Problem

Çocuktan yetişkinliğe geçiş süreci olan ergenlik dönemi, ergenleri bir kimlik (benlik algısı) oluşturmaya zorlamakta, bu durum da gençlerde bazen kaçınılmaz doğal bunalımlara neden olmaktadır. Ergenin çevresinden kaynaklanan kimi kısıtlamalar, bilgi eksikliği ve yetersizliklerin de eklenmesi, bu dönemi çok zorlu, sorunlu hale getirerek, ergenler üzerinde baskı oluşturmaktadır (23; 24).

Bu tür baskı ve olumsuzlukların ortadan kaldırılmasında veya en aza indirilmesinde, okullara ve eğitimcilere görev düşmektedir. Çünkü günlük zamanın çoğunun okulda, öğretmen ve arkadaşlarla geçirildiği düşünüldüğünde, okulun çocuk ve gençlerin yaşamlarında ne kadar önemli bir yere sahip olduğu görülebilir. Bununla birlikte, okul yaşam kalitesini olumlu algılayan ve okula aidiyet duyguları gelişmiş olan öğrencilerin; öğretmenleriyle iletişimlerinde, arkadaşlarıyla etkileşim ve

yardımlaşmalarında da nispeten daha başarılı oldukları belirlenmiştir (25).

Mutlu öğrenciler ifadesinin kullanılabilmesi için belki de öncelikle okul ortamının iyileştirilmesi, okul yaşam kalitesini, mutluluk ile ilişkilendirerek, okuldaki bireylerin her yönden mutlu olabildikleri bir ortam oluşturulmuş olması gerekir (8). Yaşam kalitesi yüksek olan, mutlu okulların; özellikle geleceğe dair birçok kararın alındığı lise gençliğinin yaşamsal kararlarında, önemli bir faktör olacaktır (26).

Bunun yanı sıra okul yaşam kalitesinin öğrencilerin akademik başarısının yükselmesinde önemli rolü olduğu yapılan araştırmalarda ortaya konulmuştur (7).

Alanyazındaki incelemelerde, diğer önemli bir kavram olan okula aidiyet duygusunun da öğrenciler üzerinde, çeşitli etkileri bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri akademik başarı üzerindeki etkisidir (27). Okula aidiyet duygusu; genellikle akademik başarı ile ilişkilendirilmesine rağmen, eğitim açısından diğer etkilerinin de fazla olduğu görülmektedir.

Araştırmada temel konu olan okula aidiyet duygusu ve okul yaşam kalitesi algıları birbiri ile ilişkilendirilebilir. Öğrencinin okulda mutlu bir birey olarak yer alması, okul içi ve dışı zamanlarında okulun bir parçası olarak hissedebilmesi, okulundan gururla bahsedebilmesi öğrenci üzerinde, dolaylı olarak da okuldaki diğer bireyler ve eğitimin diğer çıktıları üzerine pozitif yansımalar yaratacaktır.

Lise öğrencilerinin; sosyal etkinlikler ve sportif faaliyetlerden beklentileri, eğitimin alt kademelerindeki öğrencilerden daha farklı olabilmektedir. Alt kademelerdeki öğrencilerin oyun beklentisi daha fazla olurken; bu öğrenciler, lise döneminde, sosyal ve sportif faaliyetlerde daha çok yer alabilmeyi ve uzmanlaşmayı hedeflemektedirler. Bu beklenti doğrultusunda, okulda spor kulüplerinde yer alan veya okul dışı resmi kulüplerde yarışmalara katılan öğrencilerin, sosyal ve sportif doygunluğa ulaşmasının, dolayısıyla okuldaki diğer bireyler arasında ayırt edici bir özelliğe sahip olmalarının onların okuldaki yaşam kalitesine yönelik algılarını ve okula aidiyet duygularını olumlu yönde etkilemesi beklenebilir. Nitekim Spor Lisesi öğrencilerinin sosyal ve sportif boyuttaki olanaklarının, spor yarışmalarına katılımlarının ve uygulamalı derslerinin daha fazla olmasının, bu öğrencilerde okula aidiyet duygusu ile okul yaşam kalitesine ilişkin algılarının daha olumlu olabileceği düşünülmektedir.

