Rehberlik ve Psikolojik Danışma Etkinliklerinde Belli Başlı Yöntem- Yöntem-ler, Araçlar

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Etkinliklerine ilişkin süreçlerin dört alan-da oluşmasına ilişkin açıklamalaralan-dan sonra Benlik-Durum İlişkileri Modeli çer-çevesinde kullanılabilecek yöntemleri belirlemek yararlı olacaktır. Yöntemler, değerlendirme, uyum, duruma alıştırma ve gelişim süreç ve alanlannda farklı-lıklar göstermekle beraber, bireyi tanıma ve bireyi kendine tanıtma amacına yö-nelik kullanıldıklanndan ortak özellikler taşımaktadırlar. Yöntemler, bilgi topla-ma ve bilgiyi Rehberlik ve Psikolojik Damştopla-ma yaklaşımı çerçevesinde aktarmaya^ ulaştırmaya yönelik yöntemler olup, kullanılacak araç ve gereçlerde bu işlevi gerçekletirecek nitelik ve özellikte olmaktadırlar.

Rehberlik ve Psikolojik Damşma Etkinliklerinde kullanılan yöntemler ko-nusunda yazarlar farklı yaklaşımlar'belirleyerek açıklamalarda bulunmaktadır-lar. Örneğin McDaniel (1956), Rehberlikte kullanılan teknikler olarak değerlen-dirme, tanılama ve sağaltım işlemlerinde kullanılan tekniklerden söz etmektedir.

Böylece Psikolojik Danışma Etkinliklerinde bazı kuramlara göre izlenen aşama-lardaki işlemleri yöntemler olarak belirlenmiş görmekteyiz. Tan (1969), ise, Rehberlikte kullanılan teknikler olarak, bilgi toplama, bilgi aktarma işlemlerin-de izlenen yollan, araç ve gereçleri açıklamaktadır. Örneğin soru listesi, otobi-yografi, gözlem, vaka kaydı, zaman cetveli vb. Rehberlik Teknikleri olarak ele alınmaktadır. Lewis (1970) ise Psikolojik Damşma etkinliklerinde kullanılan yöntem konusunda, Psikolojik Danışma sürecindeki ilişkiler çerçevesinde sözel yöntemler ile sözel olmayan yöntemlerden söz etmektedir. Lewis'in açıkladığı yöntemler diğer yazarlann sağaltım işlemlerinde açıkladıklan yöntemler

olmak-tadır. Bir çok yazar psikolojik testlerin kullanılmasını bir yöntem olmaktan çok kullanılan yöntemler içinde bilgi toplama araç ve gereçleri olarak ele almakta-dır. Bu açıklamalarda da "test yöntemi" diye herhangi bir yöntem açıklamasına yer verilmeyecek ve genelde testler araçlar olarak açıklanacaktır.

Rehberlik ve Psikolojik Damşma Etkinliklerinin temelinde birey veya bi-reyleri inceleme ve bireyin gelişmesine yardım sağlama bulunduğuna göre, bu temele yönelik olarak izlenecek belli sistematik yollar, yöntemler olarak kabul edilerek açıklamalar yapılacaktır. Mathevvson'un (1962) Rehberlik süreçlerini aym zamanda birer yöntem grubu gibi değerlendirmesi ve açıklamalarda bulun-ması anlamlı bir yaldaşım olarak görünmektedir. Örneğin değerlendirme süreç ve alanına değerlendirme yöntemi demekte, birey hakkında, durumlar hakkında bilgi toplama yollarını bu yöntemin esası kabul etmektedir. Uyum süreci ve alam için uyum sağlama yöntemi, duruma alıştırma süreci ve alanı içinde duru-ma alıştırduru-ma yöntemi ve gelişme süreci ve alam için gelişme yöntemi kabul edi-lerek açıklamalar yapılmaktadır. Bir çok yöntemi ve araç ile gereci sistematik bir biçimde açıklamaya olanak veren Mathevvson'un bu yaklaşımı (1962) çerçe-vesinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Etkinliklerinde kullanılan yöntemler konusunu açıklamak yararlı bulunmuştur. Psikolojik Danışmada kullanılan yön-temler bazı farklılıklar ve özellikler gösterdiğinden onlar ayrıca ilgili bölümde yeri geldiğinde tartışılacaktır.

