysi parçalarının birbirleri ile ve tasarımın bütünü ile uyumlu olduğu takdirde modelde birlik (bütünlük) sağlanmıĢ olmaktadır.

Tekrar: Süsleme sanatlarında ve dekoratif sanatlarda oldukça sık kullanılan tekrar; tasarımda bir öğenin birden fazla kullanılmasıyla oluĢturulan güçlendirici bir etki uyandırır. Tam tekrar, tekrar ve değiĢken tekrar yöntemiyle kullanılan tekrarlar, geometrik kenar süslerinde, nakıĢ ve süsleme motiflerinde, Selçuklu taĢ iĢlemeciliğindeki desen ve çinilerde, Osmanlı çinilerinde, kağıt yüzey süslemelerinde ve bina dıĢ ve iç cephelerinde kullanımını örnek olarak sayabiliriz (Civcir, 2015:

318). Giysi tasarımında ve moda resminde özellikle kumaĢ desenlerinde, eĢarp desenlerinde, süsleme bordürlerinde, optik, dekoratif ve boyutlu tasarımlar üretirken, model ve kesik özelliklerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Uygunluk (Ahenk, Armoni): Doğanın doğal kanunları bize her alanda önderlik etmektedir. Armoni uyum, birlik demektir. Tasarım ögeleri ve ilkeleri arasında belirli bir düzen varsa armoniyi uyumu elde etmiĢ oluruz. Örneğin hakim renk armoniyi oluĢtururken baĢta gelmektedir. Bu renk çalıĢmadaki tüm renklere bir miktar katılırsa renkler arasında bir birlik kurulur ve çalıĢmayı eseri veya ürünü etkisi altına alır (Gökaydın, 1990: 34).

Egemenlik: Tasarım elemanlarının bazılarının diğerlerine göre daha üstün etkide bulunmasıdır. Egemenlik kurmada belli yöntemlerden bahsedilebilir. Koyu ya da açık renk tonlarının birleĢerek diğer renge karĢı oluĢturduğu değer egemenliği; sıcak soğuk renk gruplarının diğerine üstünlüğü ile oluĢan renk egemenliği; tekrarla kurulan üstünlük ile elde edilen tekrar yoluyla egemenlik; form ya da biçim gruplarının diğer form ve biçim gruplarına karĢı kurduğu üstünlükle oluĢan ölçü farkı ile egemenlik (Abacı, 2007: 49).

HiyerarĢi (Koram): Güzel sanatlar ve endüstriyel tasarım gibi alanlarda iyi bir tasarım üretmek için öğelere uygulanan diğer ilkeler gibi hiyerarĢi ilkesini de iyi anlamak çok önemlidir. Gruplama, renk ve benzerlik kurma gibi pek çok yöntemle izleyicinin ya da alıcının bakıĢını tasarıma doğru çekecek güçlü bir odak noktası yaratılmıĢ olmalıdır (Ambrose, Billson, 2013: 128). Ġki zıt ucu birbirine bağlayan kademeli köprüye koram denilmektedir. Bu iki uç arasında belirli bir düzen dahilinde olabildiğine anlamlı ve kademeli bir dizi oluĢturulmalıdır. Ġki uç arasındaki zıtlık, uçlar arasındaki düzenli kademeler, ayın doğuĢundaki dolunaya kadarki süreç ve insan doğumundan ölümüne kadar iĢleyen süreç. Eksensel, merkezsel ve çevresel olarak düzenlenebilirler (Civcir, 2015: 365).

ÇeĢitlilik: DeğiĢiklikleri ve zıtlıkları içeren bir tasarım ilkesidir. Monotonluğu gidermek için tasarımlarımızda bir araya getirdiğimiz biçimleri, renkleri, yönleri bazı değiĢikliklerle farklı biçimlere dönüĢtürerek farklı görüntüler ortaya koyabiliriz. Bu

farklılıklarla daha etkili ve baĢarılı sonuçlar elde edebiliriz (Buyurgan, Buyurgan, 2007: 123).