Okul yaşam kalitesi konusu, Türkiye’deki okullarda yapılan araştırmalarda yeterli

incelenmemiş olmakla birlikte (28; 8; 29; 30; 31; 32; 33; 34; 35; 25) bu konunun spor liselerinde ele alındığı hiçbir araştırmaya ulaşılamamıştır. Ayrıca lise öğrencilerinde, okula aidiyet duygusunun son zamanlarda araştırılmaya başlandığı ancak çalışmaların da oldukça yetersiz olduğu belirlenmiştir (14; 36; 37; 38; 39; 17; 33; 15; 39; 40).

Bu araştırmada, öğrencilerin okula aidiyet duygularının ve okul yaşam kalitesi algılarının belirlenmiş olmasının yanı sıra, bu ölçümlerin birbiriyle olan ilişkisinin, özellikle de Spor Lisesi öğrencileri üzerinde incelenmiş olmasının, alanyazına önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda gerçekleştirilen araştırmanın temel amacı, Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki beş ilde bulunan (Şanlıurfa Adıyaman, Diyarbakır, Siirt Şırnak) “Spor Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin okul yaşam kalitesi algıları ve okula aidiyet duyguları nasıldır ve okul yaşam kalitesi algıları ile okula aidiyet duyguları arasında nasıl bir ilişki vardır?” sorusuna yanıt aramaktır.

Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde;

1. Spor Lisesi öğrencileri ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları nasıldır ve bunlar arasında anlamlı bir fark var mıdır?

2. Spor Lisesi öğrencileri ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında, bulundukları ile göre anlamlı bir fark var mıdır?

3. Spor Lisesi öğrencileri ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında cinsiyete göre anlamlı bir fark var mıdır?

4. Spor Lisesi öğrencileri ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında sınıf düzeyine göre anlamlı bir fark var mıdır?

5. Aktif sporcu olma durumlarına göre Spor Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

6. Spor yarışmalarında derece alma durumlarına göre Spor Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

7. Sporcu lisansına sahip olma durumlarına göre Spor Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

8. Spor Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin okula aidiyet duyguları ile okul yaşam kalitesi algıları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?

Çalışmada, Spor Lisesi öğrencilerinin, okula aidiyet duyguları ve okul yaşam kalitesi algıları bakımından diğer lise öğrencileri ile karşılaştırılacak olmasının; hem her iki lise türünde bu değişkenlerin kalitesinin arttırılmasına yönelik önlemler alınmasına;

hem spor liselerinin sayısının arttırılması gerekliliğinin vurgulanmasına; hem de tüm lise türlerinde beden eğitimi derslerinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesine katkı sağlayacağı umulmaktadır.

Bunun yanı sıra, gerek okul yaşam kalitesi, gerekse okula aidiyet duygusu kavramları Türkiye eğitim alanyazınında yeni ele alınmaya başlanan konulardır. Bu nedenle bu konuda yapılmış çalışmaların sayısı da oldukça sınırlıdır. Bu çalışmanın öğrencilerin akademik, sosyal ve psikolojik gelişimleri bakımından oldukça önemli olan bu kavramların önemine dikkat çekilmesi bakımından yararlı olacağı düşünülmektedir.

Ayrıca bu konuları Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki okullarda inceleyen hiçbir çalışmaya da rastlanamadığı gibi; Spor Lisesi öğrencileri üzerinde inceleyen herhangi bir çalışmaya da ulaşılamamıştır. Bu bağlamda çalışmanın Türkiye ölçeğinde ulusal katkılarının yanı sıra, bölgesel bazda da önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

Çalışmanın spor liselerindeki eğitimin kalitesinin arttırılmasında, ele alınan değişkenlerin önemini vurgulayacak ilk çalışmalardan biri olması da ayrıca önemli görülmektedir.