(1) Rehberlikte Bireyi Tanıma, Değerlendirme Süreci Yöntemleri ve Araç-ları

Bireyi ev, okul ve yaşadığı yöre çerçevesinde, ana-baba öğretmenler ve diğer ilgililerle ilişkileri düzeyinde ve belli bir zaman süreci içinde tanımamız gerekmektedir. Bireyin benliğini ve durumlar ile benlik durum ilişkilerini tanı-ma diye özetlenecek bu işlemlerde bireyin, sağlık, gelişme, başan, ilgiler, yetik-likler, yetenekler, davranış sorunlan, istekleri, düşünceleri ve tutumlannın öl-çülmesiyle, değerlendirilmesiyle tanınması söz konusudur. Bu tanıma ve değerlendirme yönteminde kullanılan araç ve gereçler ise sağlık raporlan, okul notlan, öğretmen gözlemleri, yetiklik, yetenek ve başan test sonuçlan, envan-terler, sıralama ölçekleri, otobiyografiler, Psikolojik Damşma görüşmeleri vb.

araç ve gereçler olmaktadır. Bireyi tanıma ve değerlendirme süreci yönteminde okullardaki Rehberlik ve Psikolojik Danışma Etkinlikleri programlannda kulla-nılabilecek olan işlem ve araçlar genel olarak şunlardır:

a. Sınıf Rehberlik Formu

Rehberlik işlemlerine öğretmenin katkısını belirler. Bu form bilgi toplan-ması istenilen öğrencilerin isimlerini ve bilgi toplanacak psikolojik özellik kate-gorilerini kapsar. Özellikle liselerimizde sınıf öğretmenlerinin kullanmalan dü-şünülerek geliştirilebilecek bir araçtır. Bu araçta bilgi toplanacak ve değerlendirilecek kategoriler her programda aynca belirlenebileceği gibi, tüm okullar için merkezden de geliştirilebilir. Ortak psikolojik özellik kategorileri şunlar olabilir:

• Zihinsel işlemler: Bellek, ileriyi görüş, problem çözme, yargılama, plan-lama, kavrama hızı, doğruluk, alışılmış düşünce, alışılmamış düşünce, orijinal-lik, vb.

• Fiziksel İşlevler: Eneıji, kontrol, canlılık; vb.

• Akademik Gelişme: Derslerde bilgi, bilgiyi uygulama yeteneği, temel be-cerileri kullanma, öğrenme arzusu ve güdülenmesi, başarıya verdiği değer. vb.

• Sözel ve Yazılı Anlatım: Akıcılık, açıldık, davranış uyarlamaları, yaşaya-rak anlatım, rol yapma.

• Sözel ve Yazılı Anlatım: Akıcılık, açıklık, davranış uyarlamaları, yaşaya-rak anlatım, rol yapma.

• Duygusal Görünüm: Sorumluluk, hakseverlik, olumlu görünüm, güdülen-me, içten geldiği gibi davranabilgüdülen-me, canlılık.

• Kişisel Statüsü: Güven, bağımsızlık, benliği gerçekleştirme, benliği uygun kullanma.

• Sosyal İlişkiler: Güvenilir oluş, işbirliği, liderlik, hoşgörülük, yargılama.

• Diğer Katogoriler: Spor, müzik vb. etkinliklerle ilişkileri, okuma yetene-ği, genel sağlık, aile koşullan vb.

Bu kategorilerde öğrencilerin tümü hakkında öğretmen tarafından, hele li-selerde, bilgi toplanması söz konusu olmayabilir. Öğretmenler ve sımf öğret-menleri anekdot biçiminde zaman zaman ve gözlem olanağı buldukça notlar alabilirler ve sonra ilgili kategorilerde bunu değerlendirebilirler. Kuşkusuz bu değerlendirmeler kişisel değer yargılan özelliğini taşımakta olup, Rehberlik dı-şında başka bir amaçla kullanılmam alan gerekir. Aksi halde öğrencinin geliş-mesine sorunlannı çözgeliş-mesine yardımdan çok, onun başka amaçlarla değerlendi-rilerek sorunlar yaratılmasına yol açılabilmektedir. Bu form ile bilgi toplama Rehberlikte kullanılan soru listeleri (Tan, 1969) ile belli benzerlikler ortaya koymaktadır.

b. Rehberlik Uzmanı Öğrenci Formu

Bu araç öğretmenler tarafından doldurulan Sınıf Rehberlik Formu'nun Rehberlik uzmanı tarafından doldurulan bir benzeri olmaktadır. Bu formda öğ-renci veya ana-baba ile yapılan görüşlerin özetleri, öğretmenlerle yapılan görüş-melerin özetleri, öğrenciler hakkındaki verilerin özetleri (ders notlan, test puan-lan, aileye ilişkin bilgiler, gelişme notpuan-lan, özel vak'a raporlan özetleri vb.) sona eren vak'a incelemeleri özetleri gibi bilgiler bulunmalıdır. Geliştirilmiş olan böyle bir form, öğrencilere götürülebilecek Rehberlik ve Psikolojik Danışma yardımlannı zaman ve kapsam bakımlanndan ekonomik ve anlamlı kılabilmek-tedir. Bu formun Toplu Dosya ile kanştınlmaması gerekir. Temel fark Toplu

Dosyanın okul yönetimi tarafından da kurumsal amaçlar için kullanılmasının ve geliştirilmesinin söz konusu olmasıdır. Aynca Toplu Dosya daha kapsamlı ol-maktadır. Aynca bu formun Vak'a Kayıt Formu adı altında geliştirilen araçtan da farklı olduğu unutulmamamılıdır.

c. Vak'a İncelemesi ve Değerlendirmesi Formu

Bu araç Rehberlikte Vak'a Kayıt Fişi (Tan, 1969) diye belirlenerek kullanı-lan araçtan farklıdır. Vak'a Kayıt Fişi, öğretmenlerin gözlemledikleri anlamlı öğrenci davranışlannı kayıt ettikleri bir fiş olup, anekdot notlan özelliği taşı-maktadır. Vak'a İncelemesi ve Değerlendirmesi Formu, Rehberlik ve Psikolojik Danışma sürecinin kalbi olarak görülmektedir. (Mathevvson, 1962). Bu formda yer alması gereken bilgiler konusunda önemli olan hususlar şöyle özetlenebilir:

Öğrenci davranışı ve gelişiminde, yığınsal (kümülatif) değerlendirilmesinde be-lirgin olan eğilimin yönü, öğretmenler veya diğerleri tarafından gözlenen kritik ve anlamlı olaylar, öğretmenlerce yapılmış sıralamalar, otobiyografi ve kendi kendini değerlendirme araçlannın sağladığı sonuçlar, Toplu Dosyada test puan-lan ve benzer bilgiler, görüşme özetleri, aile ve toplumsal yaşamdan veriler.

Vak'a İncelemesi ve Değerlendirmesi Formu'nu kullanmak ve geliştirmek profesyonel bir özellik taşımakta olup, özellikle problem vak'alarda bu konunun ciddiyeti önem kazanmaktadır.

d. Otobiyografi

Bireyin kendi yaşamım kendisinin anlatmasını kapsayan bu yöntemin deği-şik biçimlerde eğitimde ve Rehberlikte kullanıldığını görmekteyiz (Mathevvson, 1962, Tan, 1969, Levvis, 1970) Bireyin benliğine ve benlik-durum ilişkilerine kendisinin nasıl bakmakta olduğunu bu yöntem ile belli ölçülerde ve düzeyde görmek ve anlamak olasıdır. Eğitim ve öğretimde, dil derslerinde bu yöntem, kompozisyon yazdırmada, yaygın olarak kullanılmaktadır.

Otobiyografilerin iki türünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Etkinlikle-rinde kullanıldığım görmekteyiz (Shertzer, 1971). Bunlar daha ziyade Rehber-likte kullanılan yapılanmış otobiyografiler ile, daha çok Psikolojik Danışmada

kullanılan yapılandınlmamış otobiyografilerdir. Özgür bir biçimde bireyin ken-disini yazacağı varsayılan otobiyografi, bireyi etkilemiş olan yaşantıları ve gö-rüşleri yansıtacaktır. Yapılanmamış otobiyografiden elde edilen bilgilerin yo-rumlanması uzmanlık ve duyarlılık gerektirmektedir. Yapılandınlmış otobiyografilere örnek olarak, Yaptığım Geziler, Okuldan Sonra Yapmayı Sev-diğim Şeyler, Tatil Günleri Genellikle Neler Yapanm, İyi Yaptığım ve Yapmak İstediğim İşler, Sahip Olmak İstediklerim gibi başlıklar ve sınırlanmış, yapılan-dınlmış konular sayılabilir.

En anlamlı ve yararlı cevaplar ile yazılı ifadelerin otobiyografilerle nasıl sağlanabileceği birçok araştıncı tarafından incelenmiştir. Shertzer'in (1971) be-lirttiğine göre bu alanda yapılan araştırmalarda şu sonuçlara varılmıştır: a) Ken-dini-yazma, anlatma tekniği ile ortaya konan bilgiler otobiyografi türlerine göre

farklı olmaktadır, b) Yan yapılanmış ve birinci tekil şahıs zamiri ile yazılmış olanlar en etkilisidir. c) Üçüncü tekil şahıs zamiri ile yazılmış olanlar en etkisi-zidir. d) Yan yapılanmış biçimi yapılanmış türden üstündür.

Otobiyografi bir araç ve yöntem olarak okullarda hem öğretmenler hem de Rehberlik uzmanlannca kullanılmaktadır. Ancak otobiyografinin bir kompozis-yon olarak ve not ile değerlendirilerek kullanılması onun Rehberlikteki bireyi tanıma amacı ile kullanılmasını etkisiz kılmaktadır. Genellikle not ile değerlen-dirme söz konusu edilmeden otobiyografiyi kullanma, öğrencilerin uyum sorun-lannı anlamada ve gerekli planlamalan yapmada yardımcı olmakta Psikolojik Danışma gereksinmesi için ip uçlan vermektedir. Vak'a incelemeleri konusun-da otobiyografi öznel duygulan, ümit ve dilekleri belirlemede de yararlı olmak-tadır.

Kuşkusuz otobiyografinin bir yöntem ve araç olarak birey hakkında bilgi toplamada sınırlılıklan ve yetersizlikleri de vardır. Bireyi açıkça kendini ortaya koymaktan kaçınması, iç görüşünün ve anlayışının sınırlı olması, yanlı, anlatı-mının sınırlı ve yetersiz olması sınırlılıklar arasında sayılabilir. Öznel bazı ya-nılma, abartma davranışlannın otobiyografilere yansıtılması halinde toplanan bilgiler yetersiz olabilir. Otobiyografilerle elde edilen bilgilerin değerlendiril-mesinde ve yorumlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlar olmakta-dır: Önce, otobiyografinin bireyin öznel, sübjektif bir betimlemesi olduğu unu-tulmamalıdır. Otobiyografinin bıraktığı genel izlenim nedir? Mutluluk mu?

karamsarlık mı? tutarlılık ve sağlıklılık mı? egemendir. Otobiyografide yer ve-rilmeyen önemli yaşantı ve kişiler var mıdır? Otobiyografinin uzunluğu nedir?

En az 200 kelime en çok 4.000-5.000 kelime olması önerilmektedir. Yazımn bi-çimsel değerlendirilmesi nedir? Yazımn düzeni nasıldır? Anlatım düzeyi nedir?

Yazıda tutarsızlık var mıdır? Bu sorulara bulunacak cevaplar otobiyografiden elde edilen bilgileri anlamlı ve kullanılır kılabilecektir.

e. Kendi Kendini Değerlendirme Araçları

Bu araçlara otobiyografik araçlar olarak Rehberlik ve Psikolojik Damşma programlannda yer verildiğini görmekteyiz (Mathevvson, 1962). Bu araçlar

"benliği inceleme" işlemlerine başlamayı sağlamaktadır. Bu tür araçlann belli sınırlılıklan vardır. Örneğin, kendi kendini değerlendirmenin gerçekliliği birey-lere göre değişmektedir. Duyarlı ve kendi kendini eleştiren bireyler kendilerini olduklanndan daha az, daha aşağıda, diğerleri ise olduklanndan daha çok, daha yukarda değerlendirme eğilimi gösterirler. Bu bakımdan bu araçlarla elde edilen bilgiler objektif ölçmelerle elde edilen bilgilerle mutlaka karşılaştırmalıdırlar.

Bu araçlar, araçlan kullanmış olmak, bir etkinliği başlatmış olmak için kesinkes kullanılmamalıdırlar. Mutlaka bir program içinde ve belirlenmiş bir amaca da-yalı kullanılmalıdırlar. Bu araçlar genellikle Gelişimsel Rehberlik programlann-da etkili bir biçimde kullanılmaktadırlar. Kendi kendini değerlendirme çerçeve-sinde kullanılabilecek bazı araçlar şunlardır:

i. "Q-sorts". Bu araca "Q-testi" de denilmektedir. Bu araç benlik ile ilgili maddelerden, kartlardan oluşmaktadır. Benlik kavramını ölçmek için

kullanıl-maktadır. Bireyin kendini değerlendirmesindeki gelişmeyi ölçmede olduğu kadar herhangi bir zamanda bireyin kendini tanımlamasının durumunu ölçmede de bu araç kullanılmaktadır. Bireyin benlik ifadeleri bulunan bu kartları bir cet-vel üzerinde ve sıra ile kendine uyuş derecesine göre dağıtması istenir. Böylece bireye uyuş esasına göre elde edilen bir dağıtım bireyi benliğini görmesine ve değerlendirmesine olanak verir. Bir kişilik "testi" olarak kullanılan bu aracın ül-kemizde geliştirilmesi henüz tamamlanmadığı için kullanımı sınırlıdır.

ii. Cümle Tamamlama. Bu araç Klinik Psikoloji uygulamalarında kişiliği ölçme aracı olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde 1950'lerin sonunda hazırlanma-sına başlanılan Gazi-Beier Cümle Tamamlama testi, bir süre, geliştirmek ama-cıyla okullarımızda kullanılmıştır. Cümle tamamlama veya yarım cümle tamam-lama aracı temelde Projektif Teknik ve Projektif Testler, arasında ele alınmaktadır. Bireyin yarım kalmış cümleleri tamamlaması, örneğin "Keşke

öğ-retmenlerim bana biraz daha ....", "Annemi hiç ",

"Babamın bana " vb. ifadelerden sonra bireyin cümleyi ta-mamlaması istendiğinde, onun psikolojik özelliklerinin belli yönlerini, doyurul-mamış gereksinmelerini, sorun olan ilişkilerini yansıtması ve açığa vurması beklenir.

iii. Kendi Kendini Değerlendirme Sıralama Ölçekleri. Belli bireysel ni-teliklerin ve psikolojik özelliklerin yer aldığı cetveller veya formlar üzerinde bi-reyin kendisini değerlendirmesi istenmektedir. Bazen bu nitelikler dereceleme-ler ile belirlenmiş olup bireyin kendisini bu derecelemede belirtmesi istenir. Bu araçlardan "Değerlendirme Cetveli" olarak ülkemizde de kullanılmaktadır.

(Tan, 1969). Değerlendirme Cetveli birey tarafından kendi kendini değerlendir-mede kullanıldığı gibi yaygın olarak bireyi tanıyan diğer birey veya bireyler ta-rafından değerlendirilmesinde de kullanılmaktadır. Bilgisayar Destekli Mesleki Rehberlik Programı "Seçenekler" projesinde, birey kendisine ilişkin nitelikleri on üç etmende, Kendini Değerlendirme ölçeklerini kullanarak değerlendirmek-tedir (İş Vakfı, 1988).

f. Görüşme Çözümlemesi (Intervievv Analysis)

Mathewson (1962) tarafından önerilen bu yöntem ve araç bireysel Psikolo-jik Damşma durumları için kullanılmaktadır. Görüşme materyalini belli alanlara

göre çözümlemenin esas olduğu bu araçta çözümleme yapılacak beş alan esas alınmaktadır. Bu alanlar genelde; Öğrenci (damşan) kendini nasıl algılamakta-dır?, Öğrenci diğerlerine, toplumsal gerçeklere ve gelişim ödevlerine tepkisini nasıl algılamaktadır? Diğerlerinin kendisine tepkisini nasıl algılamaktadır?

Amaçlarının ve yönünün yapısı nedir? Değerleri ve idealleri Psikolojik Danış-ma görüşmelerinde bu alanlara göre kategorilenen bireye ilişkin görüşme bilgi ve verileri ve danışmanın kısa notlan da eklenerek genel bir sonuca ulaşılabilir.

g. Problem Tarama Listeleri

Bireyi tanımada değerlendirme yöntemi çerçevesinde testler dışında kulla-nılan araçlardan biri de Problem Tarama Listeleri yaklaşımı ve araçlandır. Bi-reyleri, öğrencileri en çok etkileyen, üzen ve düşündüren durumları genel

hatla-nyla saptamayı amaçlayan bu araçlar uzun yıllardan beri psikoloji çalışmaların-da ve eğitim uygulamalarınçalışmaların-da kullanılmaktadır. Bu araç, belli alanlarçalışmaların-da sorun-lar, problemler cümlelerinden oluşmaktadır. Bu alansorun-lar, ev, okul, sağlık, arka-daş ilişkileri gibi alanlar olmaktadır.

Problem Tarama Listelerinin ülkemiz için geliştirilmeye çalışıldığım ortao-kul ve lise Öğrencileri için listeler hazırlandığım görüyoruz. Bu listelerin ortao- kulla-nılması konusunda Tan'ın (1971) hazırlamış olduğu elkitabına başvurulmalıdır.

Bu listeden, öğrencileri üzen, düşündüren ve genel olarak etkileyen problemler sayısal olarak, sınıf grubuna göre belirlenecek ortalamalara oranla yorumlanabi-lir. Bu araç öğretmenlerce de kullanılarak bireye götürülecek yardımlar planla-nabilir. Kuşkusuz öğrenciler için ortak olan sorunlara okul olarak yaklaşmak olanağı da doğar. Bu listelerden problemleri, sorunlan işaretlemekle problem ve sorunlann nedenlerini, yoğunluklannı ve derecelerini öğrenme olanağı yoktur.

Bu araçlar bazen bireyin kendisini belli alanlarda değerlendirmesine de olanak verir.

b. Yetenek-Akademik Başarı Karşılaştırma Tablosu

Özellikle zihinsel yetenekler, öğrenme gücü ile öğrencilerin okuldaki aka-demik başanlan arasındaki ilişkiye dayalı olarak belli karşılaştırmalan yapmak için bu tablo kullanılmaktadır, bilindiği kadanyla öğrenme gücü (zihinsel yete-nek) ile okuldaki akademik başan arasında olumlu bir ilişki (korelasyon) vardır ve bu ilişkinin katsayısı büyük bir değer olma durumundadır. Bir diğer deyişle akademik çalışmalannda normal olarak öğrenme gücü düzeyinde bir başan sağ-lanması beklenir. Bununla beraber okuldakLakademik başarıda öğrenme gücü-nün altında veya üstünde başan sağlayan ve bir ölçüde bundan dolayı sonulları olan öğrenciler vardır. Bunlann yardıma olan gereksinmeleri büyüktür. Öğren-me gücüne, yeteneğine göre düşük başanlı ve yüksek başanlı öğrenciler psiko-lojik sorunlan olan öğrenciler olarak Rehberlik ve Psikopsiko-lojik Damşma program-lan nın yönelmesi ve kapsaması gereken öğrenci grubunu oluştururlar.

Bu tablo iki boyuttan oluşmaktadır. Bir boyut yetenek ,diğeri ise akademil başan boyutudur. Her iki boyut eşit dereceleme veya puanlama ünitelerine ayn lir ve eşit puan veya derecelemeler her iki boyutta işaretlenir. Şekil 4'te veriler örneği incelersek öğrenci A ve B, yetenekleri düzeyinde başan gösteren iki renci, öğrenci C ve D ise yeteneklerinin üstünde yüksek başarı sağlayan iki öğ-renci, E ve F ise yetenekleri düzeyinden düşük düzeyde akademik başan göste-ren öğgöste-renciler olmaktadır.

Yetenek-Akademik Başan Karşılaştırması yöntem ve aracımn Rehberlik etkinliklerinde kullanılmasına ilişkin açıklamalarda bulunan Tan (1962) ile Kepçeoğlu (1973) bu aracın okullarda yıllık Rehberlik programlannda yer al-masını önermektedirler. Bu araçlarla yapılacak çalışmadan sonra, okulda öğre-tim programı, öğreöğre-tim yöntemleri, değerlendirme gibi konularda başanyı etlale-yen nedenler ve öğrencilerin akademik sorunlanna eğilme olanağı ve ipuçlan elde edilebilir. Bu yöntem ve aracın kullanılmasına ilişkin ülkemizde yapılan bir araştırmanın raporunu incelemek (Kepçeoğlu, 1973) yararlı olur.

OJ XI M :=>

>

ro

Uh ra OD JC

£ Ol

"D JC ra

<

oo ın

o 00

I/)

o

LD CD

O CO ır>

un

S

LD

L 0

N

C G

M A

E

B F

H K

40 45 50 55 60 65 7 0 75 8 0 85 Z i h i n s e l Y e t e n e k , Ö ğ r e n m e G ü c ü ( y ü z d e l i k )

Şekil: 4 Yetenek-Akademik Başarı Karşılaştırma Tablosu